Language/Kazakh/Grammar/Temporal-Adverbs/az
Հայերէն
Български език
官话
官話
Hrvatski jezik
Český jazyk
Nederlands
English
Suomen kieli
Français
Deutsch
עברית
हिन्दी
Magyar
Bahasa Indonesia
فارسی
Italiano
日本語
한국어
Lietuvių kalba
Νέα Ελληνικά
Şimali Azərbaycanlılar
Język polski
Português
Limba Română
Русский язык
Српски
Español
العربية القياسية
Svenska
Wikang Tagalog
தமிழ்
ภาษาไทย
Türkçe
Українська мова
Urdu
Tiếng Việt
Giriş[edit | edit source]
Kazax dili, zəngin mədəniyyəti və tarixinin bir hissəsi olaraq, dilin düzgün istifadəsində vaxt zərflərinin əhəmiyyəti böyükdür. Vaxt zərfləri, hadisələrin nə zaman baş verdiyini, müddətini və ardıcıllığını ifadə etmək üçün istifadə olunur. Bu dərs sizə Kazax dilində vaxt zərfləri ilə tanış olmağı, onları necə düzgün istifadə etməyi öyrədəcəkdir. Müxtəlif vaxt zərfləri ilə tanış olacaqsınız, onların istifadəsini və cümlələrdə necə yer aldığını öyrənəcəksiniz.
Vaxt Zərfləri Nədir?[edit | edit source]
Vaxt zərfləri, hadisələrin zamanını və müddətini ifadə edən sözlərdir. Məsələn, "bu gün", "dünən", "sabah" kimi zərflər zaman anlayışını aydınlaşdırır. Kazax dilində vaxt zərfləri, cümlələrin daha dolğun və anlaşıqlı olmasına kömək edir.
Vaxt Zərflərinin Növləri[edit | edit source]
Kazax dilində bir neçə əsas vaxt zərfi mövcuddur:
- **Gündüz Zərfləri:** Bu gün (бүгін), sabah (ертең), dünən (кеше)
- **Müddət Zərfləri:** bir saat (бір сағат), iki gün (екі күн), bir ay (бір ай)
- **Təkrarlanan Zərflər:** həftədə bir dəfə (аптасына бір рет), hər gün (күн сайын)
Vaxt Zərflərinin İstifadəsi[edit | edit source]
Vaxt zərfləri, cümlələrdə müxtəlif yerlərdə istifadə edilə bilər. Bu, cümlənin mənasına bağlıdır. Gəlin, vaxt zərflərinin cümlələrdə necə istifadə olunduğuna bir neçə nümunə ilə baxaq.
| Kazakh | Pronunciation | North Azerbaijani |
|---|---|---|
| бүгін мен киноға барамын | bügün men kinoga baramyn | bu gün mən kinoya gedirəm |
| кеше ауа yaxşı idi | keshé awá jaqsı idi | dünən hava yaxşı idi |
| ертең саат 10-да кездесеміз | erteñ saat on-da kódesemiz | sabah saat 10-da görüşəcəyik |
| мен бір saat gözlədim | men bir saat gözledim | mən bir saat gözlədim |
| аптасына бір рет спортla məşğul oluram | apatasına bir ret sportif menşul oluram | həftədə bir dəfə idmanla məşğul oluram |
Vaxt Zərflərinin Cümlələrdə Yerləri[edit | edit source]
Vaxt zərfləri cümlənin əvvəlində, ortasında və ya sonunda yer ala bilər. Bu, cümlənin vurğusuna və mənasına təsir edir. Məsələn:
- Cümlənin əvvəlində: **"Dünən mən kitab oxudum."**
- Cümlənin ortasında: **"Mən dünən kitab oxudum."**
- Cümlənin sonunda: **"Mən kitab oxudum dünən."**
Bu cür dəyişikliklər, cümlənin vurğusunu və mənasını dəyişə bilər.
Misallar[edit | edit source]
Aşağıda vaxt zərflərinin istifadəsini daha da aydınlaşdırmaq üçün əlavə misallar təqdim edirik.
| Kazakh | Pronunciation | North Azerbaijani |
|---|---|---|
| бүгін мен мектепке барамын | bügün men mektepke baramyn | bu gün mən məktəbə gedirəm |
| кеше мен достumla görüşdüm | keshé men dostumla kóreshdim | dünən mən dostumla görüşdüm |
| ертең ауа dəyişəcək | erteñ awá deyşéjek | sabah hava dəyişəcək |
| мен iki gün burada qalacağam | men iki gün buráda qalağam | mən iki gün burada qalacağam |
| hər gün səhər tezdən oyanıram | hər gün səhər tezdən oyanıram | hər gün səhər tezdən oyanıram |
Vaxt Zərfləri ilə Cümlə Quraşdırma[edit | edit source]
İndi vaxt zərfləri ilə cümlə qurmağı öyrənəcəyik. Aşağıda sizə verilən vaxt zərflərini istifadə edərək cümlələr quraşdırın:
1. **dünən** - mən **film** **seyr etdim**. 2. **sabah** - biz **təmizlik** **edəcəyik**. 3. **iki gün** - mən **yola** **çıxacağam**.
Cavablar: 1. Dünən mən film seyretmişdim. 2. Sabah biz təmizlik edəcəyik. 3. İki gün sonra mən yola çıxacağam.
Təcrübə Vəzifələri[edit | edit source]
İndi siz öyrəndiklərinizi tətbiq etmək üçün bir neçə tapşırıq yerinə yetirə bilərsiniz.
Tapşırıq 1[edit | edit source]
Aşağıdakı cümlələri vaxt zərfləri ilə tamamlayın: 1. Mən **...** yuxuya getdim. (dünən) 2. Biz **...** bazara gedəcəyik. (sabah) 3. O, **...** məktəbə getdi. (bu gün)
Cavablar: 1. Mən dünən yuxuya getdim. 2. Biz sabah bazara gedəcəyik. 3. O, bu gün məktəbə getdi.
Tapşırıq 2[edit | edit source]
Aşağıdakı vaxt zərflərini cümlələrdə istifadə edin: - bir ay - hər gün - iki saat
Cavablar: 1. Mən bir ay burada qalacağam. 2. O, hər gün kitab oxuyur. 3. Mən iki saat dərs çalışıram.
Tapşırıq 3[edit | edit source]
Aşağıdakı cümlələri vaxt zərfləri ilə genişləndirin: 1. Mən kitab oxuyuram. 2. O, məktəbə gedir. 3. Biz film seyredirik.
Cavablar: 1. Mən bu gün kitab oxuyuram. 2. O, sabah məktəbə gedir. 3. Biz dünən film seyredirdik.
Tapşırıq 4[edit | edit source]
Cümlələrdəki vaxt zərflərini dəyişdirin: 1. O, bazara **dünən** gedib. 2. Mən **iki gün** burada qaldım. 3. Biz **hər gün** idman edirik.
Cavablar: 1. O, bazara **sabaha** gedib. 2. Mən **bir ay** burada qaldım. 3. Biz **həftədə bir dəfə** idman edirik.
Tapşırıq 5[edit | edit source]
Aşağıdakı cümlələri vaxt zərfləri ilə tamamlayın: 1. Mən **...** kitab oxudum. (dünən) 2. O, **...** yuxuya gedəcək. (sabaha) 3. Biz **...** tətilə çıxacağıq. (iki gün)
Cavablar: 1. Mən dünən kitab oxudum. 2. O, sabah yuxuya gedəcək. 3. Biz iki gün sonra tətilə çıxacağıq.
Tapşırıq 6[edit | edit source]
Aşağıdakı vaxt zərflərini cümlələrdə istifadə edin: - bu gün - bir saat - hər həftə
Cavablar: 1. Mən bu gün bazara gedirəm. 2. O, bir saat dərs çalışdı. 3. Biz hər həftə görüşürük.
Tapşırıq 7[edit | edit source]
Aşağıdakı cümlələri vaxt zərfləri ilə genişləndirin: 1. Mən idman edirəm. 2. O, evdədir. 3. Biz film izləyirik.
Cavablar: 1. Mən bu gün idman edirəm. 2. O, dünən evdə idi. 3. Biz sabah film izləyirik.
Tapşırıq 8[edit | edit source]
Cümlələrdəki vaxt zərflərini dəyişdirin: 1. O, məktəbə **dünən** getdi. 2. Mən **iki saat** gözlədim. 3. Biz **hər gün** idman edirik.
Cavablar: 1. O, məktəbə **bu gün** getdi. 2. Mən **bir gün** gözlədim. 3. Biz **həftədə bir dəfə** idman edirik.
Tapşırıq 9[edit | edit source]
Tamamlayın: 1. Mən **...** dərs oxudum. (sabah) 2. O, **...** evdə olacaq. (iki gün) 3. Biz **...** tətildə olacağıq. (bir ay)
Cavablar: 1. Mən sabah dərs oxudum. 2. O, iki gün evdə olacaq. 3. Biz bir ay tətildə olacağıq.
Tapşırıq 10[edit | edit source]
Aşağıdakı cümlələri vaxt zərfləri ilə tamamlayın: 1. Mən **...** dostumla görüşdüm. (dünən) 2. O, **...** mətbəxdədir. (bu gün) 3. Biz **...** filmləri izləyirik. (hər həftə)
Cavablar: 1. Mən dünən dostumla görüşdüm. 2. O, bu gün mətbəxdədir. 3. Biz hər həftə filmləri izləyirik.