Language/Serbian/Grammar/Verbs:-Perfective-and-Imperfective/kk
Հայերէն
Български език
官话
官話
Hrvatski jezik
Český jazyk
Nederlands
English
Suomen kieli
Français
Deutsch
עברית
हिन्दी
Magyar
Bahasa Indonesia
فارسی
Italiano
日本語
Қазақ тілі
한국어
Lietuvių kalba
Νέα Ελληνικά
Şimali Azərbaycanlılar
Język polski
Português
Limba Română
Русский язык
Español
العربية القياسية
Svenska
Wikang Tagalog
தமிழ்
ภาษาไทย
Türkçe
Українська мова
Urdu
Tiếng Việt
Серб тілінде етістіктердің перфективті және имперфективті формаларын түсіну – тілдің грамматикалық құрылымын меңгеру үшін өте маңызды. Бұл сабақта біз екі типті етістіктерді, олардың ерекшеліктерін және қолдану салаларын қарастырамыз. Серб тілінде етістіктердің перфективті және имперфективті формалары күнделікті қарым-қатынаста өте жиі кездеседі. Сондықтан, бұл тақырыпты игеру сізге серб тілінде сөйлеу мен жазу барысында үлкен көмек береді.
Перфективті және имперфективті етістіктер дегеніміз не?[edit | edit source]
Перфективті және имперфективті етістіктердің айырмашылығы – бұл іс-әрекеттің аяқталғандығы мен созылмалығын білдіреді.
- Перфективті етістіктер – бұл іс-әрекеттің аяқталғанын немесе бір рет орындалғанын білдіреді. Мысалы, "жаздым" (яғни, жазу іс-әрекеті аяқталды).
- Имперфективті етістіктер – бұл іс-әрекеттің созылмалы немесе қайталанушы екенін білдіреді. Мысалы, "жазамын" (яғни, жазу іс-әрекеті әлі де жалғасуда).
Етістіктердің перфективті формалары[edit | edit source]
Серб тіліндегі перфективті етістіктер, әдетте, іс-әрекеттің бір мәрте орындалуын көрсетеді. Олар көбінесе іс-әрекеттің нәтижесін немесе аяқталғандығын білдіреді. Мысал ретінде:
| Серб | Дыбыстау | Қазақ |
|---|---|---|
| написах | napisaḥ | жаздым |
| купих | kupih | сатып алдым |
| видех | videh | көрдім |
| прочитах | pročitaḥ | оқыдым |
| отворих | otvorih | аштым |
Етістіктердің имперфективті формалары[edit | edit source]
Имперфективті етістіктер, керісінше, іс-әрекеттің ұзақ немесе қайталанатын сипатын көрсетеді. Олар әдетте іс-әрекеттің процессін білдіреді. Мысал ретінде:
| Серб | Дыбыстау | Қазақ |
|---|---|---|
| пишем | pišem | жазамын |
| купујем | kupujem | сатып аламын |
| видим | vidim | көремін |
| читају | čitaju | оқып жатыр |
| отварам | otvaram | ашып жатырмын |
Перфективті және имперфективті етістіктерді қолдану[edit | edit source]
Серб тілінде перфективті және имперфективті етістіктерді қолдану барысында контекст маңызды рөл атқарады. Мысалы:
- Егер сіз "мен кітап оқыдым" десеңіз, бұл перфективті етістік. Сіз кітапты бір рет оқып бітірдіңіз.
- Егер сіз "мен кітап оқып жатырмын" десеңіз, бұл имперфективті етістік. Сіз кітапты әлі де оқып жатырсыз.
Перфективті және имперфективті етістіктердің мысалдары[edit | edit source]
Сіздерге перфективті және имперфективті етістіктердің қолданылуын жақсы түсіну үшін, келесі мысалдарды қарастырайық:
| Серб | Дыбыстау | Қазақ |
|---|---|---|
| Написао сам писмо. | Napisaо sam pismo. | Мен хат жаздым. |
| Пишем писмо. | Pišem pismo. | Мен хат жазып жатырмын. |
| Купио сам нови ауто. | Kupio sam novi auto. | Мен жаңа машина сатып алдым. |
| Купујем нови ауто. | Kupujem novi auto. | Мен жаңа машина сатып алып жатырмын. |
| Видела сам ту слику. | Videla sam tu sliku. | Мен сол суретті көрдім. |
| Видим ту слику. | Vidim tu sliku. | Мен сол суретті көріп жатырмын. |
Етістіктердің формаларының құрылымы[edit | edit source]
Етістіктердің перфективті және имперфективті формаларын құрастыру барысында, негізінен, етістіктің түбіріне қосымшалар қосылады. Мысалы:
- Перфективті форма: етістік түбірі + аяқтау қосымшасы
- Имперфективті форма: етістік түбірі + созылмалы қосымшалар
Практикалық жаттығулар[edit | edit source]
Осы сабақта үйренгендеріңізді практикада қолдану үшін, келесі жаттығуларды орындаңыз:
1. Перфективті және имперфективті етістіктерді анықтаңыз:
- Мен фильм көрдім.
- Мен фильм көріп жатырмын.
2. Келесі сөйлемдерді перфективті формаға түрлендіріңіз:
- Мен кітап оқып жатырмын.
- Мен үй салып жатырмын.
3. Сөйлемдерді имперфективті формаға түрлендіріңіз:
- Мен хат жаздым.
- Мен тамақ пісірдім.
4. Келесі сөйлемдерді аударыңыз:
- I bought a new car.
- I am reading a book.
5. Перфективті етістіктерді көптік формаға түрлендіріңіз:
- Мен жаздым.
- Мен көрдім.
6. Имперфективті етістіктерді бірлік формаға түрлендіріңіз:
- Біз жазамыз.
- Біз оқимыз.
7. Сөйлемдерді толықтырыңыз:
- Мен ______ (жаздым/жазамын) хат.
- Мен ______ (сатып алдым/сатып аламын) жаңа көлік.
8. Келесі сөйлемдерді жалғастырыңыз:
- Егер мен __________ (жазамын/жаздым), онда...
- Егер мен __________ (көрдім/көріп жатырмын), онда...
9. Перфективті және имперфективті етістіктерді салыстырыңыз:
- Мен __________ (жаздым/жазамын) хат.
- Мен __________ (сатып алдым/сатып аламын) жаңа үй.
10. Жауаптарыңызды тексеріңіз:
- Мен хат жаздым. (перфективті)
- Мен хат жазып жатырмын. (имперфективті)
Жауаптар мен түсіндірмелер[edit | edit source]
1. Перфективті: көрдім; имперфективті: көріп жатырмын.
2. Мен кітап оқыдым; Мен үй салдым.
3. Мен хат жазамын; Мен тамақ пісіремін.
4. Мен жаңа машинаны сатып алдым; Мен кітап оқып жатырмын.
5. Мен жаздым; Мен көрдім.
6. Біз жазамыз; Біз оқимыз.
7. Мен жаздым хат; Мен сатып алдым жаңа көлік.
8. Егер мен жаздым, онда мен жазушы боларым мүмкін; Егер мен көрдім, онда мен фильмді жақсы бағалаймын.
9. Мен жаздым хат; Мен сатып алдым жаңа үй.
10. Жауаптарыңызды тексеріңіз: дұрыс.
Басқа сабақтар[edit | edit source]
- 0-А1 курсы → Грамматика → Өткен уақыт: шығармалар
- 0-А1 курстары → Грамматика → Мындай мазмұны: Номинатив және Аккузатив
- 0-ден A1-ге дейінгі курстар → Грамматика → Қазіргі уақыттық шақ
- 0-А1 курсы → Грамматика → Сан есім: жыныс мен сан
- 0-А1 Курсы → Грамматика → Атаулар: Жеке Атаулар
- Курс 0 до A1 → Грамматика → Глаголы: Будущее время
- 0 to A1 Course
- Курс 0 до A1 → Грамматика → Глаголы: повелительное наклонение
- 0-А1 Курстары → Грамматика → Сипаттамалар: Тарымдылық және ең үлкендік