Language/Bulgarian/Grammar/Perfective-and-Imperfective-Verbs/kk
Հայերէն
官话
官話
Hrvatski jezik
Český jazyk
Nederlands
English
Suomen kieli
Français
Deutsch
עברית
हिन्दी
Magyar
Bahasa Indonesia
فارسی
Italiano
日本語
Қазақ тілі
한국어
Lietuvių kalba
Νέα Ελληνικά
Şimali Azərbaycanlılar
Język polski
Português
Limba Română
Русский язык
Српски
Español
العربية القياسية
Svenska
Wikang Tagalog
தமிழ்
ภาษาไทย
Türkçe
Українська мова
Urdu
Tiếng Việt
Кіріспе[edit | edit source]
Болгар тілінде етістіктердің перфективті және перфективті емес формаларының айырмашылығын түсіну – бұл тіл меңгерудің өте маңызды аспектісі. Бұл етістіктердің әрқайсысы әрекеттің қалай орындалатынын, оның аяқталғанын немесе аяқталмағанын көрсетеді. Бүгінгі сабақта біз перфективті және перфективті емес етістіктердің не екенін, олардың қалай қолданылатынын, сондай-ақ болгар тіліндегі күнделікті сөйлесу мен жазудағы рөлін қарастырамыз.
Сабақтың құрылымы:
- Перфективті және перфективті емес етістіктердің анықтамасы
- Перфективті етістіктердің мысалдары
- Перфективті емес етістіктердің мысалдары
- Перфективті және перфективті емес етістіктердің кестесі
- Практикалық жаттығулар
- Сабақтың қорытындысы
Перфективті және перфективті емес етістіктер[edit | edit source]
Етістіктер – бұл әрекетті білдіретін сөздер. Болгар тілінде етістіктер екі негізгі категорияға бөлінеді: перфективті және перфективті емес.
Перфективті етістіктер[edit | edit source]
Перфективті етістіктер – бұл әрекеттің аяқталғанын білдіретін етістіктер. Яғни, егер сіз «мен жаздым» деп айтсаңыз, бұл әрекеттің аяқталғанын білдіреді. Перфективті етістіктер көбінесе болашақта немесе өткен шақта қолданылып, бірден бір нәтижеге жетуді көрсетеді.
Перфективті емес етістіктер[edit | edit source]
Перфективті емес етістіктер – бұл әрекеттің процессін білдіретін етістіктер. Мысалы, «мен жазып жатырмын» дегенде, сіз әрекеттің әлі де жалғасып жатқанын білдіресіз. Перфективті емес етістіктер көбінесе әрекеттің жалғасуын немесе қайталануын көрсетеді.
Мысалдар[edit | edit source]
Төменде перфективті және перфективті емес етістіктердің мысалдары берілген. Осы кестені пайдалана отырып, сіз әр етістіктің қолданылуын көре аласыз.
| Болгар | Айту | Қазақ |
|---|---|---|
| пиша | [ˈpiʃa] | жазып жатырмын |
| написах | [ˈnapisax] | жаздым |
| чета | [ˈtʃɛta] | оқып жатырмын |
| прочетох | [proˈtʃɛtox] | оқыдым |
| говоря | [ɡoˈvɪrja] | сөйлеп жатырмын |
| казах | [ˈkazaɣ] | айттым |
| работя | [raˈbotja] | жұмыс істеп жатырмын |
| работих | [raˈbotix] | жұмыс істедім |
| пея | [ˈpeja] | ән айтып жатырмын |
| изпея | [izˈpeja] | ән айттым |
Перфективті және перфективті емес етістіктердің кестесі[edit | edit source]
Етістіктердің әр түрінің анықтамаларын, мысалдарын және қолдану контекстерін көрсету үшін кесте құрастырайық.
| Етістік түрі | Анықтама | Мысал |
|---|---|---|
| Перфективті | Аяқталған әрекет | Написах писмо. (Мен хат жаздым.) |
| Перфективті емес | Аяқталмаған немесе процесс | Пиша писмо. (Мен хат жазып жатырмын.) |
Практикалық жаттығулар[edit | edit source]
1. Перфективті етістіктерді таңдаңыз: Төменде берілген сөйлемдердегі перфективті етістіктерді табыңыз.
- Мен кітап оқыдым.
- Мен жеңдім.
- Мен жазып жатырмын.
2. Перфективті емес етістіктерді таңдаңыз: Төменде берілген сөйлемдердегі перфективті емес етістіктерді табыңыз.
- Мен фильм көріп жатырмын.
- Мен кілтті жоғалтып алдым.
- Мен сабақ оқып жатырмын.
3. Сөйлемдерді толықтырыңыз: Сөйлемдерді перфективті немесе перфективті емес етістіктерді қосу арқылы толықтырыңыз.
- Мен __________ (жазу) хат.
- Мен __________ (оқу) кітап.
4. Сұрақтар жасаңыз: Перфективті және перфективті емес етістіктерді пайдаланып, сұрақтар құрастырыңыз.
- Сіз __________ (жазу) хат па?
- Сіз __________ (оқу) кітапты оқып жатырсыз ба?
5. Сөйлемдерді аударыңыз: Төмендегі сөйлемдерді болгар тілінен қазақ тіліне аударыңыз.
- Написах писмо.
- Чета книга.
6. Шығарма жазыңыз: Перфективті және перфективті емес етістіктерді қолданып, қысқа шығарма жазыңыз.
7. Сөздікпен жұмыс: Перфективті және перфективті емес етістіктердің сөздігін жасаңыз.
8. Сөйлемдерді салыстырыңыз: Перфективті және перфективті емес етістіктерді салыстырып, олардың мағыналарын анықтаңыз.
9. Лексикалық тест: Перфективті және перфективті емес етістіктерді пайдаланып, тест жасаңыз.
10. Практикалық жаттығу: Өз досыңызбен перфективті және перфективті емес етістіктерді пайдаланып, диалог жасаңыз.
Сабақтың қорытындысы[edit | edit source]
Бүгін біз болгар тіліндегі перфективті және перфективті емес етістіктердің маңыздылығын, олардың қолданылу ерекшеліктерін және мысалдарын қарастырдық. Етістіктердің бұл түрлерін дұрыс қолдану, сіздің болгар тіліндегі сөйлесу дағдыларыңызды жақсартуға көмектеседі. Енді сіз бұл білімді күнделікті өміріңізде, достарыңызбен сөйлескенде немесе болгар тіліндегі мәтіндерді оқығанда қолдана аласыз.