Language/Kazakh/Grammar/Instrumental-Case/az
Հայերէն
Български език
官话
官話
Hrvatski jezik
Český jazyk
Nederlands
English
Suomen kieli
Français
Deutsch
עברית
हिन्दी
Magyar
Bahasa Indonesia
فارسی
Italiano
日本語
한국어
Lietuvių kalba
Νέα Ελληνικά
Şimali Azərbaycanlılar
Język polski
Português
Limba Română
Русский язык
Српски
Español
العربية القياسية
Svenska
Wikang Tagalog
தமிழ்
ภาษาไทย
Türkçe
Українська мова
Urdu
Tiếng Việt
Түсінік[redaktə | mənbəni redaktə et]
Құралдық түрлік - бұл қазақ тілінде қолданылатын екінші әріп. Бұл түрлік қолмен, әдетте, кезектерді, уақытты, құралдарды және олармен жұмыс істеу туралы айтады.
Мысалы, "қаламмен жазу" деген сөйлемдің соңындағы сөз "қаламмен" - құралдық түрлікке қарағанда, "қалам" - бұрынғы сөз ғана болып табылады.
Кейбір сөйлемдерде құралдық түрлік бұрынғы сөздің арасында болады. Мысалы, "Мен шәкірт түсті сумен іштім" деген сөйлемдегі "сумен" сөзі "түсті" және "іштім" сөздерінің арасында болады.
Кейбір қалыптарда құралдық түрлік қолданылмайды. Осы қалыптарда ол әдетте "менің", "сенің", "оның" сөздерімен айырылмайды.
Құралдық түрлік қандай шарттармен қолданылады?[redaktə | mənbəni redaktə et]
Құралдық түрлік, үйренушілерге түсіндіру үшін көп мәні бар бірінші әріптермен қарым-қатынас жасауға мүмкіндік береді. Бұл түрлік біреу туралы айтуға және неше жағдайда пайдалануға болады:
Мүлік[redaktə | mənbəni redaktə et]
Құралдық түрлік "менің" сөзімен бірге пайдаланылады. Мысалы, "Мен қаламмен жаздым" деген сөйлемде "мен" сөзі "құралдық түрлік" болып табылады.
| Қазақша | Транскрипция | Төменгі Азербайжан тіліндегі терту |
|---|---|---|
| Мен қаламмен жаздым. | Men qalammen jazdym. | Мен қаламмен жаздым. |
Арқылы[redaktə | mənbəni redaktə et]
Құралдық түрлік "арқылы" сөзімен бірге пайдаланылады. Мысалы, "Такси арқылы қошқаққа барадым" деген сөйлемде "арқылы" сөзі "құралдық түрлік" болып табылады.
| Қазақша | Транскрипция | Төменгі Азербайжан тіліндегі терту |
|---|---|---|
| Такси арқылы қошқаққа барадым. | Taksi arqyly qoşqaqqa baradym. | Такси арқылы қошқаққа барадым. |
Мүмкіндік[redaktə | mənbəni redaktə et]
Құралдық түрлік "менен" сөзімен бірге пайдаланылады. Мысалы, "Ол менен келеді" деген сөйлемде "менен" сөзі "құралдық түрлік" болып табылады.
| Қазақша | Транскрипция | Төменгі Азербайжан тіліндегі терту |
|---|---|---|
| Ол менен келеді. | Ol menen keledi. | Ол менен келеді. |
Бойымен[redaktə | mənbəni redaktə et]
Құралдық түрлік "бойымен" сөзімен бірге пайдаланылады. Мысалы, "Мен көп бөлігімен қызмет етемін" деген сөйлемде "бойымен" сөзі "құралдық түрлік" болып табылады.
| Қазақша | Транскрипция | Төменгі Азербайжан тіліндегі терту |
|---|---|---|
| Мен көп бөлігімен қызмет етемін. | Men köp böligimen qyzmet etemin. | Мен көп бөлігімен қызмет етемін. |
Құралдық түрлік қалай қолданылады?[redaktə | mənbəni redaktə et]
Құралдық түрлік қолмен, әдетте, кезектерді, уақытты, құралдарды және олармен жұмыс істеу туралы айтады. Олардың барлық сөйлемдерінде құралдық түрлік пайдаланылады.
Мысалы:
- «Ол кітаппен оқиды» деген сөйлемде «кітап» құралдық түрлікке қарағанда, «оқу» сөзі бірінші әріпке қарағанда табылады.
- «Мен қаламмен жаздым» деген сөйлемде «қалам» сөзі бірінші әріпке қарағанда табылады.
- «Такси арқылы қошқаққа барадым» деген сөйлемде «арқылы» сөзі бірінші әріпке қарағанда табылады.
- «Ол менен келеді» деген сөйлемде «менен» сөзі бірінші әріпке қарағанда табылады.
- «Мен көп бөлігімен қызмет етемін» деген сөйлемде «бөлігі» құралдық түрлікке қарағанда, «қызмет ету» сөздері бірінші әріпке қарағанда табылады.
Құралдық түрлікті үйрену үшін қалай мүмкіндіктер бар?[redaktə | mənbəni redaktə et]
Құралдық түрлікті үйрену үшін бірнеше мүмкіндіктер бар:
- Бастапқыда құралдық түрліктер туралы толықтыру оқуын оқыңыз.
- Құралдық түрліктердің жинділігін анықтау үшін әртүрлі мәтіндерді оқыңыз.
- Құралдық түрліктердің міндетті емес пайдаланылу үлгісін үйреніңіз.
- Мәтіндерді оқыған кезде құралдық түрліктерді пайдаланыңыз.
- Құралдық түрліктердің жұмыс істеу түрлері туралы міндетті емес пайдалану үлгісін үйреніңіз.
Құралдық түрлікке қатысты қызықты факттар[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Құралдық түрліктерді пайдалану үлгісі қазақ тілінің басқа тілдерге қарым-қатынасын жақсартуға көмектеседі.
- Құралдық түрліктер мезгілді қазақ тілінің өзіндік мәнерін қайталап, оның әділдігін оңай түсіну үшін өте қажет.
- Құралдық түрліктердің міндетті емес пайдалану үлгісі оқытушыларға қазақ тілінің қауіпсіздігін сақтап қалуға мүмкіндік береді.
{{#seo: |title=Қазақша → Грамматика → 0-А1 Курстары →