Language/Kazakh/Grammar/Locative-Case/az
Հայերէն
Български език
官话
官話
Hrvatski jezik
Český jazyk
Nederlands
English
Suomen kieli
Français
Deutsch
עברית
हिन्दी
Magyar
Bahasa Indonesia
فارسی
Italiano
日本語
한국어
Lietuvių kalba
Νέα Ελληνικά
Şimali Azərbaycanlılar
Język polski
Português
Limba Română
Русский язык
Српски
Español
العربية القياسية
Svenska
Wikang Tagalog
தமிழ்
ภาษาไทย
Türkçe
Українська мова
Urdu
Tiếng Việt
Giriş[edit | edit source]
Qazax dilində yer halı (locative case) çox mühüm bir rola malikdir. Bu hal, bir şeyin yerini və ya yaxınlığını ifadə etmək üçün istifadə olunur. Məsələn, biz "evdə" və ya "parkda" deməklə, bir şeyin harada olduğunu aydınlaşdırırıq. Yer halını öyrənmək, dilin daha da incəliklərini anlamanıza kömək edəcək. Bu dərsimizdə yer halının istifadəsi, formaları və nümunələri haqqında ətraflı müzakirə edəcəyik. Həmçinin, öyrəndiklərinizi tətbiq edə biləcəyiniz bir neçə məşq də təqdim edəcəyik.
Yer Halının Tərifi[edit | edit source]
Yer halı, bir sözün yerini, məkani ifadə edən bir haldır. Qazax dilində yer halı, adətən "да" (da) və "де" (de) şəkilçiləri ilə formalaşır. Bu şəkilçilər, müvafiq olaraq, müəyyən və qeyri-müəyyən hallarda istifadə edilir.
Yer Halının İstifadəsi[edit | edit source]
Yer halı, aşağıdakı vəziyyətlərdə istifadə olunur:
- Məkan ifadəsi: Bir şeyin harada olduğunu göstərir.
- Yaxınlıq ifadəsi: Bir şeyin yaxınında olduğunu bildirir.
Yer Halının Forması[edit | edit source]
Yer halı, adətən isimlərin sonuna əlavə olunur. Aşağıda yer halının formalaşma qaydaları verilmişdir:
1. Müəyyən İsimlər: İsimlərin sonuna "да" (da) və ya "де" (de) şəkilçisini əlavə edirik.
2. Qeyri-Müəyyən İsimlər: İsimlərin sonuna "да" (da) və ya "де" (de) şəkilçisi əlavə olunur, lakin burada cins və say faktorları da nəzərə alınır.
Misallar[edit | edit source]
Aşağıda yer halının istifadəsi ilə bağlı bəzi nümunələr təqdim olunur:
| Kazakh | Pronunciation | North Azerbaijani |
|---|---|---|
| үйде | üıýde | evdə |
| мектепте | mektepte | məktəbdə |
| паркте | parkta | parkda |
| қалада | qalada | şəhərdə |
| дастарқанда | dastarqanda | süfrədə |
| кітапханада | qıtapxanada | kitabxanada |
| сая parkта | saya parqta | parkda |
| бассейnde | basseýnde | hovuzda |
| вокзалда | voqzalda | vağzalda |
| мектепте | mektepte | məktəbdə |
Bu misallardan göründüyü kimi, yer halı, əşyaların və yerlərin yerini aydın şəkildə ifadə edir.
Yer Halının İstifadəsi Üçün Məşqlər[edit | edit source]
İndi isə öyrəndiklərinizi tətbiq edə biləcəyiniz bir neçə məşq təqdim edirik.
Məşq 1: Boşluqları Doldurun[edit | edit source]
Aşağıdakı cümlələrdə boş yerləri yer halı şəkilçisi ilə doldurun:
1. Mən ___ (kitap) oxuyuram. (Cavab: кітапта)
2. O ___ (ev) yaşayır. (Cavab: үйде)
3. Biz ___ (park) gəzintiyə çıxırıq. (Cavab: parkda)
4. Onlar ___ (süfrə) oturublar. (Cavab: дастарқанда)
5. Siz ___ (məktəb) gedirsiniz. (Cavab: мектепте)
Məşq 2: Cümlələri Tamamlayın[edit | edit source]
Aşağıdakı cümlələri yer halı ilə tamamlayın:
1. Kitab ___ (stol) var. (Cavab: столда)
2. O, ___ (futbol) oynayır. (Cavab: futbolda)
3. Biz ___ (sahə) gedirik. (Cavab: sahəyə)
4. Onlar ___ (söz) dinləyirlər. (Cavab: sözdə)
5. Mən ___ (ev) qalıram. (Cavab: evdə)
Məşq 3: Cümlələri Tərsinə Çevirin[edit | edit source]
Aşağıdakı cümlələri yer halı şəkilçisi ilə tərsinə çevirin:
1. Mən evdəyəm. (Cavab: Mən evdə deyiləm.)
2. O məktəbdədir. (Cavab: O məktəbdə deyil.)
3. Biz parkdayıq. (Cavab: Biz parkda deyilik.)
4. Onlar hovuzdadır. (Cavab: Onlar hovuzda deyil.)
5. Siz stoldasınız. (Cavab: Siz stoldasınız deyil.)
Məşq 4: Cümlə Yaradın[edit | edit source]
Aşağıdakı sözlərdən bir cümlə yaradın:
1. (kitab / masa) - Cümlə: Kitab masada.
2. (uşaq / park) - Cümlə: Uşaq parkda.
3. (qonaq / ev) - Cümlə: Qonaq evdə.
4. (müəllim / məktəb) - Cümlə: Müəllim məktəbdə.
5. (yemək / süfrə) - Cümlə: Yemək süfrədə.
Məşq 5: Suallara Cavab Verin[edit | edit source]
Aşağıdakı suallara yer halı ilə cavab verin:
1. Sən harada oxuyursan? (Cavab: Mən məktəbdə oxuyuram.)
2. O, harada yaşayır? (Cavab: O, evdə yaşayır.)
3. Siz harada idiniz? (Cavab: Biz parkda idik.)
4. Onlar harada oturublar? (Cavab: Onlar süfrədə oturublar.)
5. Biz harada gəzirik? (Cavab: Biz sahədə gəzirik.)
Məşq 6: Hərfi Cümlə Yaradın[edit | edit source]
Aşağıdakı şəkilçiləri istifadə edərək cümlələr yaradın:
1. (ağac) - Cümlə: Ağac parkda.
2. (qonaq) - Cümlə: Qonaq evdə.
3. (müəllim) - Cümlə: Müəllim məktəbdə.
4. (yemək) - Cümlə: Yemək süfrədə.
5. (kitab) - Cümlə: Kitab masada.
Məşq 7: İki Cümlə Yaradın[edit | edit source]
Aşağıdakı sözləri istifadə edərək iki cümlə yaradın:
1. (qonaq / ev) - Cümlə: Qonaq evdədir. Qonaq gəlir.
2. (uşaq / park) - Cümlə: Uşaq parkda oynayır. Uşaq gülür.
3. (müəllim / məktəb) - Cümlə: Müəllim məktəbdədir. Müəllim çalışır.
4. (yemək / süfrə) - Cümlə: Yemək süfrədədir. Yemək bişirilib.
5. (kitab / masa) - Cümlə: Kitab masada. Kitab oxuyuram.
Məşq 8: Yerləri Müqayisə Edin[edit | edit source]
Aşağıdakı yerləri müqayisə edin:
1. (ev / park) - Cümlə: Ev parkdan daha yaxındır.
2. (məktəb / kitabxana) - Cümlə: Məktəb kitabxanadan daha böyüktür.
3. (hovuz / dəniz) - Cümlə: Hovuz dənizdən daha kiçikdir.
4. (sahə / bağ) - Cümlə: Sahə bağdan daha genişdir.
5. (müəllim / şagird) - Cümlə: Müəllim şagirddən daha təcrübəlidir.
Məşq 9: Eşidilən Cümlələri Yazın[edit | edit source]
Aşağıdakı cümlələri eşidərək yazın:
1. O evdədir.
2. Biz parkdayıq.
3. Sən məktəbdəsən.
4. Mən hovuzdayam.
5. Onlar süfrədədir.
Məşq 10: Müzakirə Edin[edit | edit source]
Aşağıdakı mövzuda müzakirə edin:
1. Harada yaşayırsınız? (Cavab: Mən evdə yaşayıram.)
2. Harada işləyirsiniz? (Cavab: Mən məktəbdə işləyirəm.)
3. Harada oxuyursunuz? (Cavab: Mən universitetdə oxuyuram.)
4. Harada gəzirsiniz? (Cavab: Biz parkda gəzirik.)
5. Harada oturursunuz? (Cavab: Mən evdə otururam.)
Nəticə[edit | edit source]
Yer halı, Kazax dilində mütləq öyrənilməli olan bir hissədir. Bu hal, yerlərin, obyektlərin və şəxslərin yerini ifadə etməyə kömək edir. Dərsimiz boyunca, yer halının istifadəsi, formaları və nümunələri haqqında məlumat aldınız. İndi isə təqdim etdiyimiz məşqləri yerinə yetirərək öyrəndiklərinizi praktiki şəkildə tətbiq edə bilərsiniz.