Language/Czech/Grammar/Introduction-to-Adverbs/az
Հայերէն
Български език
官话
官話
Hrvatski jezik
Nederlands
English
Suomen kieli
Français
Deutsch
עברית
हिन्दी
Magyar
Bahasa Indonesia
فارسی
Italiano
日本語
Қазақ тілі
한국어
Lietuvių kalba
Νέα Ελληνικά
Şimali Azərbaycanlılar
Język polski
Português
Limba Română
Русский язык
Српски
Español
العربية القياسية
Svenska
Wikang Tagalog
தமிழ்
ภาษาไทย
Türkçe
Українська мова
Urdu
Tiếng Việt
Giriş
Zarflar, dilin incəliklərini tamamlamaqda mühüm rol oynayır. Onlar fiilləri, sifətləri və bəzən digər zarfları daha da aydınlaşdırır. Çex dilində zarfların düzgün istifadə edilməsi, fikirlərinizi daha dəqiq ifadə etməyə kömək edəcəkdir. Bu dərsdə siz, zarfların necə formalaşdığını və cümlədə necə yerləşdiyini öyrənəcəksiniz. Dərsin sonunda, zarfları daha yaxşı başa düşmək üçün bir neçə tapşırıq da yer alacaq.
Zarfların Formalaşması
Zarflar, adətən, sifətlərin sonuna "-ě" və ya "-o" əlavə edərək yaradılır. Məsələn:
| Çex | Tələffüz | Şimali Azərbaycan |
|---|---|---|
| rychlý | ˈrɪxli | sürətli |
| rychle | ˈrɪxlə | sürətlə |
| hezký | ˈhɛski | gözəl |
| hezky | ˈhɛzkɪ | gözəlliklə |
Zarflar, bəzən, özbaşına da istifadə oluna bilər. Məsələn, "dobře" (yaxşı) və "špatně" (pis) kimi. Bunlar, yalnız özləri cümlədə zarf rolunu oynayır.
Zarfların Cümlədə Yerləşməsi
Zarflar, cümlədə müxtəlif yerlərdə yerləşə bilər. Ümumiyyətlə, zarf cümlənin başında, ortasında və ya sonunda yerləşə bilər. Məsələn:
- Başda: "Rychle běžím." (Sürətlə qaçıram.)
- Ortada: "Běžím rychle." (Sürətlə qaçıram.)
- Sonunda: "Běžím rychle." (Sürətlə qaçıram.)
Bu cümlələrdə "rychle" zarfı, cümlənin mənasını dəyişmir, amma vurğulamağı dəyişir.
Müxtəlif Zarf Növləri
Çex dilində bir neçə müxtəlif zarf növü var:
1. Məkan zarfları: Harada? (kde?)
- "Tady" (burada)
- "Tam" (orada)
2. Zaman zarfları: Nə vaxt? (kdy?)
- "Dnes" (bugün)
- "Včera" (dünən)
3. Şəkil zarfları: Necə? (jak?)
- "Rychle" (sürətlə)
- "Pomalu" (yavaşca)
Zarfların istifadəsi, cümlənin kontekstinə görə dəyişir. Bu, dilin dinamikliyini artırır.
Məsələn, Zarfların İstifadəsi
Zarfların müxtəlif kontekstlərdə necə istifadə olunduğunu görmək üçün aşağıdakı cədvələ baxaq:
| Çex | Tələffüz | Şimali Azərbaycan |
|---|---|---|
| On běží rychle. | ɔn ˈbɛʒi ˈrɪxle | O, sürətlə qaçır. |
| Ona mluví hezky. | ˈona ˈmluvi ˈhɛzkɪ | O, gözəl danışır. |
| My pracujeme dobře. | mɪ ˈpratsujemɛ ˈdobʒɛ | Biz, yaxşı işləyirik. |
| On to udělal špatně. | ɔn tɔ ˈudɛlal ˈʃpatɲɛ | O, bunu pis etdi. |
Təkrar
Zarflar, dilin ifadə gücünü artırır. Onların düzgün formalaşdırılması və cümlədəki yeri, danışıq qabiliyyətinizi inkişaf etdirəcəkdir. İndi, sizin üçün bir neçə tapşırıq hazırladım ki, öyrəndiklərinizi tətbiq edə biləsiniz.
Tapşırıqlar
Tapşırıq 1
Aşağıdakı cümlələrdə boş yeri zarflarla doldurun:
1. Ona _______ danışır. (gözəl)
2. O, _______ qaçır. (sürətli)
3. Biz _______ işləyirik. (yaxşı)
4. O, bunu _______ etdi. (pis)
5. Onlar burada _______ dururlar. (burada)
Cavablar
1. Ona hezký danışır.
2. O, rychle qaçır.
3. Biz dobře işləyirik.
4. O, bunu špatně etdi.
5. Onlar burada tady dururlar.
Tapşırıq 2
Verilmiş zarfların cümlələrdəki yerini dəyişdirin:
1. On běží rychle. (O, sürətlə qaçır.)
2. Ona mluví hezky. (O, gözəl danışır.)
Cavablar
1. Rychle běží on. (Sürətlə qaçır o.)
2. Hezky mluví ona. (Gözəl danışır o.)
Tapşırıq 3
Aşağıdakı zarfların cümlələrdə necə istifadə olunduğunu yazın:
1. Burada
2. Yavaşca
3. Dünən
Cavablar
1. Tady: O, burada dayanır.
2. Pomalu: O, yavaşca gedir.
3. Včera: Biz, dünən gəldik.
Tapşırıq 4
Zarfları düzgün cümlədə istifadə edin:
1. Onlar _______ yazar. (çox)
2. O, _______ gəlir. (tez)
Cavablar
1. Onlar moc yazar.
2. O, rychle gəlir.
Tapşırıq 5
Verilmiş zarfları cümlələrdə istifadə edin:
1. Gözəl
2. Yavaşca
Cavablar
1. O, hezký danışırsan.
2. O, pomalu gedir.
Tapşırıq 6
Aşağıdakı cümlələri düzəldin və zarfları əlavə edin:
1. O, __________ (yavaş) qaçır.
2. Biz, __________ (yaxşı) oyunu oynayırıq.
Cavablar
1. O, pomalu qaçır.
2. Biz, dobře oyunu oynayırıq.
Tapşırıq 7
Cümlələrdəki zarfları qeyd edin:
1. O, gözəl danışır.
2. O, burada dayanır.
Cavablar
1. hezký (gözəl)
2. tady (burada)
Tapşırıq 8
Hansı zarflar cümlələrin mənasını dəyişir:
1. O, sürətlə qaçır.
2. O, yavaşca düşünür.
Cavablar
1. sürətlə (sürətli) - cümləni sürət yönündən dəyişir.
2. yavaşca (yavaş) - cümlənin düşünmə sürətini dəyişir.
Tapşırıq 9
Zarfları cümlələrdə qeyd edin:
1. O, yaxşı oynayır.
2. O, burada yaşayır.
Cavablar
1. yaxşı (dobře)
2. burada (tady)
Tapşırıq 10
Aşağıdakı zarflarla cümlələr yaradın:
1. Yavaş
2. Gözəl
Cavablar
1. O, yavaş yürüyür.
2. O, gözəl danışır.
Bu tapşırıqlar, zarfları daha yaxşı başa düşməyə kömək edəcək. Hər bir tapşırıq, öyrəndiklərinizi tətbiq etməyə imkan tanıyır.