Difference between revisions of "Language/Turkish/Grammar/Participles/az"

Latest revision as of 05:05, 11 August 2024

Türkçe → Dil Bilgisi → 0'dan A1'e Kurs → Ortaçlar

Giriş[edit | edit source]

Türkçe dil bilgisi, dilin yapısını ve kurallarını anlamamız için oldukça önemlidir. Bugünkü dersimizde, ortaçlar konusuna odaklanacağız. Ortaçlar, cümlede eylemi veya durumu ifade eden önemli bir dil bilgisi unsuru olup, cümlelerimizi daha akıcı ve anlamlı hale getirebilir. Bu dersin amacı, başlangıç seviyesindeki öğrencilerin ortaçları anlamalarını ve kullanmalarını sağlamaktır. Ortaçların nasıl oluşturulduğu ve hangi durumlarda kullanıldığı hakkında detaylı bilgi vereceğiz.

Dersin yapısı şu şekildedir:

Ortaçların tanımı

Ortaç türleri

Kullanım örnekleri

Uygulama çalışmaları

Ortaçların Tanımı[edit | edit source]

Ortaçlar, cümlede eylemi veya durumu niteleyen, bir fiil kökünden türetilen kelimelerdir. Türkçede iki ana tür ortaç vardır: sıfat ortaçları ve zarf ortaçları. Sıfat ortaçları, bir ismi nitelendirirken; zarf ortaçları, fiillerin nasıl yapıldığını veya hangi koşullarda gerçekleştiğini belirtir.

Ortaç Türleri[edit | edit source]

Sıfat Ortaçları[edit | edit source]

Sıfat ortaçları, eylemin veya durumun öznesini belirtir. Genellikle “-an”, “-en”, “-mış”, “-miş” gibi eklerle oluşturulur.

Örnekler:

Türkçe	Telaffuz	Kuzey Azerbaycan Dili
koşan	koˈʃan	qaçan
okuyan	oˈkujan	oxuyan
gelmiş	ˈɟelmiʃ	gəlmiş
yapmış	ˈjapmiʃ	etmiş

Zarf Ortaçları[edit | edit source]

Zarf ortaçları, eylemin nasıl yapıldığını veya hangi koşullarda gerçekleştiğini belirtir. Genellikle “-arak”, “-erek”, “-madan”, “-meden” gibi eklerle oluşturulur.

Örnekler:

Türkçe	Telaffuz	Kuzey Azerbaycan Dili
gülerek	ɟuˈleɾek	gülərək
koşarak	koˈʃaɾak	qaçaraq
düşünmeden	dyʃynˈmedɛn	düşünmədən
konuşarak	koˈnuʃaɾak	danışaraq

Kullanım Örnekleri[edit | edit source]

Ortaçların cümle içindeki kullanımları, dilin akıcılığını artırır. Aşağıda ortaçların cümlelerdeki kullanımına dair örnekler bulacaksınız.

Türkçe Cümle	Telaffuz	Kuzey Azerbaycan Dili
Koşan çocuk çok mutlu.	koˈʃan ʧoˈʤuk ʤok muˈtlu	qaçan uşaq çox sevincli.
Okuyan öğrenci başarılı oldu.	oˈkujan œɾˈdʒɛnʤi baˈʃaɾɯlɯ oˈldu	oxuyan tələbə müvəffəq oldu.
Gülerek konuştu.	ɟuˈleɾɛk koˈnuʃtu	gülərək danışdı.
Düşünmeden hareket etme.	dyʃynˈmedɛn haˈɾeˈket ɛtˈme	düşünmədən hərəkət etmə.

Uygulama Çalışmaları[edit | edit source]

Şimdi, öğrendiklerinizi pekiştirmek için bazı alıştırmalar yapalım.

Alıştırma 1: Ortaçları Belirleme[edit | edit source]

Aşağıdaki cümlelerdeki ortaçları belirleyin:

1. Koşan adam hızlı.

2. Okuyan çocuk ders çalışıyor.

3. Gülerek güldü.

4. Düşünmeden karar verdi.

Çözüm:

1. koşan

2. okuyan

3. gülerek

4. düşünmeden

Alıştırma 2: Ortaçlarla Cümle Kurma[edit | edit source]

Verilen fiil köklerinden ortaç oluşturup cümle kurunuz:

1. Yazmak

2. Gülmek

3. Oynamak

4. Koşmak

Çözüm:

1. Yazmak → Yazarak: Yazarak kitap okudum.

2. Gülmek → Gülerek: Gülerek arkadaşlarımla eğlendim.

3. Oynamak → Oynayarak: Oynayarak zaman geçirdim.

4. Koşmak → Koşarak: Koşarak sağlıklı kalabilirim.

Alıştırma 3: Cümle Tamamlama[edit | edit source]

Aşağıdaki cümleleri uygun ortaçlarla tamamlayın:

1. Gülerek ________. (konuşmak)

2. Düşünmeden ________. (hareket etmek)

3. Koşarak ________. (gelmek)

4. Okuyarak ________. (öğrenmek)

Çözüm:

1. Gülerek konuştum.

2. Düşünmeden hareket etme.

3. Koşarak geldim.

4. Okuyarak öğrendim.

Alıştırma 4: Yanlış Ortaç Düzeltme[edit | edit source]

Aşağıdaki cümlelerdeki yanlış ortaçları doğru haliyle değiştirin:

1. Koşarak geldiğin.

2. Okuyarak ders çalıştın mı?

3. Gülerek gülüyordu.

4. Düşünmeden karar alıyordu.

Çözüm:

1. Koşarak geldi. (doğru: geldiğin → geldi)

2. Okuyarak ders çalıştın mı? (doğru: çalıştın mı? → çalışmak)

3. Gülerek gülüyordu. (doğru: gülerek → gülerek gülüyordu)

4. Düşünmeden karar alıyordu. (doğru: karar alıyordu → karar veriyordu)

Alıştırma 5: Cümle Analizi[edit | edit source]

Aşağıdaki cümleyi analiz edip hangi ortaçların kullanıldığını belirtin:

1. Düşünerek doğru karar verdi.

Çözüm:

Cümledeki ortaç: düşünerek

Sonuç[edit | edit source]

Bugün, Türkçe dilinde ortaçların nasıl kullanıldığını öğrendik. Ortaçlar, cümlelerimizi daha zengin ve anlamlı hale getirir. Şimdi, öğrendiklerinizi pekiştirmeniz için bol bol pratik yapmalısınız. Unutmayın, dil öğrenme süreci devamlılık gerektirir. Her zaman pratik yaparak ilerleyebilirsiniz.

Türk Dili - 0'dan A1'e Kadar Kursu - İçindekiler[edit source]

Kurs Sunumu

Türk Alfabesi

Temel Dil Bilgisi

Karmaşık Dil Bilgisi

Günlük İfadeler

Sayılar ve Saat

Türk Kültürü

Günlük Hayat

Other lessons[edit | edit source]

Difference between revisions of "Language/Turkish/Grammar/Participles/az"

Latest revision as of 05:05, 11 August 2024

Giriş[edit | edit source]

Contents

Ortaçların Tanımı[edit | edit source]

Ortaç Türleri[edit | edit source]

Sıfat Ortaçları[edit | edit source]

Zarf Ortaçları[edit | edit source]

Kullanım Örnekleri[edit | edit source]

Uygulama Çalışmaları[edit | edit source]

Alıştırma 1: Ortaçları Belirleme[edit | edit source]

Alıştırma 2: Ortaçlarla Cümle Kurma[edit | edit source]

Alıştırma 3: Cümle Tamamlama[edit | edit source]

Alıştırma 4: Yanlış Ortaç Düzeltme[edit | edit source]

Alıştırma 5: Cümle Analizi[edit | edit source]

Sonuç[edit | edit source]

Türk Dili - 0'dan A1'e Kadar Kursu - İçindekiler[edit source]

Other lessons[edit | edit source]

Navigation menu

@@ Line 1: / Line 1: @@
 {{Turkish-Page-Top}}
+<div class="pg_page_title"><span lang>[[Language/Turkish/az|Türkçe]] </span> → <span cat>[[Language/Turkish/Grammar/az|Dil Bilgisi]]</span> → <span level>[[Language/Turkish/Grammar/0-to-A1-Course/az|0'dan A1'e Kurs]]</span> → <span title>Ortaçlar</span></div>
+== Giriş ==
-<div class="pg_page_title"><span lang>Türkçe</span> → <span cat>Gramer</span> → <span level>[[Language/Turkish/Grammar/0-to-A1-Course/az|0'dan A1'e Tamamlayıcı Türkçe Kursu]]</span> → <span title>Sıfat-fiiller</span></div>
+Türkçe dil bilgisi, dilin yapısını ve kurallarını anlamamız için oldukça önemlidir. Bugünkü dersimizde, '''ortaçlar''' konusuna odaklanacağız. Ortaçlar, cümlede eylemi veya durumu ifade eden önemli bir dil bilgisi unsuru olup, cümlelerimizi daha akıcı ve anlamlı hale getirebilir. Bu dersin amacı, başlangıç seviyesindeki öğrencilerin ortaçları anlamalarını ve kullanmalarını sağlamaktır. Ortaçların nasıl oluşturulduğu ve hangi durumlarda kullanıldığı hakkında detaylı bilgi vereceğiz.
+Dersin yapısı şu şekildedir:
+* Ortaçların tanımı
+* Ortaç türleri
+* Kullanım örnekleri
+* Uygulama çalışmaları
-== Giriş ==
 __TOC__
-Merhaba arkadaşlar, bu dersimizde Türkçe sıfat-fiilleri hakkında konuşacağız. Bu ders, A1 seviyesindeki öğrenciler için tasarlanmıştır, bu nedenle sıfat-fiillerinin temel formlarını ve kullanımlarını ele alacağız.
+=== Ortaçların Tanımı ===
+Ortaçlar, cümlede eylemi veya durumu niteleyen, bir fiil kökünden türetilen kelimelerdir. Türkçede iki ana tür ortaç vardır: '''sıfat ortaçları''' ve '''zarf ortaçları'''. Sıfat ortaçları, bir ismi nitelendirirken; zarf ortaçları, fiillerin nasıl yapıldığını veya hangi koşullarda gerçekleştiğini belirtir.
+=== Ortaç Türleri ===
+==== Sıfat Ortaçları ====
-Sıfat-fiilleri geçmiş zaman, şimdiki zaman ve gelecek zaman gibi çeşitli zamanlarda kullanabiliriz. Bu ders boyunca farklı zamanlarda kullanılan sıfat-fiiler örnekleri verilecektir.
+Sıfat ortaçları, eylemin veya durumun öznesini belirtir. Genellikle “-an”, “-en”, “-mış”, “-miş” gibi eklerle oluşturulur.
-=== Sıfat-Filler Nedir? ===
+Örnekler:
-Sıfat-fiiller, sıfatlar ve fiillerin özelliklerini birleştiren bir tür kelimedir. Tıpkı İngilizce'deki "eating" kelimesi gibi.
-We use sıfat-fiiller for many purposes, including:
+{| class="wikitable"
-* description
-* causation
-* simultaneous actions
-* and many more.
-Sıfat-fiillerin özellikleri iki kelimelik bir fiil gibi kullanılabilmesi ve cümleye renk eklemesi ile açıklanabilir. Olayları ve isimleri daha renkli ve canlı hale getirmek için sıklıkla kullanılırlar.
+! Türkçe !! Telaffuz !! Kuzey Azerbaycan Dili
-Sıfat-fiiller çekimlerle kullanılabilir ve Türkçe dilinde her zaman geçmiş zaman fiili biçiminde kullanılırlar buna ek olarak birçok kez, geçişli bir fiille birlikte kullanılırlar.
+|-
-=== Sıfat-Fiillerin Kullanımları ===
+| koşan  || koˈʃan || qaçan
-Sıfat-fiiller, çoğunlukla geçici bir eylemin sonucunu anlatmak için kullanılır ve sıklıkla telaffuz veya yazma ile açıklık kazandırır. Örnek olarak:
-* Yiyen adam = Adam yiyor.
+|-
-* Okuyan kız = Kız okuyor.
-Yukarıdaki örnekte, "yiyen" ve "okuyan", eylemleri yapan kişilere işaret eder ve "iyor" veya "okuyor" fiiline eklenir. Bu özellikleri ile, sıfat-fiiller İngilizce'deki "ing" biçiminde kullanılan fiilimsi kelimelere benzemektedir.
+| okuyan  || oˈkujan || oxuyan
-Sıfat-fiillerin kullanımları şunlardır:
+|-
+| gelmiş  || ˈɟelmiʃ || gəlmiş
-==== Tanımlama ====
-Sıfat-fiiller cümleye daha fazla ayrıntı ve renk kattığından isimleri daha tanımlayıcı ve detaylı hale getirirler. Örnek olarak:
-{| class="wikitable"
-! Türkçe !! Okunuşu !! North Azerbaijani
 |-
-| koşan adam || "koşan adam" || koşan adam
+| yapmış  || ˈjapmiʃ || etmiş
 |}
-==== Eş-Zamanlı Eylemler ====
+==== Zarf Ortaçları ====
-Sıfat-fiiller, birbiriyle ilişkili iki eş zamanlı eylem yapmak için kullanılır. Örnek olarak:
+Zarf ortaçları, eylemin nasıl yapıldığını veya hangi koşullarda gerçekleştiğini belirtir. Genellikle “-arak”, “-erek”, “-madan”, “-meden” gibi eklerle oluşturulur.
+Örnekler:
 {| class="wikitable"
-! Türkçe !! Okunuşu !! North Azerbaijani
+! Türkçe !! Telaffuz !! Kuzey Azerbaycan Dili
+|-
+| gülerek  || ɟuˈleɾek || gülərək
 |-
-| yemek yiyen adam || "yemek yiyen adam" || qidalan adam
-|}
-==== Neden Sonuç ====
+| koşarak  || koˈʃaɾak || qaçaraq
-Sıfat-fiiller, neden-sonuç ilişkisi anlatmak için kullanılır. Örnek olarak:
-{| class="wikitable"
-! Türkçe !! Okunuşu !! North Azerbaijani
 |-
-| yemek yiyen adam acıkıyor || "yemek yiyen adam acıkıyor" || qidalan adam açır
-|}
-==== Tümleşik-Zamanlı Eylemler ====
+| düşünmeden  || dyʃynˈmedɛn || düşünmədən
-Sıfat-fiiller, diğer eylemler içinde kullanılabilir. Örneğin, belirli bir işlemi yapmayı öğrenmek için bir talimat kılavuzu okurken Tümleşik-Zamanlı Eylemler kullanılır. Örnek olarak:
-{| class="wikitable"
-! Türkçe !! Okunuşu !! North Azerbaijani
 |-
-| akşam yemeği yapmaya başlamadan önce tavayı ısıtan adam || "akşam yemeği yapmaya başlamadan önce tavayı ısıtan adam" || öz yemək hazırlamağa başladan əvvəl dəmi duzluqlu təvəyı qızdıran adam
+| konuşarak  || koˈnuʃaɾak || danışaraq
 |}
-=== Sıfat-Fiillerin Çekimleri ===
+=== Kullanım Örnekleri ===
-Sıfat-fiiller çekimlenir ve Türkçe dilinde çoğunlukla geçmiş zaman fiili biçiminde kullanılır. Sıfat-fiillerin çekimleri şöyledir:
-==== Geçmiş Zaman ====
+Ortaçların cümle içindeki kullanımları, dilin akıcılığını artırır. Aşağıda ortaçların cümlelerdeki kullanımına dair örnekler bulacaksınız.
-Eğer eylem geçmiş zaman için kullanılıyorsa, o zaman çekimli bir sıfat-fiil kullanılmalı:
 {| class="wikitable"
-! Türkçe !! Eklenen Ek !! North Azerbaijani
+! Türkçe Cümle !! Telaffuz !! Kuzey Azerbaycan Dili
+|-
+| Koşan çocuk çok mutlu. || koˈʃan ʧoˈʤuk ʤok muˈtlu || qaçan uşaq çox sevincli.
 |-
-| okuyan adam || -dı ve -di sıfat-fiil ekleri || oxuyub olan adam veya oxuyan adam
-|}
-==== Şimdiki Zaman ====
+| Okuyan öğrenci başarılı oldu. || oˈkujan œɾˈdʒɛnʤi baˈʃaɾɯlɯ oˈldu || oxuyan tələbə müvəffəq oldu.
-Eğer eylem günümüz için kullanılıyorsa, o zaman çekimli bir sıfat-fiil kullanılmalı:
-{| class="wikitable"
-! Türkçe !! Eklenen Ek !! North Azerbaijani
 |-
-| yemek yiyen tavşan || -iyor sıfat-fiil eki || şəkər çiyayı qutulan hamışının yeyir (bir deyim)
-|}
-==== Gelecek Zaman ====
+| Gülerek konuştu. || ɟuˈleɾɛk koˈnuʃtu || gülərək danışdı.
-Eğer işlem gelecek için kullanılıyorsa, o zaman çekimli bir sıfat-fiil kullanılmalı:
-{| class="wikitable"
-! Türkçe !! Eklenen Ek !! North Azerbaijani
 |-
-| yemek yiyen adam yarın buraya gelecek || -acak, -ecek  sıfat-fiil ekleri || sabah yola düşdənd buralarada yemək yeyəcək adam elə gəl əbəy
+| Düşünmeden hareket etme. || dyʃynˈmedɛn haˈɾeˈket ɛtˈme || düşünmədən hərəkət etmə.
 |}
-Sıfat-fiiller ve onların çekimleri Türkçe öğrenenler için zorlu bir konu olabilir. Ancak, bu derste anlatılan tüm örnekleri çalışarak, bu zorlu konuyu kolayca anlayabileceksiniz.
+=== Uygulama Çalışmaları ===
+Şimdi, öğrendiklerinizi pekiştirmek için bazı alıştırmalar yapalım.
+==== Alıştırma 1: Ortaçları Belirleme ====
+Aşağıdaki cümlelerdeki ortaçları belirleyin:
+. Koşan adam hızlı.
+. Okuyan çocuk ders çalışıyor.
+. Gülerek güldü.
+. Düşünmeden karar verdi.
+Çözüm:
+. koşan
+. okuyan
+. gülerek
+. düşünmeden
+==== Alıştırma 2: Ortaçlarla Cümle Kurma ====
+Verilen fiil köklerinden ortaç oluşturup cümle kurunuz:
+. Yazmak
+. Gülmek
+. Oynamak
+. Koşmak
+Çözüm:
+. Yazmak → Yazarak: Yazarak kitap okudum.
+. Gülmek → Gülerek: Gülerek arkadaşlarımla eğlendim.
+. Oynamak → Oynayarak: Oynayarak zaman geçirdim.
+. Koşmak → Koşarak: Koşarak sağlıklı kalabilirim.
+==== Alıştırma 3: Cümle Tamamlama ====
+Aşağıdaki cümleleri uygun ortaçlarla tamamlayın:
+. Gülerek ________. (konuşmak)
+. Düşünmeden ________. (hareket etmek)
+. Koşarak ________. (gelmek)
+. Okuyarak ________. (öğrenmek)
+Çözüm:
+. Gülerek konuştum.
+. Düşünmeden hareket etme.
+. Koşarak geldim.
+. Okuyarak öğrendim.
+==== Alıştırma 4: Yanlış Ortaç Düzeltme ====
+Aşağıdaki cümlelerdeki yanlış ortaçları doğru haliyle değiştirin:
+. Koşarak geldiğin.
+. Okuyarak ders çalıştın mı?
+. Gülerek gülüyordu.
+. Düşünmeden karar alıyordu.
+Çözüm:
+. Koşarak geldi. (doğru: geldiğin → geldi)
+. Okuyarak ders çalıştın mı? (doğru: çalıştın mı? → çalışmak)
+. Gülerek gülüyordu. (doğru: gülerek → gülerek gülüyordu)
+. Düşünmeden karar alıyordu. (doğru: karar alıyordu → karar veriyordu)
+==== Alıştırma 5: Cümle Analizi ====
+Aşağıdaki cümleyi analiz edip hangi ortaçların kullanıldığını belirtin:
-== Sonuç ==
+. Düşünerek doğru karar verdi.
-Bu Türkçe gramer dersinde, sıfat-fiillerin ne olduğunu ve nasıl kullanılabileceğinin yanı sıra, sıfat-fiillerin geçmiş, şimdiki ve gelecek zamanlarda nasıl çekimlendiği de açıklandı. Bu dersi tamamladıktan sonra, öğrenciler basit sıfat-fiilleri tespit edebilir ve temel seviyedeki Türkçe metinleri daha iyi anlayabilirler.
+Çözüm:
+Cümledeki ortaç: düşünerek
+=== Sonuç ===
+Bugün, Türkçe dilinde ortaçların nasıl kullanıldığını öğrendik. Ortaçlar, cümlelerimizi daha zengin ve anlamlı hale getirir. Şimdi, öğrendiklerinizi pekiştirmeniz için bol bol pratik yapmalısınız. Unutmayın, dil öğrenme süreci devamlılık gerektirir. Her zaman pratik yaparak ilerleyebilirsiniz.
 {{#seo:
-|title=Türkçe Dil Kursu - Sıfat-fiiller
-|keywords=sıfat-fiiller, Türkçe, dil öğrenme, Türkçe dil öğrenme, dilbilgisi, Türkçe gramer
+|title=Türkçe Ortaçlar Dersi
-|description=Türkçe sıfat-fiilleri hakkında bilgi edinin. A1 seviyesindeki bu Tamamlayıcı Türkçe Dil Kursu ile Türkçe dil öğrenme becerilerinizi genişletin.
+|keywords=Türkçe, dil bilgisi, ortaçlar, Türkçe öğrenimi, başlangıç seviyesi, Türkçe dersleri
+|description=Bu derste Türkçe ortaçların nasıl kullanıldığını öğreneceksiniz. Ortaçların tanımını, türlerini ve cümle içindeki örneklerini keşfedeceksiniz.
 }}
-{{Turkish-0-to-A1-Course-TOC-az}}
+{{Template:Turkish-0-to-A1-Course-TOC-az}}
 [[Category:Course]]
@@ Line 114: / Line 231: @@
 [[Category:0-to-A1-Course]]
 [[Category:Turkish-0-to-A1-Course]]
-<span gpt></span> <span model=gpt-3.5-turbo></span> <span temperature=1></span>
+<span openai_correct_model></span> <span gpt></span> <span model=gpt-4o-mini></span> <span temperature=0.7></span>
+==Other lessons==
+* [[Language/Turkish/Grammar/Pronouns/az|Pronouns]]
+* [[Language/Turkish/Grammar/Vowels-and-Consonants/az|0 səviyyədən A1 kursuna → Qrammatika → Səsli və səssiz üns və əlifba haqqında]]
+* [[Language/Turkish/Grammar/Adjectives/az|0 to A1 Course → Grammar → Adjectives]]
+* [[Language/Turkish/Grammar/Pronunciation/az|Pronunciation]]
+* [[Language/Turkish/Grammar/Cases/az|0 to A1 Course → Grammar → Cases]]
+* [[Language/Turkish/Grammar/0-to-A1-Course/az|0 to A1 Course]]
+* [[Language/Turkish/Grammar/Nouns/az|0-dan A1 səviyyəsinə qədər → Qramatika → İstifadə edilən isim növləri]]
+* [[Language/Turkish/Grammar/Conditional-Sentences/az|0-dan A1 səviyyəsinə qədər olan kurs → Qrammatika → Şərti cümlələr]]
+* [[Language/Turkish/Grammar/Verbs/az|Verbs]]
 {{Turkish-Page-Bottom}}

Difference between revisions of "Language/Turkish/Grammar/Participles/az"

Latest revision as of 05:05, 11 August 2024

Giriş[edit | edit source]

Ortaçların Tanımı[edit | edit source]

Ortaç Türleri[edit | edit source]

Sıfat Ortaçları[edit | edit source]

Zarf Ortaçları[edit | edit source]

Kullanım Örnekleri[edit | edit source]

Uygulama Çalışmaları[edit | edit source]

Alıştırma 1: Ortaçları Belirleme[edit | edit source]

Alıştırma 2: Ortaçlarla Cümle Kurma[edit | edit source]

Alıştırma 3: Cümle Tamamlama[edit | edit source]

Alıştırma 4: Yanlış Ortaç Düzeltme[edit | edit source]

Alıştırma 5: Cümle Analizi[edit | edit source]

Sonuç[edit | edit source]

Türk Dili - 0'dan A1'e Kadar Kursu - İçindekiler[edit source]

Other lessons[edit | edit source]

Navigation menu

Search