Language/Bulgarian/Grammar/Present-Tense/kk
Հայերէն
官话
官話
Hrvatski jezik
Český jazyk
Nederlands
English
Suomen kieli
Français
Deutsch
עברית
हिन्दी
Magyar
Bahasa Indonesia
فارسی
Italiano
日本語
Қазақ тілі
한국어
Lietuvių kalba
Νέα Ελληνικά
Şimali Azərbaycanlılar
Język polski
Português
Limba Română
Русский язык
Српски
Español
العربية القياسية
Svenska
Wikang Tagalog
தமிழ்
ภาษาไทย
Türkçe
Українська мова
Urdu
Tiếng Việt
Кіріспе[edit | edit source]
Болгар тілінің грамматикасы – бұл тіл үйренушілер үшін маңызды және қызықты тақырып. Нынғы шақ – бұл біз күнделікті өмірде жиі қолданатын шақ. Болгар тіліндегі етістіктерді дұрыс қолдану, әрине, тілді меңгерудің басты кілті. Бұл сабақта біз болгар тіліндегі етістіктердің нынғы шақтағы формаларын қарастырамыз. Біздің мақсымыз – болгар тілінде сөйлеп, жазып, түсіну қабілетімізді дамыту.
Нынғы шақтың анықтамасы[edit | edit source]
Нынғы шақ – бұл іс-әрекеттің қазіргі уақытта, яғни, дәл қазір болу немесе жүзеге асу жағдайын көрсететін шақ. Болгар тілінде, етістіктердің нынғы шақтағы формалары әр түрлі болады. Нынғы шақта қолданылатын етістіктердің формасын білмей, біз болгар тілінде дұрыс сөйлей алмаймыз.
Нынғы шақтың құрылымы[edit | edit source]
Болгар тілінде етістіктердің нынғы шақтағы формаларын жасау үшін, етістіктің негізіне сәйкес қосымшалар қосылады.
Негізгі етістіктердің формалары[edit | edit source]
Етістіктердің формаларының негіздері мен қосымшаларын қарастырайық. Етістіктердің формалары үш топқа бөлінеді:
- I топ – -а, -я, -е, -и, -у етістіктері
- II топ – -и, -а, -я етістіктері
- III топ – спецификалық етістіктер
Нынғы шақтағы етістіктердің мысалдары[edit | edit source]
Енді әр топтағы етістіктердің мысалдарын қарастырайық.
| Болгар | Дыбыстау | Қазақша |
|---|---|---|
| Аз пиша. | Az pisha. | Мен жазады. |
| Ти пишеш. | Ti pishesht. | Сен жазасың. |
| Той пише. | Toy pishе. | Ол жазады. |
| Ние пишем. | Nie pishеm. | Біз жазамыз. |
| Вие пишете. | Vie pishеtе. | Сіздер жазасыздар. |
| Те пишат. | Te pishat. | Олар жазады. |
Нынғы шақты қолдану[edit | edit source]
Болгар тілінде нынғы шақты қолдану барысында, контекстке байланысты етістіктің формасын дұрыс таңдау керек. Нынғы шақта етістіктерді қолдану – бұл күнделікті іс-әрекеттерді сипаттаудың, жоспарларды айту мен ойларды білдірудің негізгі тәсілі.
Мысалдар[edit | edit source]
Мысал ретінде, күнделікті өмірдегі бірқатар ситуацияларды қарастырайық:
| Болгар | Дыбыстау | Қазақша |
|---|---|---|
| Аз ям. | Az yam. | Мен жеймін. |
| Ти пиеш. | Ti piesh. | Сен ішесің. |
| Той играе. | Toy igrae. | Ол ойнайды. |
| Ние работим. | Nie rabotim. | Біз жұмыс істейміз. |
| Вие четете. | Vie chetete. | Сіздер оқисыздар. |
| Те учат. | Te uchat. | Олар үйренеді. |
Нынғы шақтағы етістіктердің ерекшеліктері[edit | edit source]
Болгар тіліндегі нынғы шақтағы етістіктердің ерекшеліктері мен ерекшеліктері:
- Етістіктердің формалары тек тұлғаға ғана емес, сонымен қатар жынысқа да байланысты.
- Кейбір етістіктердің формалары бірдей болуы мүмкін, бірақ мағынасы әр түрлі.
Тапсырмалар[edit | edit source]
Енді сіздердің етістіктерді нынғы шақта қолдану қабілеттеріңізді тексеру үшін, бірнеше тапсырмаларды орындап көрейік.
Тапсырма 1: Етістікті дұрыс формамен толықтырыңыз[edit | edit source]
1. Аз ______ (жазу) хат.
2. Ти ______ (оқу) кітап.
3. Той ______ (ойнау) ойын.
4. Ние ______ (жұмыс) кеңседе.
5. Вие ______ (сөйлеу) болгар тілінде.
Тапсырма 2: Мысалдарды жазыңыз[edit | edit source]
- Күнделікті өмірдегі 5 іс-әрекетті сипаттаңыз, етістіктерді нынғы шақта қолданып.
Тапсырма 3: Сұрақтарға жауап беріңіз[edit | edit source]
1. Сен не істейсің?
2. Ол не оқиды?
3. Сіздер не жазасыздар?
4. Біз не көреміз?
Тапсырма 4: Диалог жазыңыз[edit | edit source]
- Екі адам арасындағы диалогты жазыңыз, онда олар күнделікті іс-әрекеттерін талқылайды.
Тапсырма 5: Суреттерді сипаттаңыз[edit | edit source]
- 5 суретті алып, олардың әрқайсысын нынғы шақта сипаттаңыз.
Шешімдер[edit | edit source]
Шешім 1: Тапсырма 1[edit | edit source]
1. Аз пиша хат.
2. Ти четеш кітап.
3. Той играе ойын.
4. Ние работим кеңседе.
5. Вие говорите болгар тілінде.
Шешім 2: Тапсырма 2[edit | edit source]
- Студенттер өздерінің күнделікті өмірін сипаттауы керек.
Шешім 3: Тапсырма 3[edit | edit source]
1. Мен сабақ оқимын.
2. Ол кітап оқиды.
3. Сіздер хат жазасыздар.
4. Біз фильм көреміз.
Шешім 4: Тапсырма 4[edit | edit source]
- Студенттер диалогтарын жазады.
Шешім 5: Тапсырма 5[edit | edit source]
- Студенттер суреттерді сипаттауы керек.