Language/Iranian-persian/Grammar/Lesson-3:-Word-order-in-Persian-sentences/az
Հայերէն
Български език
官话
官話
Hrvatski jezik
Český jazyk
Nederlands
English
Suomen kieli
Français
Deutsch
עברית
हिन्दी
Magyar
Bahasa Indonesia
Italiano
日本語
Қазақ тілі
한국어
Lietuvių kalba
Νέα Ελληνικά
Şimali Azərbaycanlılar
Język polski
Português
Limba Română
Русский язык
Српски
Español
العربية القياسية
Svenska
Wikang Tagalog
தமிழ்
ภาษาไทย
Türkçe
Українська мова
Urdu
Tiếng Việt
Giriş[edit | edit source]
Fars dili, öz zəngin mədəniyyəti və tarixi ilə yanaşı, dil strukturu baxımından da çox maraqlıdır. Bu dərsdə, Fars cümlələrində kelime sırasının necə olduğunu öyrənəcəyik. Kelime sırası, cümlənin mənasını başa düşmək üçün çox önəmlidir. Fars dilində ən çox istifadə olunan kelime sırası "Subyekt-Obyekt-Fiil" (SOV) formatındadır. Bu dərsdə, bu qaydanı, onun əhəmiyyətini, və nümunələrini öyrənəcəyik.
Bu dərs, aşağıdakı bölmələrdən ibarət olacaq:
Kelime Sırasının Əhəmiyyəti[edit | edit source]
Fars cümlələrində kelime sırası, cümlənin kimdən (subyekt), nəyi (obyekt) və nə etdiyini (fiil) anlamağa kömək edir. Bu səbəbdən, düzgün kelime sırasını bilmək, dilin əsaslarını anlamaq üçün vacibdir. Həmçinin, cümlələrin aydın və anlaşılan olmasını təmin edir.
Fars Cümlələrində Kelime Sırası[edit | edit source]
Fars cümlələrində kelime sırası aşağıdakı kimidir:
1. Subyekt (kim?)
2. Obyekt (nə?)
3. Fiil (nə edir?)
Məsələn:
- Mən kitab oxuyuram.
- Mən (subyekt) kitabı (obyekt) oxuyuram (fiil).
Bu cümlədə "Mən" subyekt, "kitabı" obyekt, "oxuyuram" isə fiildir.
Nümunələr[edit | edit source]
Aşağıda Fars cümlələrində kelime sırasını əks etdirən nümunələr təqdim edilir:
| Farsça | Tələffüz | Şimal Azərbaycanı |
|---|---|---|
| من کتاب می‌خوانم | mən ketâb mixwânam | Mən kitab oxuyuram |
| او سیب می‌خورد | u sib mixord | O alma yeyir |
| ما فوتبال بازی می‌کنیم | mâ futbâl bâzi mikonim | Biz futbol oynayırıq |
| شما فیلم می‌بینید | shomâ film mibinid | Siz film baxırsınız |
| آنها درخت می‌کارند | ânhâ derakht mikârand | Onlar ağac əkirlər |
| من خانه دارم | mən khâne dâram | Mən evim var |
| او دریا شنا می‌کند | u daryâ shenâ mikonad | O dənizdə üzür |
| ما صبحانه می‌خوریم | mâ sobhâne mixorim | Biz səhər yeməyi yeyirik |
| شما کتاب می‌فروشید | shomâ ketâb mifroshid | Siz kitab satırsınız |
| آنها ورزش می‌کنند | ânhâ varzesh mikonand | Onlar idman edirlər |
Dərs Məzmunu[edit | edit source]
Bu dərsdə, Fars cümlələrində kelime sırasını öyrənmək üçün aşağıdakı mövzulara toxunacağıq:
- Subyekt, obyekt və fiil arasında əlaqə
- Fars dilində kelime sırasının dəyişməsi
- Cümlə tipləri (müsbət, mənfi, sual cümlələri)
Subyekt, Obyekt və Fiil Arasındakı Əlaqə[edit | edit source]
Fars cümlələrinin əsas hissələri olan subyekt, obyekt və fiil arasında mövcud olan əlaqə, cümlənin başa düşülməsini asanlaşdırır. Hər bir cümlədə bu üç hissənin düzgün sıralanması vacibdir. Məsələn, "Mən kitab oxuyuram" cümləsində "Mən" subyekt, "kitab" obyekt və "oxuyuram" fiildir. Əgər bu sıralama dəyişsə, cümlənin mənası itə bilər.
Fars Dilində Kelime Sırasının Dəyişməsi[edit | edit source]
Bəzi hallarda, Fars cümlələrində kelime sırası dəyişə bilər. Bu, vurğulama və ya xüsusi hal üçün edilir. Məsələn:
- Kitabı mən oxuyuram. (Vurğulama)
Bu cümlədə obyekt "kitab" önə çəkilmişdir. Bu, cümlənin anlamını dəyişmir, lakin vurğulama yaradır.
Cümlə Tipləri[edit | edit source]
Fars cümlələri müxtəlif tiplərə bölünür. Bunlar arasında müsbət, mənfi və sual cümlələri var.
Müsbət Cümlələr[edit | edit source]
Müsbət cümlələrdə kelime sırası "Subyekt-Obyekt-Fiil" formasında olur. Məsələn:
- Mən evdə qalacağam. (Subyekt: Mən, Obyekt: evdə, Fiil: qalacağam)
Mənfi Cümlələr[edit | edit source]
Mənfi cümlələrdə "na" (ن) istifadə olunur. Məsələn:
- Mən evdə qalmayacağam. (Subyekt: Mən, Obyekt: evdə, Fiil: qalmayacağam)
Sual Cümlələri[edit | edit source]
Sual cümlələrində fiil əvvəldə olur. Məsələn:
- Mən evdə qalacağımı bilirsənmi? (Fiil: bilirsənmi, Subyekt: Mən, Obyekt: evdə)
Tətbiq Tapşırıqları[edit | edit source]
İndi, öyrəndiklərinizi tətbiq etmək üçün bəzi tapşırıqlar verəcəyik:
Tapşırıq 1[edit | edit source]
Aşağıdakı cümlələri düzgün kelime sırasına düzəldin:
1. می‌خواند او کتاب (O kitab oxuyur)
2. می‌خورد سیب او (O alma yeyir)
Tapşırıq 2[edit | edit source]
Müsbət cümlələri mənfi cümlələrə çevirin:
1. من کتاب می‌خوانم (Mən kitab oxuyuram)
2. او سیب می‌خورد (O alma yeyir)
Tapşırıq 3[edit | edit source]
Sual cümlələri yaradın:
1. تو کتاب می‌خوانی؟ (Sən kitab oxuyursan?)
2. او فوتبال بازی می‌کند؟ (O futbol oynayır?)
Tapşırıq 4[edit | edit source]
Verilmiş cümlələrdəki subyekt və obyektləri müəyyən edin:
1. من دریا شنا می‌کنم (Mən dənizdə üzürəm)
2. آنها فیلم می‌بینند (Onlar film baxırlar)
Tapşırıq 5[edit | edit source]
Aşağıdakı cümlələri dilinizdə tərcümə edin:
1. من درخت می‌کارم (Mən ağac əkirəm)
2. شما صبحانه می‌خورید (Siz səhər yeməyi yeyirsiniz)
Cavablar[edit | edit source]
Tapşırıq 1:
1. او کتاب می‌خواند (O kitab oxuyur)
2. او سیب می‌خورد (O alma yeyir)
Tapşırıq 2:
1. من کتاب نمی‌خوانم (Mən kitab oxumuram)
2. او سیب نمی‌خورد (O alma yemir)
Tapşırıq 3:
1. آیا تو کتاب می‌خوانی؟ (Sən kitab oxuyursanmı?)
2. آیا او فوتبال بازی می‌کند؟ (O futbol oynayırmı?)
Tapşırıq 4:
1. Subyekt: من (Mən); Obyekt: دریا (Dəniz)
2. Subyekt: آنها (Onlar); Obyekt: فیلم (Film)
Tapşırıq 5:
1. Mən ağac əkirəm.
2. Siz səhər yeməyi yeyirsiniz.
Other lessons[edit | edit source]
- Lesson 9: Possessive pronouns
- 0-dan A1 səviyyəsinə → Qrammatika → Məsələ 21: İnfinitivlərin istifadəsi
- Lesson 20: Using the imperative mood
- Lesson 4: Present tense conjugation of the verb to be
- 0'dan A1'e Kurs → Qrammatika → Dərslər 22: Kompleks cümlələr və ədədlər
- 0-dan A1 səviyyəsinə qədər tamamlanmış kurs → Qrammatika → Dərs 15: Keçmiş vaxt cümlələrində sözlərin sıralanması
- 0 to A1 Course
- 0-dan A1-ə qədər kurs → Qrammatika → Düzenli fiillərin keçmiş zamanı - Dərs 14
- 0 to A1 Course → Grammar → Lesson 5: Present tense conjugation of regular verbs
- 0-dan A1-ə qədər Kurs → Qrammatika → Düzgün obyekt zamirləri