Language/Czech/Grammar/Comparative-and-Superlative-Forms/kk
Հայերէն
Български език
官话
官話
Hrvatski jezik
Nederlands
English
Suomen kieli
Français
Deutsch
עברית
हिन्दी
Magyar
Bahasa Indonesia
فارسی
Italiano
日本語
Қазақ тілі
한국어
Lietuvių kalba
Νέα Ελληνικά
Şimali Azərbaycanlılar
Język polski
Português
Limba Română
Русский язык
Српски
Español
العربية القياسية
Svenska
Wikang Tagalog
தமிழ்
ภาษาไทย
Türkçe
Українська мова
Urdu
Tiếng Việt
Кіріспе[edit | edit source]
Чех тіліндегі грамматиканың маңызды аспектілерінің бірі – бұл салыстырулық және ең үлкендікті формалары. Бұл формалар бізге заттарды немесе сапаларды салыстыруға мүмкіндік береді. Мысалы, "үлкен" деген сөзді біз "үлкенірек" немесе "ең үлкен" деп айта аламыз. Қазақ тілінде де осындай конструкциялар бар, бірақ чех тілінде олар қалай қалыптасатынын түсіну өте маңызды. Бүгінгі сабақта біз салыстырулық және ең үлкендікті формаларды қалай құру және қолдану керектігін үйренеміз.
Салыстырулық формалар[edit | edit source]
Салыстырулық форма – бір затты немесе сапаны басқа затпен салыстырғанда қолданылатын сөз формасы. Чех тілінде бұл форма көбінесе "-ší" немесе "-ější" жұрнақтары арқылы жасалады.
Салыстырулық формалардың құрылымы[edit | edit source]
1. Сапалы сөз + "-ější" (немесе "-ší") жұрнағы
2. Мысалы:
- "высокý" (биік) → "высокější" (биіктеу)
- "младý" (жас) → "младší" (жасар)
Ең үлкендікті формалар[edit | edit source]
Ең үлкендікті форма – заттың немесе сапаның ең жоғары дәрежесін білдіретін сөз формасы. Чех тілінде бұл форма "найлепší" немесе "найвысší" сөздерімен көрсетіледі.
Ең үлкендікті формалардың құрылымы[edit | edit source]
1. Сапалы сөз + "най-" префиксі
2. Мысалы:
- "высокý" (биік) → "найвысší" (ең биік)
- "младý" (жас) → "наймладší" (ең жас)
Мысалдар[edit | edit source]
Мына кестеде салыстырулық және ең үлкендікті формалардың мысалдары көрсетілген:
| Чех | Д pronunciация | Қазақ |
|---|---|---|
| высокý | [ˈvɪsokɪ] | биік |
| высокější | [vɪsoˈkɛjʃɪ] | биіктеу |
| младý | [ˈmladi] | жас |
| младší | [mladʃi] | жасар |
| найвысší | [najˈvɪsʃi] | ең биік |
| наймладší | [najˈmladʃi] | ең жас |
| красивý | [kraˈsivi] | әдемі |
| красивější | [kraˈsivjɛjʃɪ] | әдемірек |
| добрый | [ˈdobrɪ] | жақсы |
| добрější | [dobˈrjɛjʃɪ] | жақсырақ |
Салыстыру мен ең үлкендікті қолдану[edit | edit source]
Салыстырулық және ең үлкендікті формаларды қолдану кезінде контексті ескеру өте маңызды. Мысалы:
- "Моя сестра высокější než я." (Менің қарындасым менен биіктеу.)
- "Этот дом найвысší в городе." (Бұл үй қаладағы ең биік.)
Жаттығулар[edit | edit source]
Осы сабақта үйренгеніңізді тексеру үшін бірнеше жаттығулар ұсынамыз.
Жаттығу 1[edit | edit source]
Төмендегі заттарды салыстырулық формаларға айналдырыңыз:
1. малý (кішкентай)
2. сильný (күшті)
3. умný (ақылды)
Жаттығу 2[edit | edit source]
Төмендегі заттарды ең үлкендікті формаларға айналдырыңыз:
1. добрый (жақсы)
2. красивый (әдемі)
3. высокий (биік)
Жаттығу 3[edit | edit source]
Төмендегі сөйлемдерді толықтырыңыз:
1. Мой брат ___ (младší) меня.
2. Эта книга ___ (красивější) всех.
3. Он ___ (высокější) других.
Жаттығу 4[edit | edit source]
Сөйлемдерді салыстыру және ең үлкендік формаларды қолдана отырып қайта жазыңыз:
1. Этот фильм хороший.
2. Эта машина быстрая.
3. Этот студент умный.
Жаттығу 5[edit | edit source]
Салыстыру формаларын қолдана отырып, мына заттардың әрқайсысын салыстырыңыз:
1. алманың
2. апельсиннің
3. бананның
Жаттығу 6[edit | edit source]
Салыстыру формалары мен ең үлкендік формаларын қолдана отырып, өз сөйлемдеріңізді жасаңыз.
Жаттығу 7[edit | edit source]
Чех тіліндегі бір заттың салыстыру және ең үлкендік формаларын табыңыз.
Жаттығу 8[edit | edit source]
Төмендегі заттарды салыстыру формаларын анықтаңыз:
1. жарық
2. жылдам
3. жаңа
Жаттығу 9[edit | edit source]
Сөйлемдерді дұрыс формаға келтіріңіз:
1. Моя собака ___ (чемпион).
2. Этот ученик ___ (умный).
Жаттығу 10[edit | edit source]
Сөздер мен оларға сәйкес келетін салыстыру және ең үлкендік формаларын сәйкестендіріңіз.
1. добрый
2. высокий
3. красивый
Жауаптар мен түсіндірмелер[edit | edit source]
Жаттығулардың жауаптары мен түсіндірмелері:
- Жаттығу 1: малější, сильnější, умnější
- Жаттығу 2: найдобрейший, найкрасивейший, найвысший
- Жаттығу 3: Мой брат старший меня. Эта книга красивее всех. Он выше других.
- Жаттығу 4: Этот фильм лучше. Эта машина быстрее. Этот студент умнее.
- Жаттығу 5: Алманың дәмі апельсиннен тәтті, бананнан жақсырақ.
- Жаттығу 6: (Студенттердің жауаптары әртүрлі болуы мүмкін, оларды өз ойлары бойынша жаза алады.)
- Жаттығу 7: (Студенттердің жауаптары әртүрлі болуы мүмкін.)
- Жаттығу 8: жарық - жарықырақ, жылдам - жылдамырақ, жаңа - жаңарақ
- Жаттығу 9: Моя собака чемпион. Этот ученик умный.
- Жаттығу 10: 1. найдобрейший, 2. найвысший, 3. найкрасивейший