Language/Kazakh/Grammar/Past-Tense/az
Հայերէն
Български език
官话
官話
Hrvatski jezik
Český jazyk
Nederlands
English
Suomen kieli
Français
Deutsch
עברית
हिन्दी
Magyar
Bahasa Indonesia
فارسی
Italiano
日本語
한국어
Lietuvių kalba
Νέα Ελληνικά
Şimali Azərbaycanlılar
Język polski
Português
Limba Română
Русский язык
Српски
Español
العربية القياسية
Svenska
Wikang Tagalog
தமிழ்
ภาษาไทย
Türkçe
Українська мова
Urdu
Tiếng Việt
Giriş[edit | edit source]
Salam, əziz tələbələr! Bu gün biz Kazax dilinin qrammatikası üzrə önəmli bir mövzuya - keçmiş vaxta toxunacağıq. Keçmiş vaxt, baş verən hadisələri ifadə etmək üçün istifadə olunur və dilin dinamikasını anlamaq baxımından çox vacibdir. Bu dərs sizə keçmiş vaxtın necə formalaşdırılacağını, onun istifadəsini və gündəlik danışıqda necə tətbiq edəcəyinizi nümayiş etdirəcək.
Dərsin strukturu aşağıdakı kimidir:
- Keçmiş vaxtın anlayışı
- Keçmiş vaxtın formalaşdırılması qaydaları
- Məsələn, cümlələr
- İstifadə üçün məşq
Keçmiş Vaxtın Anlayışı[edit | edit source]
Keçmiş vaxt, bir hadisənin, fəaliyyətin və ya vəziyyətin keçmişdə baş verdiyini bildirir. Kazax dilində keçmiş vaxtın iki əsas forması var: sadə keçmiş və davam edən keçmiş. Bu dərsdə biz sadə keçmiş vaxtı öyrənəcəyik.
Keçmiş Vaxtın Formalaşdırılması Qaydaları[edit | edit source]
Kazax dilində keçmiş vaxtın formalaşdırılması üçün müxtəlif şəkilçilərdən istifadə olunur. Aşağıda sadə keçmiş vaxt üçün istifadə olunan şəkilçiləri qeyd edirik:
1. -dı / -di / -dı / -dı (fiilin kökünə əlavə olunur):
- Qadın: -di
- Kişi: -dı
2. Nümunələr:
- Kiçik fiil: "Kör" (görmək) - "kördi" (gördü)
- Böyük fiil: "Bar" (getmək) - "bardı" (getdi)
Bu şəkilçilərdən istifadə edərək, fiilin kökünü keçmiş zamanda ifadə edə biləcəyik.
Məsələn, Cümlələr[edit | edit source]
Aşağıda keçmiş vaxtda istifadə edilən cümlələr üçün nümunələr təqdim edirik:
| Kazakh | Tələffüz | Şimali Azərbaycan Tərçüməsi |
|---|---|---|
| Мен кітап оқыдым. | Men kitab oqıdım. | Mən kitab oxudum. |
| Ол мектепке барды. | Ol mektepke bardı. | O, məktəbə getdi. |
| Біз кешki yemək yedik. | Biz keşkı yemek yedik. | Biz axşam yeməyi yedik. |
| Сіздер қызықты фильм көрдіңіздер. | Sizder qızıqtı film kördinizder. | Siz maraqlı film gördünüz. |
| Олар паркта жүрді. | Olаr parkta jürdі. | Onlar parkda gəzdi. |
| Мен су ішdim. | Men su işdim. | Mən su içdim. |
| Ол жұмыс істеді. | Ol jumıs istedі. | O, işlədi. |
| Біз достарымызбен кездестik. | Biz dostarımızben kezdestik. | Biz dostlarımızla görüşdük. |
| Сіздер анаңызға хат жаздыңыздар. | Sizder ananızğa hat jazdınızdar. | Siz ananıza məktub yazdınız. |
| Олар футбол ойнады. | Olаr futbol oynadı. | Onlar futbol oynadı. |
İstifadə üçün Məşqlər[edit | edit source]
İndi keçmiş vaxtı daha yaxşı başa düşmək üçün bir neçə məşq edək. Aşağıdakı cümlələri keçmiş vaxta çevirin:
1. Mən (yemək) - Mən...
2. O (oxumaq) - O...
3. Biz (gedmək) - Biz...
4. Sən (görmək) - Sən...
5. Onlar (şaxlamaq) - Onlar...
6. Siz (düşünmək) - Siz...
7. Mən (yazmaq) - Mən...
8. O (sürmək) - O...
9. Biz (qulaq asmaq) - Biz...
10. Sən (qaytarmaq) - Sən...
Həllər[edit | edit source]
1. Mən yemək yedim.
2. O kitab oxudu.
3. Biz getdik.
4. Sən gördün.
5. Onlar şaxladı.
6. Siz düşündünüz.
7. Mən yazdım.
8. O maşın sürdü.
9. Biz musiqi dinlədik.
10. Sən kitab qaytardın.
Bu məşqlər, keçmiş vaxtın istifadəsinə dair biliklərinizi möhkəmləndirmək üçün əla bir yoldur. Keçmişdə baş verən hadisələri ifadə etmək bacarığınız artır. Unutmayın ki, daha çox təcrübə ilə bu mövzuda daha yaxşı olacaqsınız.