Language/Iranian-persian/Grammar/Lesson-15:-Word-order-in-past-tense-sentences/az

İran Farscası → Qrammatika → 0-dan A1 səviyyəsinə qədər tamamlanmış kurs → Dərs 15: Keçmiş vaxt cümlələrində sözlərin sıralanması

Başlıq səviyyəsi 1

Salam, bu dərslərdə İran Farscasının keçmiş vaxt cümlələrindəki sözlərin sıralanması barədə öyrənəcəyik. Bu dərsdə siz keçmiş vaxt zamanı əsasında cümlələr formalaşdırmağı öyrənəcəksiniz və zaman ifadələri və zarfları istifadə etməyi öyrənəcəksiniz.

Keçmiş vaxt zamanı

Keçmiş vaxt zamanı, bir hadisənin keçmişdə baş verdiyini və artıq başa çatdığını göstərir. Keçmiş vaxt zamanını istifadə edərək, müəllimlərinizə və ya dostlarınıza keçmişdə baş vermiş hadisələr barədə danışa bilərsiniz.

Keçmiş vaxt zamanı, İran Farscasında cümlələri formalaşdırmaq üçün fərqli şəkildə istifadə edilir. Keçmiş vaxt zamanında Fars dilində cümlələri formalaşdırmaq üçün əksər hallarda "bə" lətifəsi istifadə olunur.

Məsələn:

İran Farscası	Telaffuz	Azərbaycan Türkcəsinə Tərcümə
من دانشمند بودم	man dânəšmand budam	Mən alim idim
تو دانشجو بودی	tu dânəšju budi	Sən tələbə idin
او پزشک بود	u pezəšk bud	O, həkim idi
ما معلمان بودیم	mâ mo'allemân budim	Biz müəllim idik

Yuxarıdakı nümunələrdə göründüyü kimi, "bə" lətifəsi keçmiş vaxt zamanında istifadə edilir. İndi bir neçə örnəkləri müzakirə edəcəyik.

"Budu" etiraf edir

"budu" lətifəsi İran Farscasında keçmiş vaxt zamanını ifadə etmək üçün ən çox istifadə olunan lətifələrdən biridir. Bu lətifəsi istifadə edərək aşağıdakı cümlələri formalaşdıra bilərsiniz:

• من پیام نوشتم. (man payâm neveštam) - "Mən məktub yazdım."
• تو اسنپ خریدی. (tu asanp xaridi) - "Sən əkin aldın."
• او به شهر رفت. (u be šahər raft) - "O, şəhərə getdi."
• ما ماشین خریدیم. (mâ mâşin xaridim) - "Biz maşın aldıq."

"Budam" etiraf edir

"budam" lətifəsi İran Farscasında birinci şəxs keçmiş vaxt zamanında istifadə edilir. Bu lətifəni istifadə edərək aşağıdakı cümlələri formalaşdıra bilərsiniz:

• من گریه کردم. (man gerye kardam) - "Mən ağladım."
• من خوابیدم. (man xâbidam) - "Mən yatdım."
• من دانشجو بودم. (man dâneshju budam) - "Mən tələbə idim."
• من معلم بودم. (man mo'allem budam) - "Mən müəllim idim."

"Budi" etiraf edir

"budi" lətifəsi İran Farscasında ikinci şəxs keçmiş vaxt zamanında istifadə olunur. Bu lətifəni istifadə edərək aşağıdakı cümlələri formalaşdıra bilərsiniz:

• تو کجا بودی؟ (tu kojâ budi?) - "Sən harada idin?"
• تو چی کردی؟ (tu či kardi?) - "Sən nə etdin?"
• تو آمدی. (tu âmadi) - "Sən gəldin."
• تو کتاب خواندی. (tu ketâb xândi) - "Sən kitab oxudun."

"Bud" etiraf edir

"bud" lətifəsi İran Farscasında üçüncü şəxs keçmiş vaxt zamanında istifadə olunur. Bu lətifəni istifadə edərək aşağıdakı cümlələri formalaşdıra bilərsiniz:

• او بیمار بود. (u bimâr bud) - "O, xəstə idi."
• او خوابید. (u xâbid) - "O, yatdı."
• او دانشجو بود. (u dâneshju bud) - "O, tələbə idi."
• او معلم بود. (u mo'allem bud) - "O, müəllim idi."

Zaman ifadələri və zarflar

Keçmiş vaxt zamanında cümlələr formalaşdırılırken, zaman ifadələri və zarfların istifadəsi də vacibdir. Bu ifadələr və zarflar, keçmiş zamanı müəyyən etməyə və hadisəni daha aydın izah etməyə kömək edir.

Məsələn:

• دیروز حمید به دانشگاه رفت. (diruz Hamid be dâneshgâh raft) - "Dünən Hamid universitetə getdi."
• من دیروز خانه تمیز کردم. (man diruz xâne təmiz kardam) - "Mən dünən evi təmizlədim."
• تو سال گذشته به چه کشورهایی سفر کردی؟ (tu sâl-e gozashte be čeh keshvarhâ-yei safar kardi?) - "Geçən il hansı ölkələrə səyahət etdin?"
• او چند روز پیش اینجا بود. (u čand ruz piš injâ bud) - "O, bir neçə gün öncə burada idi."

Aşağıdakı zaman ifadələri və zarflar keçmiş vaxt zamanında istifadə edilir:

• دیروز (diruz) - "Dünən"
• هفته گذشته (hafta-ye gozashte) - "Keçən həftə"
• سال گذشته (sâl-e gozashte) - "Keçən il"
• چند روز پیش (čand ruz piš) - "Bir neçə gün öncə"
• همیشه (hamišə) - "Həmişə"
• اغلب (aqlab) - "Ən çox"
• گاهی (qâhi) - "Bəzən"

Nümunələr

Aşağıdakı nümunələr, keçmiş vaxt zamanında Fars dilində cümlələrin necə formalaşdırılacağına dair ətraflı bir məlumat verir:

İran Farscası	Telaffuz	Azərbaycan Türkcəsinə Tərcümə
من تابستان گذشته به تایلند رفتم. (man tâbestân-e gozashte be Tâiland raftam)	man tɒːbestɒːne gozæʃtæ be Tailand raftam	"Keçən yay Taylanda getdim."
تو دیروز کجا بودی؟ (tu diruz kojâ budi?)	tu diruz koʤæ budi	"Dünən harada idin?"
او فیلم دید. (u film did)	u film di:d	"O, filmə baxdı."
ما دیروز شام خوردیم. (mâ diruz šâm xordim)	ma: diruz ʃæ:m xordim	"Biz dünən yemək yedik."
تو همیشه به وقت بیدار می‌شدی. (tu hamišə be vaqt-e bidâr mišodi)	tu hæmiʃæ be vækte bidɒːr miʃodi	"Sən həmişə vaxtında qalırdın."

Mənbə

Bu dərs mənbə kimi aşağıdakı sənədlərdən istifadə edilmişdir:

• Yarshater, Ehsan, ed. (1988). The Cambridge History of Iran, Volume 3(2), The Seleucid, Parthian and Sasanian Periods. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-20092-9.

İran Farsca Kursu - 0'dan A1'e Kadar İçin İçerik Tablosu

• Kurs Sunumu

  ---

Birim 1: Temel Selamlama ve Tanışma

• Ders 1: "Merhaba" ve "Elveda" Demek
• Ders 2: Kendinizi ve Başkalarını Tanıtma

  ---

Birim 2: Cümle Yapısı ve Temel Fiil Çekimleri

• Ders 3: Farsça Cümlelerde Kelime Sırası
• Ders 4: Fiil "ol"nin şimdiki zaman çekimi
• Ders 5: Düzenli Fiillerin Şimdiki Zaman Çekimi

  ---

Birim 3: Günlük rutin hakkında konuşmak

• Ders 6: Günlük Rutininiz Hakkında Konuşmak
• Ders 7: Başkalarının Günlük Rutini Hakkında Konuşmak

  ---

Birim 4: Nesne zamirleri ve sahiplik zamirleri

• Ders 8: Doğrudan Nesne Zamirleri
• Ders 9: Sahiplik Zamirleri

  ---

Birim 5: Fars Kültürü ve Gelenekleri

• Ders 10: Fars Görgü Kuralları ve Misafirperverlik
• Ders 11: Fars Tatilleri ve Kutlamaları

  ---

Birim 6: Yemek ve İçecek

• Ders 12: Yiyecek ve İçecek Siparişi
• Ders 13: Yiyecek ve İçecek Hakkında Konuşmak

  ---

Birim 7: Geçmiş zaman ve düzenli fiillerin çekimi

• Ders 14: Düzenli Fiillerin Geçmiş Zaman Çekimi
• Ders 15: Geçmiş Zaman Cümlelerinde Kelime Sırası

  ---

Birim 8: Fars Edebiyatı ve Sanatı

• Ders 16: Fars Şiiri ve Klasik Edebiyatı
• Ders 17: Fars Sineması ve Müziği

  ---

Birim 9: Seyahat ve Ulaşım

• Ders 18: Ulaşım Araçları
• Ders 19: Seyahat Hazırlıkları ve Rezervasyonlar

  ---

Birim 10: Emir kipi, mastar ve karmaşık cümleler

• Ders 20: Emir Kipini Kullanmak
• Ders 21: Mastarı Kullanmak
• Ders 22: Karmaşık Cümleler ve Bağlaçlar

  ---

Birim 11: Fars Tarihi ve Coğrafyası

• Ders 23: Fars Medeniyeti ve Antik Tarih
• Ders 24: Modern Tarih ve Güncel Konular

  ---

Birim 12: Serbest Zaman ve Eğlence

• Ders 25: Spor ve Aktif Rekreasyon
• Ders 26: Eğlence ve Boş Zaman Aktiviteleri

Other lessons

• 0'dan A1'e Kurs → Qrammatika → Dərslər 22: Kompleks cümlələr və ədədlər
• 0 to A1 Course → Grammar → Lesson 5: Present tense conjugation of regular verbs
• 0-dan A1 səviyyəsinə → Qrammatika → Məsələ 21: İnfinitivlərin istifadəsi
• Lesson 4: Present tense conjugation of the verb to be
• 0-dan A1 səviyyəsinə → Qrammatika → Dərs 3: Fars dilində sözlərin sıralanması
• 0 to A1 Course
• Lesson 9: Possessive pronouns
• 0-dan A1-ə qədər Kurs → Qrammatika → Düzgün obyekt zamirləri
• 0-dan A1-ə qədər kurs → Qrammatika → Düzenli fiillərin keçmiş zamanı - Dərs 14
• Lesson 20: Using the imperative mood