Language/Turkish/Grammar/Pronouns/kk

Түрік → Грамматика → 0 дан A1 деңгейіне дейінгі курс → Есімдіктер

Кіріспе

Түрік тілінде есімдіктердің ролі өте маңызды. Олар сөйлемде заттарды, адамдарды немесе жағдайларды көрсету үшін қолданылады. Есімдіктерді дұрыс пайдалану, сіздің сөйлеуіңізді және жазуыңызды айқынырақ етеді. Бүгінгі сабақта біз түрік тіліндегі есімдіктерді, олардың формаларын және қолдану ерекшеліктерін зерттейміз. Сабақтың құрылымы төмендегідей:

Есімдіктер дегеніміз не?

Есімдіктер – бұл заттың, адамның, немесе құбылыстың атауын білдірмей, солардың орнына қолданылатын сөздер. Түрік тілінде есімдіктер бірнеше категорияларға бөлінеді:

• Жеке есімдіктер

• Иелі есімдіктер

• Көрсеткіш есімдіктер

• Сұрау есімдіктері

Жеке есімдіктер

Жеке есімдіктер – бұл адамды немесе затты көрсете алатын сөздер. Түрік тіліндегі жеке есімдіктер:

• Мен (I)

• Сен (You - singular)

• O (He, She, It)

• Biz (We)

• Siz (You - plural/formal)

• Onlar (They)

Мысалдар:

Түрік	Жазылуы	Қазақ
Ben gidiyorum.	Бен гидиорум.	Мен барамын.
Sen geliyorsun.	Сен гелиорсун.	Сен келесің.
O uyuyor.	О уйюор.	Ол ұйықтап жатыр.
Biz çalışıyoruz.	Биз чалишийоруз.	Біз жұмыс істеп жатырмыз.
Siz okuyorsunuz.	Сиз окьюорсунуз.	Сіз оқып жатырсыз.
Onlar yürüyor.	Онлар юриор.	Олар жүріп жатыр.

Иелі есімдіктер

Иелі есімдіктер – бұл заттың немесе адамның кімге тиесілі екенін білдіретін сөздер. Түрік тіліндегі иелі есімдіктер:

• Менің (My)

• Сенің (Your - singular)

• Оның (His, Her, Its)

• Біздің (Our)

• Сіздің (Your - plural/formal)

• Олардың (Their)

Мысалдар:

Түрік	Жазылуы	Қазақ
Bu benim kitabım.	Бу беним китабым.	Бұл менің кітабым.
Bu senin kalemin.	Бу сенин калеин.	Бұл сенің қаламың.
Bu onun evi.	Бу онын эви.	Бұл оның үйі.
Bu bizim masamız.	Бу бизим масамыз.	Бұл біздің үстеліміз.
Bu sizin arabanız.	Бу сизин арабаниз.	Бұл сіздің машинаңыз.
Bu onların bahçesi.	Бу оларнын бахцеси.	Бұл олардың бағы.

Көрсеткіш есімдіктер

Көрсеткіш есімдіктер – заттарды немесе адамдарды көрсету үшін қолданылатын сөздер. Түрік тіліндегі көрсеткіш есімдіктер:

• Бұл (This)

• Ол (That)

• Олар (Those)

Мысалдар:

Түрік	Жазылуы	Қазақ
Bu elma.	Бу элма.	Бұл алма.
O kitap.	О китап.	Ол кітап.
Şu araba.	Шу араба.	Ана көлік.
Bu çocuklar.	Бу чоджуклар.	Бұл балалар.
O insanlar.	О инсанлар.	Ол адамдар.

Сұрау есімдіктері

Сұрау есімдіктері – бұл заттар мен адамдар туралы сұрақ қою үшін қолданылатын сөздер. Түрік тіліндегі сұрау есімдіктері:

• Кім? (Who?)

• Не? (What?)

• Қайда? (Where?)

• Неге? (Why?)

Мысалдар:

Түрік	Жазылуы	Қазақ
Kim bu?	Ким бу?	Бұл кім?
Ne bu?	Не бу?	Бұл не?
Nereye gidiyorsun?	Нерейа гидиорсун?	Қайда барасың?
Neden gelmedin?	Неден гельмедин?	Неге келген жоқсың?

Жаттығулар

Бүгінгі сабақта алған білімдеріңізді тексеру үшін келесі жаттығуларды орындаңыз.

Жаттығу 1

Төмендегі сөйлемдерді аяқтаңыз:

1. _____ (Мен) kitap okuyorum.

2. _____ (Сен) çiçek alıyorsun.

3. _____ (Ол) yemek yapıyor.

Шешімдер:

1. Мен

2. Сен

3. Ол

Жаттығу 2

Сұрақтарға жауап беріңіз:

1. Кім ол?

2. Неге сен кеш келдің?

3. Ненің иесі бұл?

Шешімдер:

1. Ол менің досым.

2. Мен кешіккенім үшін кешірім сұраймын.

3. Бұл менің кітапым.

Жаттығу 3

Сөйлемдерді дұрыс етіп түзетіңіз:

1. Biz kitapınız.

2. O araba senin.

3. Onlar bahçemiz.

Шешімдер:

1. Бұл біздің кітабымыз.

2. Ол сенің машинаң.

3. Бұл олардың бағы.

Жаттығу 4

Төмендегі сөздерді есімдіктермен ауыстырыңыз:

1. Anna evde. (Ана үйде.)

2. Kitap masada. (Кітап үстелде.)

3. Çocuklar bahçede. (Балалар бақшада.)

Шешімдер:

1. Ол үйде.

2. Бұл үстелде.

3. Олар бақшада.

Жаттығу 5

Келесі сөздермен сұрақ қойыңыз:

1. (Кім) Sınıfta?

2. (Неге) Sen gelmedin?

3. (Не) Bu masa?

Шешімдер:

1. Сыныфта кім бар?

2. Неге сен келген жоқсың?

3. Бұл не, үстел бе?

Жаттығу 6

Төмендегі сөйлемдерді түзетіңіз:

1. O bizim evimiz.

2. Senin kitap benim.

3. Onların kalem bu.

Шешімдер:

1. Бұл біздің үйіміз.

2. Менің кітабым сенде.

3. Бұл олардың қаламы.

Жаттығу 7

Сөйлемдерді толықтырыңыз:

1. _____ (Сен) ne yapıyorsun?

2. _____ (Ол) kimdir?

3. _____ (Біз) nereye gidiyoruz?

Шешімдер:

1. Сен не істеп жатырсың?

2. Ол кім?

3. Біз қайда барамыз?

Жаттығу 8

Төмендегі сөздерді дұрыс етіп орналастырыңыз:

1. (Сенің) kalem bu.

2. (Біздің) ev orada.

3. (Олардың) kitaplar burada.

Шешімдер:

1. Бұл сенің қаламың.

2. Ол біздің үйіміз.

3. Бұл олардың кітаптары.

Жаттығу 9

Сұрақтарға жауап беріңіз:

1. Сіздің атыңыз кім?

2. Бұл не?

3. Неге ол кетті?

Шешімдер:

1. Менің атым Алия.

2. Бұл кітап.

3. Ол жұмысқа кетті.

Жаттығу 10

Келесі сөздерден сөйлемдер құрастырыңыз:

1. (Ол) / (жүріп жатыр) / (көшеде).

2. (Сен) / (оқып жатыр) / (кітап).

Шешімдер:

1. Ол көшеде жүріп жатыр.

2. Сен кітап оқып жатырсың.

Тіліктілер кестесі - Түрік тілі курсы - 0-А1

• Курстық тақырыптар

  ---

Түрік әліпбиі

• Үндіктер мен қос арнайылар
• Тышқы тілдерден аударма

---

Негізгі грамматика

• Есімдер
• Етістіктер
• Сипаттамалар
• Есімшілер

  ---

Қиын грамматика

• Көрсеткіштер
• Қатысты етістіктер
• Шартты етістіктер

  ---

Күнделікті сөздер

• Сәлемдесу
• Бағдарлама қалыптасқанға қашанша
• Тамақ және ішім
• Сауда жасау

  ---

Сандар мен уақыт

• Есептік сандар
• Көрсеткіштік сандар
• Уақыт

  ---

Түріктік мәдениет

• Тарих және еңбек
• Традициялар мен әдеттер
• Ас қоңыраушылық
• Әдебиет және тойлар

  ---

Көрсетілімді күнделік

• Қонақтық мекенжай
• Отбасы және отын-ауыз
• Діни
• Жол тасымалы және саяхат

Басқа сабақтар

• 0 to A1 Course
• 0-ден A1-ге дейінгі курстар → Грамматика → Тышқы және ішкі қатарлары
• Курс 0 до A1 → Грамматика → Прилагательные
• Complete 0 to A1 Course → Grammar → Причастия
• 0-ден A1 дейінгі курстар → Грамматика → Сөйлемдер
• 0 to A1 Course → Grammar → Pronunciation
• 0-ден А1-ге дейінгі курстар → Тіл грамматикасы → Төртіліктер
• 0 to A1 Course → Grammar → Nouns
• 0-ден A1-ге дейінгі курстар → Грамматика → Әрекетке байланысты сөйлемдер