Language/Mandarin-chinese/Grammar/Modal-Verbs-and-Auxiliary-Verbs/az
Հայերէն
Български език
官話
Hrvatski jezik
Český jazyk
Nederlands
English
Suomen kieli
Français
Deutsch
עברית
हिन्दी
Magyar
Bahasa Indonesia
فارسی
Italiano
日本語
Қазақ тілі
한국어
Lietuvių kalba
Νέα Ελληνικά
Şimali Azərbaycanlılar
Język polski
Português
Limba Română
Русский язык
Српски
Español
العربية القياسية
Svenska
Wikang Tagalog
தமிழ்
ภาษาไทย
Türkçe
Українська мова
Urdu
Tiếng Việt
Giriş
Mandarin Çin dilində qrammatika öyrənmək, dilin incəliklərini anlamaq üçün ən vacib addımlardan biridir. Bu dərs, modal fellər və köməkçi fellər haqqında olacaq. Modal fellər, bir şeyin mümkünlüyünü, ehtimalını, ya da icazəsini ifadə etmək üçün istifadə olunur. Köməkçi fellər isə əsas fellərin mənasını dəqiqləşdirmək və ya tamamlayıcı funksiyalar yerinə yetirmək üçün istifadə edilir. Bu dərsdə, bu iki növ fellərin necə işlədiyini, onların cümlələrdə necə istifadə edildiyini öyrənəcəksiniz.
Modal Fellər[edit | edit source]
Modal fellər, bir cümlədəki əsas fellərin mənasını dəyişdirən və ya onlara əlavə bir mənada yükləyən fellərdir. Mandarin Çin dilində ən çox istifadə olunan modal fellər aşağıdakılardır:
- 能 (néng) - edə bilmək, mümkün olmaq
- 可以 (kěyǐ) - icazə vermək, edə bilmək
- 要 (yào) - istəmək, lazım olmaq
- 应该 (yīnggāi) - etməli olmaq, lazım olmaq
- 会 (huì) - bacarmaq, öyrənmək
Nümunələr[edit | edit source]
Aşağıdakı cədvəldə modal fellərin istifadəsini daha aydın görmək üçün nümunələr təqdim edilir:
| Mandarin Çin Dili | Tələffüz | Şimal Azərbaycanı Tərcümesi |
|---|---|---|
| 我能去商店。 | wǒ néng qù shāngdiàn. | Mən dükan gedə bilərəm. |
| 你可以帮我吗？ | nǐ kěyǐ bāng wǒ ma? | Sən mənə kömək edə bilərsənmi? |
| 我想要一个苹果。 | wǒ xiǎng yào yīgè píngguǒ. | Mən bir alma istəyrəm. |
| 你应该学习汉语。 | nǐ yīnggāi xuéxí hànyǔ. | Sən Çin dilini öyrənməlisən. |
| 她会游泳。 | tā huì yóuyǒng. | O, üzə bilir. |
Köməkçi Fellər[edit | edit source]
Köməkçi fellər, cümlənin mənasını dəqiqləşdirmək və ya tamamlayıcı funksiyalar yerinə yetirmək üçün istifadə olunur. Mandarin Çin dilində bir neçə köməkçi fel vardır:
- 是 (shì) - olmaq
- 有 (yǒu) - var olmaq, sahib olmaq
- 在 (zài) - olmaq (yer bildirir)
- 了 (le) - keçmiş zaman bildirir
- 过 (guò) - keçmiş təcrübə bildirir
Nümunələr[edit | edit source]
Köməkçi fellərin istifadəsini daha aydın görmək üçün aşağıdakı cədvəli nəzərdən keçirin:
| Mandarin Çin Dili | Tələffüz | Şimal Azərbaycanı Tərcümesi |
|---|---|---|
| 她是老师。 | tā shì lǎoshī. | O, müəllimdir. |
| 我有一本书。 | wǒ yǒu yī běn shū. | Mənim bir kitabım var. |
| 他在学校。 | tā zài xuéxiào. | O, məktəbdədir. |
| 我吃了午饭。 | wǒ chīle wǔfàn. | Mən nahar etdim. |
| 我去过中国。 | wǒ qùguò zhōngguó. | Mən Çinə getmişəm. |
Modal və Köməkçi Fellərin İstifadəsi[edit | edit source]
İndi, modal fellərlə köməkçi fellərin bir arada necə istifadə olunduğunu öyrənək. Bu, cümlələrimizdə daha zəngin ifadələr yaratmağa kömək edəcək.
1. Mümkünlük ifadələri: Modal felləri köməkçi fellərlə birləşdirərək cümlələrdə mümkünlük ifadə edə bilərik.
- Məsələn: 我可以去公园。 (wǒ kěyǐ qù gōngyuán.) - Mən park gedə bilərəm.
2. İcazə ifadələri: Modal fellər icazə vermək üçün çox istifadə olunur, köməkçi fellər isə cümlənin mənasını dəqiqləşdirir.
- Məsələn: 你可以在这里坐。 (nǐ kěyǐ zài zhèlǐ zuò.) - Sən burada otura bilərsən.
3. Lazım olan ifadələr: "要" modal felləri istifadə edərək, bir şeyin lazım olduğunu bildirmək mümkündür.
- Məsələn: 我要喝水。 (wǒ yào hē shuǐ.) - Mən su içmək istəyirəm.
4. Keçmiş təcrübələr: "过" köməkçi felindən istifadə edərək, modal fellərlə birləşdirərək keçmişdəki təcrübələri ifadə edə bilərik.
- Məsələn: 我去过北京。 (wǒ qùguò běijīng.) - Mən Pekinə getmişəm.
Tətbiq Məşqləri[edit | edit source]
İndi isə öyrəndiyiniz modal və köməkçi felləri tətbiq etməyə gəlin. Aşağıdakı məşqləri yerinə yetirin.
Məşq 1[edit | edit source]
Aşağıdakı cümlələri tamamlayın:
1. 我___去商店。 (nedir?)
2. 她___游泳。 (nedir?)
3. 我___喝茶。 (nedir?)
Həllər[edit | edit source]
1. 能 (néng) - edə bilmək
2. 会 (huì) - bacarmaq
3. 想 (xiǎng) - istəmək
Məşq 2[edit | edit source]
Aşağıdakı cümlələri düzgün formada yazın:
1. 你 (想) 来我家吗？
2. 我 (吃) 了早饭。
3. 他 (在) 学校工作。
Həllər[edit | edit source]
1. 你想来我家吗？ (nǐ xiǎng lái wǒ jiā ma?) - Sən mənim evimə gəlmək istəyirsənmi?
2. 我吃了早饭。 (wǒ chīle zǎofàn.) - Mən səhər yeməyi yedim.
3. 他在学校工作。 (tā zài xuéxiào gōngzuò.) - O, məktəbdə işləyir.
Məşq 3[edit | edit source]
Cümlələrinizi yaradın:
1. Mən evdə oturmaq istəyirəm.
2. Bu gün parkda gəzə bilərik.
3. O, ədəbiyyatı öyrənmək istəyir.
Həllər[edit | edit source]
1. 我想在家里坐。 (wǒ xiǎng zài jiālǐ zuò.)
2. 今天我们可以在公园散步。 (jīntiān wǒmen kěyǐ zài gōngyuán sànbù.)
3. 他想学习文学。 (tā xiǎng xuéxí wénxué.)
Məşq 4[edit | edit source]
Aşağıdakı cümlələri tərcümə edin:
1. O, üzə bilir.
2. Mən kitab oxumaq istəyirəm.
3. Sən burada otura bilərsən.
Həllər[edit | edit source]
1. 她会游泳。 (tā huì yóuyǒng.)
2. 我想阅读书。 (wǒ xiǎng yuèdú shū.)
3. 你可以在这里坐。 (nǐ kěyǐ zài zhèlǐ zuò.)
Məşq 5[edit | edit source]
Aşağıdakı cümlələri düzəldin:
1. 我能吃了午饭。
2. 他会在学校。
3. 我有去北京。
Həllər[edit | edit source]
1. 我能吃午饭。 (wǒ néng chī wǔfàn.) - Mən nahar edə bilərəm.
2. 他在学校。 (tā zài xuéxiào.) - O, məktəbdədir.
3. 我去过北京。 (wǒ qùguò běijīng.) - Mən Pekinə getmişəm.
Məşq 6[edit | edit source]
Modal felləri cümlələrdə istifadə edin:
1. (能) 你___来我的家吗？
2. (想) 我___喝水。
3. (应该) 他___学习汉语。
Həllər[edit | edit source]
1. 能 (néng) - edə bilmək
2. 想 (xiǎng) - istəmək
3. 应该 (yīnggāi) - etməli olmaq
Məşq 7[edit | edit source]
Aşağıdakı cümlələri tamamlayın:
1. 我___有一本书。 (nedir?)
2. 我___去公园。 (nedir?)
3. 他___游泳。 (nedir?)
Həllər[edit | edit source]
1. 有 (yǒu) - var olmaq
2. 能 (néng) - edə bilmək
3. 会 (huì) - bacarmaq
Məşq 8[edit | edit source]
Cümlələri düzəldin:
1. 他去过中国。
2. 我是学生。
3. 你在学校吗？
Həllər[edit | edit source]
1. O, Çinə getmişdir.
2. Mən tələbəyəm.
3. Sən məktəbdəsən?
Məşq 9[edit | edit source]
Cümlələrinizi yaradın:
1. Mən su içmək istəyirəm.
2. O, məktəbdədir.
3. Sən burada otura bilərsən.
Həllər[edit | edit source]
1. 我想喝水。 (wǒ xiǎng hē shuǐ.)
2. 他在学校。 (tā zài xuéxiào.)
3. 你可以在这里坐。 (nǐ kěyǐ zài zhèlǐ zuò.)
Məşq 10[edit | edit source]
Aşağıdakı cümlələri tərcümə edin:
1. Mən kitab oxumaq istəyirəm.
2. O, üzə bilir.
3. Sən burada otura bilərsən.
Həllər[edit | edit source]
1. 我想阅读书。 (wǒ xiǎng yuèdú shū.)
2. 她会游泳。 (tā huì yóuyǒng.)
3. 你可以在这里坐。 (nǐ kěyǐ zài zhèlǐ zuò.)