Language/Czech/Grammar/Accents-and-Special-Characters/kk
Հայերէն
Български език
官话
官話
Hrvatski jezik
Nederlands
English
Suomen kieli
Français
Deutsch
עברית
हिन्दी
Magyar
Bahasa Indonesia
فارسی
Italiano
日本語
Қазақ тілі
한국어
Lietuvių kalba
Νέα Ελληνικά
Şimali Azərbaycanlılar
Język polski
Português
Limba Română
Русский язык
Српски
Español
العربية القياسية
Svenska
Wikang Tagalog
தமிழ்
ภาษาไทย
Türkçe
Українська мова
Urdu
Tiếng Việt
Кіріспе
Чех тілінде жазу мен оқу кезінде тондар мен арнайы таңбалар үлкен рөл атқарады. Олар сөздердің дұрыс айтылуын және мағынасын анықтайды. Тондар мен арнайы таңбаларсыз, чех тілі өте қиын әрі түсініксіз болуы мүмкін. Бүгінгі сабақта біз чех тіліндегі тондар мен арнайы таңбаларға назар аударамыз. Тондардың қалай қолданылатынын, әріптердің ерекшеліктерін және олардың айтылуындағы айырмашылықтарды үйренеміз. Сабақтың құрылымы мыналардан тұрады:
Чех тіліндегі тондар
Чех тілінде төрт негізгі тон бар. Олар сөздің мағынасына әсер етеді. Тондардың әрқайсысының ерекшеліктері мен мысалдары төменде көрсетілген.
Тон 1: Ұзын дауысты дыбыстар
Ұзын дауысты дыбыстардың айтылуы ерекше. Олар тілді ұзақ әрі созып айту керек. Мысалдар:
| Чех | Дыбыстау | Қазақ |
|---|---|---|
| á | [aː] | а |
| é | [ɛː] | э |
| í | [iː] | и |
| ó | [oː] | о |
| ú | [uː] | у |
Тон 2: Қысқа дауысты дыбыстар
Қысқа дауысты дыбыстардың айтылуы жылдам әрі қысқа. Мысалдар:
| Чех | Дыбыстау | Қазақ |
|---|---|---|
| a | [a] | а |
| e | [ɛ] | э |
| i | [ɪ] | и |
| o | [ɔ] | о |
| u | [ʊ] | у |
Тон 3: Диакритикалық таңбалар
Чех тіліндегі диакритикалық таңбалар сөздердің айтылуында маңызды рөл атқарады. Олар дыбыстың түрін өзгертіп, сөздердің мағынасын анықтайды. Мысалдар:
| Чех | Дыбыстау | Қазақ |
|---|---|---|
| č | [tʃ] | ч |
| ž | [ʒ] | ж |
| š | [ʃ] | ш |
| ň | [ɲ] | нь |
| ř | [r̝] | рж |
Арнайы таңбалар
Чех тілінде арнайы таңбалар да бар, олар сөздердің айтылуында және мағынасында ерекше рөл атқарады. Бұл таңбалар сөздердің ерекшелігін көрсетеді.
Арнайы таңба: Ď, Ň, Ř
Осы таңбалардың айтылуы мен мысалдары:
| Чех | Дыбыстау | Қазақ |
|---|---|---|
| Ď | [ɟ] | дь |
| Ň | [ɲ] | нь |
| Ř | [r̝] | рж |
Тондар мен арнайы таңбаларды үйрену
Тондар мен арнайы таңбаларды дұрыс үйрену үшін, сөздерді жазып, дыбыстарын айту маңызды. Төменде бірнеше жаттығулар берілген.
Жаттығулар
Жаттығу 1: Дыбыстарды анықтау
Төмендегі сөздердегі тондарды анықтаңыз:
1. káva (кофе)
2. město (қала)
3. čokoláda (шоколад)
Жаттығу 2: Дұрыс жазу
Төмендегі сөздерді дұрыс жазыңыз:
1. dům (үй)
2. žena (әйел)
3. hrad (қамал)
Жаттығу 3: Сөздерді айту
Төмендегі сөздерді дауыс шығарып айтыңыз:
1. jídlo (тамақ)
2. kniha (кітап)
3. auto (авто)
Жаттығу 4: Мысалдар жазу
Төмендегі тондардың мысалдарын жазыңыз:
1. á
2. í
3. ó
Жаттығу 5: Сөздерді салыстыру
Сөздерді салыстырыңыз: dlouhý (ұзын) және krátký (қысқа). Олардың айтылуындағы айырмашылықтарды жазыңыз.
Жаттығу 6: Тондарды анықтау
Төмендегі сөздердің тондарын анықтаңыз:
1. hřebík (бұранда)
2. žirafa (жирафа)
3. černý (қара)
Жаттығу 7: Арнайы таңбаларды жаттау
Төмендегі арнайы таңбаларды жаттаңыз:
1. Ď
2. Ň
3. Ř
Жаттығу 8: Сөздермен сөйлем құрау
Төмендегі сөздермен сөйлем құраңыз:
1. káva
2. hrad
3. auto
Жаттығу 9: Сөздерді аудару
Төмендегі сөздерді қазақ тіліне аударыңыз:
1. město
2. kniha
3. jídlo
Жаттығу 10: Дыбыстарды салыстыру
Төмендегі сөздердің дыбыстарын салыстырыңыз:
1. dům
2. žena
3. hrad
Шешімдер мен түсіндірмелер
Мұнда әр жаттығудың шешімдері мен түсіндірмелері берілген. Оқушылар өздерінің білімдерін тексере алады.
Жаттығу 1: Дыбыстарды анықтау
1. káva - ұзын дауысты
2. město - қысқа дауысты
3. čokoláda - ұзын дауысты
Жаттығу 2: Дұрыс жазу
1. dům - дұрыс жазу
2. žena - дұрыс жазу
3. hrad - дұрыс жазу
Жаттығу 3: Сөздерді айту
1. jídlo - дұрыс айтылу
2. kniha - дұрыс айтылу
3. auto - дұрыс айтылу
Жаттығу 4: Мысалдар жазу
1. á - ұзын дауысты
2. í - ұзын дауысты
3. ó - ұзын дауысты
Жаттығу 5: Сөздерді салыстыру
Dlouhý - ұзын, Krátký - қысқа. Айырмашылығы: бірі ұзын, екіншісі қысқа.
Жаттығу 6: Тондарды анықтау
1. hřebík - ұзын дауысты
2. žirafa - қысқа дауысты
3. černý - ұзын дауысты
Жаттығу 7: Арнайы таңбаларды жаттау
1. Ď - арнайы таңба
2. Ň - арнайы таңба
3. Ř - арнайы таңба
Жаттығу 8: Сөздермен сөйлем құрау
1. Káva je dobrá. (Кофе жақсы.)
2. Hrad je velký. (Қамал үлкен.)
3. Auto je rychlé. (Авто жылдам.)
Жаттығу 9: Сөздерді аудару
1. město - қала
2. kniha - кітап
3. jídlo - тамақ
Жаттығу 10: Дыбыстарды салыстыру
1. dům - үй
2. žena - әйел
3. hrad - қамал