Is het ooit gebeurd dat je iemand op Youtube of in het echt zag die verassend goed Chinees sprak? De eerste reactie die je waarschijnlijk voelt is die bewondering en verassing. Bewondering verandert dan in twijfel: hoe hebben ze zo'n hoog niveau bereikt in de taal?

Tot een paar jaar geleden was Mandarijn Chinees omring door een aura van geheimzinnigheid. Het werd beschouwd als een exotische taal, ongetwijfeld moeilijk om te leren. Zowel buitenlanders als de Chinezen zelf dachten inderdaad dat Mandarijn Chinees onder de knie krijgen een onmogelijk te bereiken doel was. Toen kwam Dashan.




In deze kort documentaire wordt getoond hoe Dashan het publiek shockeert door foutloos Chinees te spreken in een televisieprogramma dat door een half miljard mensen wordt bekeken. Als resultaat, wordt Dashan meteen een bekendheid in China. Veel dingen zijn veranderd sinds dat verre 1988, en het aantal buitenlandse studenten dat met Chinees in contact komt en in China woont, is dramatisch toegenomen gedurende de laatste 20 jaar. Het is niet langer ongebruikelijk om woorden als "wairen" (buitenlander) tegen te komen op het vasteland van China. Toch blijven veel studenten problemen hebben met het spreken van Chinees, en dit komt vooral door een aspect dat vaak als "dramatisch" wordt gezien vanuit het perspectief van een Westerling: Chinese tonen.

Wanneer we over tonen spreken, denken we onmiddellijk aan twee dingen:

1) Waarom worden Chinese tonen als zo moeilijk ervaren?
2) Is er een degelijke manier om ze te leren?

 Help om te verbeteren

De moeilijkheid bij het leren van Chinese tonen
Laat ons het eerste probleem adresseren. Het is belangrijk om nogmaals het volgende punt te benadrukken:
Het Chinees in een toontaal. Dit betekend niet enkel dat de woorden uit tonen bestaan, maar dat de betekenis van woorden in de toon ligt.
In niet-toontalen zoals Italiaans en Engels bestaan tonen ook. Wij zijn hier niet bewust van omdat de betekenis van de woorden niet afhangt van hun variatie. Dus in theorie kan elke toonaard gebruikt worden om lettergrepen te visualiseren waaruit woorden bestaan in niet-toontalen.

Het eerste waarmee je zult geconfronteerd worden wanneer je het Chinese Mandarijns wilt spreken zijn tonen. De volgende grafiek toont de hoogte van een lettergreep in het Chinees in detail.

 Help om te verbeteren

Over het algemeen wordt aangeraden om de grafiek te bekijken, naar het corresponderende geluidsfragment te luisteren en het trachten te herhalen. Het lijkt een logische aanpak: men begint met de basis bouwstenen (de lettergrepen) en gaat verder met woorden (die uit één, twee of drie lettergrepen kunnen bestaan) en uiteindelijk gaat men over naar volledige zinnen. In ingenieurs en computer jargon zou men spreken van een "bottom-up" aanpak: men begint met een muur te bouwen aan de basis, baksteen per baksteen. Hoewel technieken zijn ontworpen die schijnbaar een succesvolle aanpak onder studenten hebben (*zie voetnoot), is Chinees leren geen kwestie van een simpel algoritme te gebruiken. 'Goed begonnen is half gewonnen," zegt men. Jammer genoeg is niet alles zo simpel als het lijkt. (Als je meer over dit probleem wilt leren, heeft mijn vriend Vlad een prima t artikel geschreven op zijn blog)
Nu, stel je voor dat je Italiaans wenst te leren, en dat je leraar de bovenstaande bottom-up aanpak voorstelt. Zo zou men moeten beginnen met de geluidskwaliteit van lettergrepen en dan verdergaan met woorden en zinnen. Na vervelende uitleg en grafieken, stel je voor de volgende zinnen te oefenen:
Ma che hai fatto oggi? ==> Mā chē hā-ī fàt-to ŏg-gí?
Ma dove sei andato? ==> Mā dō-vē sē- ī ā-ndàtó?
Stel je de gigantische inspanning voor om een volledige zin uit te spreken door naar de toonaard van elke lettergreep te luisteren. De zaken worden nog erger wanneer je aan een zin denkt, waarin je ook elke toonaard moet onthouden.

 Help om te verbeteren

Zelf als je geweldig bent in de toonaarden uit te spreken, zou de zin nog altijd "robotachtig" klinken voor iemand die het van nature spreekt. De reden hiervoor is dat een zin niet een simpele aggregatie is van individuele geluiden. Wanneer we spreken volgen alle onderdelen de algemene intonatie van de zin, en een "verschuiving in toon" neemt plaats. Deze "verschuiving in toon" betekend dat de uitspraak van de lettergrepen waaruit een woord bestaat verandert naar gelang van de positie dat het woord inneemt in een zin. In het Italiaans (zoals in andere talen), heeft hetzelfde woord andere tonen als het aan het begin of het inde vaan een zin staat.

La pōlĕntá* è un cibo tipico dell’Italia del Nord. ('Polenta' is een typisch gereht uit Noord-Italië)

Mi piace la pōlènta (Ik heb graag 'polenta')

Zoals je ziet, klinkt het woord polenta' in het begin van een zin als een eerste-derde-tweede toon, terwijl het een eerste-vierde-vijfde (neutrale) toon wordt aan het einde van een zin.
Het is duidelijk dat deze aanpak om Italiaans te leren een ramp zou zijn. Gelukkig zou niemand dergelijke aanpak nemen. Toch, zelfs als men het grote verschil tussen Italiaans en Chinees overweegt, IS dit de enige aanpak die in de grote meerderheid van Chinese cursussen aangenomen wordt, of dit nu in een universiteit is of in een private school. Is er nu een alternatief voor dit?

 Help om te verbeteren

Wat advies om Chinese toonaarden te leren
Zeer vaak zorgt de combinatie van Chinese tonen en karakters ervoor dat veel studenten te vroeg opgeven. Toch spreken meer dan anderhalf miljard Chinezen en een groot aantal uitwisselingsstudenten onberispelijk Chinees, wat bewijst dat Chinese tonen niet onmogelijk te leren zijn.

Kinderen horen volledige zinnen. Zij starten niet met lettergrepen. Zij horen gewoonweg stukken taal en identificeren de individuele onderdelen zelf. Als volwassenen neigen wij te denken dat we de structuur van een taal kunnen begrijpen door elk detail ervan t analyseren, en verliezen we zicht over het algemene, grotere plaatje. Als volwassenen hebben e nog altijd de capaciteit om te horen, maar hebben we gedeeltelijk onze capaciteit tot luisteren verloren.

Om deze capaciteit te herstellen heeft men geduld en een open geest nodig.

Pas na een paar maanden nadat ik begonnen was met Chinees op de "traditionele manier", realiseerde ik mij hoe belangrijk het was te luisteren naar volledige zinnen. Deze gedachte doemde in me op toen ik een speciale software voor de eerste maal gebruikte waarin iemand die van bij geboorte de taal spreekt een zin zegt, en jij het moet herhalen. Het software programma vergelijkt dan beide zinnen en geeft je een score variërend van 1 (zeer zwak) tot 7 (perfect).

Hoewel dit een machine was met alle bijhorende gebreken, was de oefening leuk en interactief, en voor ik het wist, had ik meer dan 300 zinnen op deze manier geprobeerd. Ik was zinnen aan het herhalen zonder zelfs aan tonen te denken.

 Help om te verbeteren

De bottom-up benadering werd plots een top-down benadering: men start met het uitspreken van een hele zin en reduceert verder tot in de individuele onderdelen.
Gebaseerd op mijn ervaring meen ik dat men volgende stappen volgt:

1) Lees de inleiding omtrent klankleer: het is hoe dan ook steeds handig om te weten dat het Chinees een tonale taal is en dat het 5 tonen heeft (4 + een neutrale toon). Dit zal steeds een goede verwijzing zijn. Bovendien, in een vroeg stadium, moet men onmiddellijk leren hoe medeklinkers uit te spreken, met oog voor de onderscheiding tussen retroflexieve medeklinkers (zoals zh, ch, shi) en normale varianten (z, j, s), de uitgeademde (p, t) en ingeademde (b, d).

2) Eenmaal je een algemene kennis hebt van de Chinese klankleer kan je opteren voor het aanleren van erg eenvoudige zinnen. Luister vele malen naar de zinnen en herhaal ze met gesloten ogen, zonder te kijken naar de tonen die de individuele woorden vormen.
3) Heb vervolgens aandacht voor de individuele woorden en probeer je te concentreren op deze wanneer ze "ingebed" zijn in de zin. Maak indien nodig een lijst van deze woorden, zolang je ze maar leert.
4) Ga vervolgens verder met meer complexe zinnen (hoofdzin + bijzin/ voorwaardelijk zin, etc.)

Naast de tonen, is het belangrijk om er op te wijzen dat het Chinees een algemene toonhoogte heeft (de manier waarom een zin vloeit) waar je rekening mee moet houden. Er is een zeer interessante video op Youtube va, mijn vriend Marco over dit onderwerp.

 Help om te verbeteren

Marco legt uit dat er in het Chinees pauzes aangeduid worden op bepaalde plaatsen in een zin. Deze pauzes, aangegeven door het symbool "/", geeft een richtlijn weer die duidelijk maakt hoe je een Chinese zin uitspreekt, behalve de intonatie en tonen. Het maakt deel uit van de "Fonetische Analyse", een aanpak die gericht is op uitspraak en intonatie die ik gebruik om talen te onderwijzen aan mijn studenten (via Skype of persoonlijk).

1) Ten laatste, na geleerd te hebben hoe je moet luisteren, moet je enkel nog... beginnen luisteren! Doe dit tenminste een half uur per dag, liefst een uur, en probeer hierna zelfs nog meer tijd hieraan te besteden. Dit is essentieel in het benaderen van het Chinees van een moedertaalspreker. Het begint met audio en het bijbehorende script.
Beginnen met kwaliteit overgaand naar kwantiteit op een geavanceerder niveau is een zeer goede manier om een uitstekende uitspraak te ontwikkelen!

 Help om te verbeteren

Conclusies
Mandarijns Chinese klanken zijn zonder twijfel een uitdaging, maar kunnen aangeleerd worden door middel van de juiste aanpak. De aanpak die ik voorstel is gemakkelijk: kijk naar een hele zin en luister hiernaar. Probeer uit te vissen hoe het in zijn geheel klinkt zonder je te concentreren op de klanken. Je zal merken dat dit een efficiënte aanpak is in het aanleren van klanken op een natuurlijke manier.

(*) In het jaar 2006 heeft Harold Goodman, auteur van drie audiolessen, een aanpak gevonden om Mandarijnse klanken om te zetten in een kleurcode. Behalve kleuren heeft elke klank een bijhorend gebaar. Een aantal voorbeelden: voor de 'ā'-klank beweegt je duim in een rechte, laterale richting. Voor een 'á' beweegt je wijsvinger omhoog, voor een 'ǎ'-klank vormen je wijs- en middenvingers een V-vorm, enzovoort. Deze aanpak werd getest door vrijwillige studenten in de VS, wie zich de klanken heel goed konden herinneren.

Voor meer informatie, raadpleeg:
- http://www.michelthomas.com/learn-mandarin-chinese.php
- MANDARIN_CHINESE.pdf

geschreven door Luca Lampariello

 Help om te verbeteren