Difference between revisions of "Language/Kazakh/Grammar/Dative-Case/az"

From Polyglot Club WIKI
Jump to navigation Jump to search
m (Quick edit)
 
m (Quick edit)
 
Line 1: Line 1:


{{Kazakh-Page-Top}}
{{Kazakh-Page-Top}}
<div class="pg_page_title"><span lang>[[Language/Kazakh/az|Kazax]] </span> → <span cat>[[Language/Kazakh/Grammar/az|Qrammatika]]</span> → <span level>[[Language/Kazakh/Grammar/0-to-A1-Course/az|0-dan A1 səviyyəsinə]]</span> → <span title>Dativ Hal</span></div>
== Dativ Halın Əhəmiyyəti ==
Kazax dilində dativ hal, cümlədə müəyyən bir əşyanın, şəxsin və ya hadisənin istiqamətini, yəni kimə, nə üçün, harada olduğunu ifadə edir. Bu dildə dativ halın istifadəsi, dilin strukturunu anlamaq üçün çox vacibdir. Dativ hal, həmçinin, dolaylı obyektləri və prepozisiyalı ifadələri yaratmaqda da mühüm rol oynayır. Bu dərsdə dativ halın necə istifadə edildiyini, onun müxtəlif formalarını və praktiki nümunələrini öyrənəcəyik.


<div class="pg_page_title"><span lang>Kazakh</span> → <span cat>Grammar</span> → <span level>[[Language/Kazakh/Grammar/0-to-A1-Course/az|0 to A1 Course]]</span> → <span title>Dative Case</span></div>
Dərsin strukturu belədir:
 
1. Dativ halın tərifi
 
2. Dativ halın formaları
 
3. Dativ halın istifadəsi
 
4. Nümunələr
 
5. Tapşırıqlar


__TOC__
__TOC__


== Dative Case ==
=== Dativ Halın Tərifi ===
 
Dativ hal, bir şeyin və ya şəxsin bir başqasına yönəldiyini ifadə edir. Məsələn, "Mən ona kitab verirəm" cümləsində "ona" dativ haldadır, çünki kitabın kimə verildiyini göstərir. Kazax dilində dativ hal, adın sonuna əlavə olunan xüsusi şəkilçilərlə formalaşır. Dativ halın bir neçə forması var, bu da onun istifadəsini daha da zənginləşdirir.
 
=== Dativ Halın Formaları ===
 
Dativ halın formaları aşağıdakılardır:
 
1. Tək şəxs:
 
* kişi adları üçün: -ға / -ге
 
* qadın adları üçün: -қа / -ке


The Kazakh dative case is used to indicate indirect objects and prepositional phrases. In this lesson, you will learn how to use the dative case and its endings.
* orta cins üçün: -ға / -ге


=== Dative Case Endings ===
2. Cəm şəxs:


The dative case endings for Kazakh are:
* kişi və qadın adları üçün: -ларға / -лерге
 
Bu şəkilçilər, adın sonuna əlavə olunur və adın cinsinə və tək ya da cəm olduğuna görə dəyişir.
 
== Dativ Halın İstifadəsi ==
 
Dativ hal, aşağıdakı hallarda istifadə edilir:
 
1. '''Dolaylı obyektlərin ifadəsi:'''
 
Dativ hal, cümlədə dolaylı obyektləri ifadə etmək üçün istifadə olunur. Məsələn:
 
* "Mən ona məktub yazıram." - burada "ona" dolaylı obyektdir.
 
2. '''Prepozisiyalı ifadələr:'''
 
Dativ hal, müəyyən prepozisiyalarla birlikdə istifadə olunur. Məsələn:
 
* "O, anasına hədiyyə aldı." - burada "anasına" prepozisiya ilə birlikdədir.
 
=== Nümunələr ===
 
Aşağıda dativ halın istifadəsinə dair nümunələr təqdim olunur:


{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
! Kazakh !! Pronunciation !! North Azerbaijani
! Kazakh !! Pronunciation !! North Azerbaijani
|-
|-
| ағын/-ге || ağın/-ge || به‌هر نەرسه‌یه‌کی
 
| Мен оған кітап беремін. || Men oǵan kitap beremin. || Mən ona kitab verirəm.
 
|-
|-
| қарсы/-қа || qarsı/-qa || به‌هر نەرسه‌یه‌کی
 
| Ол маған хат жазды. || Ol maǵan hat jazdy. || O, mənə məktub yazdı.
 
|-
|-
| қолда/-да || kolda/-da || به‌هر نەرسه‌یه‌کی
 
| Біз сізə kömək edəcəyik. || Biz sizge kömek edeǵiǵ. || Biz sizə kömək edəcəyik.
 
|-
|-
| өзі/-ге || özi/-ge || به‌هر نەرسه‌یه‌کی
 
| Сіздерге рахмет. || Sizderge raxmet. || Sizlərə təşəkkür.
 
|-
 
| Мен оған гүл сатып алдым. || Men oǵan gül satıp aldım. || Mən ona çiçək aldım.
 
|-
|-
| сияқты/-ға || siyaqtı/-ğa || به‌هر نەرسه‌یه‌کی
 
| Ол маған жаңа telefon aldı. || Ol maǵan jaña telefon aldı. || O, mənə yeni telefon aldı.
 
|-
|-
| туралы/-ға || turalı/-ğa || به‌هر نەرسه‌یه‌کی
 
| Сіздерге sərgi туралы ақпарат беремін. || Sizderge sərgi turaly aqparat beremin. || Sizlərə sərgi haqqında məlumat verəcəyəm.
 
|-
 
| Оларға кішкентай ит керек. || Olarga kiśkentay it kereķ. || Onlara kiçik it lazımdır.
 
|-
 
| Мен анама көмек көрсетемін. || Men anamı kömek kórsetemin. || Mən anamıza kömək göstərəcəyəm.
 
|-
 
| Біз олармен бірге саяхатқа шықтық. || Biz olarmen birge sayahatqa şıqtıq. || Biz onlarla birlikdə səyahətə çıxdıq.
 
|}
|}


=== Indirect Objects ===
=== Tapşırıqlar ===
 
Aşağıdakı tapşırıqlar, dativ halın istifadəsini möhkəmləndirmək üçün nəzərdə tutulub:
 
1. Aşağıdakı cümlələri dativ hala uyğunlaşdırın:
 
* Mən (dostum) kitab verirəm.
 
* O (qız) jurnalı oxuyur.
 
* Biz (ata) hədiyyə aldıq.
 
2. Aşağıdakı cümlələrdəki dolaylı obyektləri tapın və dativ hala çevirin:
 
* O, mənə kömək etdi.
 
* Mən (qardaş) məktub yazdım.
 
* Biz (sən) gözləyirik.
 
3. Aşağıdakı cümlələri tamamlamaq üçün uyğun dativ hal şəkilçisini seçin:
 
* Mən (o) dostumla gəldim.
 
* Biz (sizin) işinizə baxacağıq.
 
* O, (mən) hədiyyə gətirdi.
 
4. Verilmiş cümlələri dativ halda ifadə edin:
 
* O, kitab oxuyur.
 
* Mən, anama zəng etdim.


The dative case is used to indicate indirect objects. In Kazakh, the indirect object usually comes after the direct object. For example:
* Sən, bəxtini sınadın.


* Мен әкеңге қалам беремін. (Men äkeñge qalam beremin) - I will give a pen to my father.
5. Dativ halda 10 cümlə yazın.
* Сенің досыңа телефон қою керек. (Seniñ dosyña telefon qoyu kerek) - You need to put the phone for your friend.


In these examples, "әкең" (äkeñ) and "досың" (dosyñ) are in the dative case because they are the indirect objects.
=== Cavablar ===


=== Prepositional Phrases ===
1.


The dative case is also used in prepositional phrases, such as "with", "by", "from", "to", and "for". Here are some examples:
* Mən dostuma kitab verirəm.


* Аяқ төбесінің жағында. (Ayaq töbesiniñ jağında) - By the foot of the mountain.
* O qıza jurnalı oxuyur.
* Біз өзімізге қарсы. (Biz özimizge qarsı) - Against ourselves.
* Сіздерге қарсы. (Sizderge qarsı) - Against you.


In these examples, the words "жағында" (jağında), "өзімізге" (özimizge), and "сіздерге" (sizderge) are in the dative case.  
* Biz atama hədiyyə aldıq.


=== Practice ===
2.


Translate the following sentences into Kazakh using the dative case:
* Dolaylı obyekt: mənə (mənim üçün)


# I will buy a book for my friend.
* Dolaylı obyekt: qardaşıma (qardaşım üçün)
# The teacher gave a pencil to the student.
# We are going to the city with our parents.
# The cat is sitting on the chair next to the window.
# He is coming from the park with his dog.


<details>
* Dolaylı obyekt: sənə (sənin üçün)
  <summary>Click to see answers</summary>
  1. Мен досыма кітап сатып аладым. (Men dosıma kitap satıp aladım)
  2. Мұғалім оқушыға қарындағы түгел берді. (Muğalim oqushığa qaryndağı tügel berdi)
  3. Біз шехерге ата-анамызбен баратындай. (Biz sheherge ata-anamızben baratınday)
  4. Мысық стулға терезенің жағында отырады. (Mısıq stulğa terezeniñ jağında otıradı)
  5. Ол парктан өзінің итімен келеді. (Ol parktan öziniñ itimen keledi)
</details>


Congratulations! You have completed the lesson on the dative case in Kazakh.
3.
 
* Mənə (o) dostumla gəldim.
 
* Bizə (sizin) işinizə baxacağıq.
 
* O, mənə (hədiyyə) gətirdi.
 
4.
 
* O, kitabı oxuyur.
 
* Mən, anama zəng etdim.
 
* Sən, bəxtini sınadın.
 
5. Cavablar müxtəlif ola bilər, burada bir neçə nümunə:
 
* Mən ona məktub yazıram.
 
* O, mənə gül gətirdi.
 
* Biz atamıza kömək edirik.
 
* Sən, dostuna mesaj göndərdin.
 
* O, qızına hədiyyə aldı.


{{#seo:
{{#seo:
|title=Kazakh Grammar 0 to A1 Course Dative Case
|keywords=Kazakh, grammar, dative case, prepositional phrases, indirect objects, North Azerbaijani
|description=Learn how to use the Kazakh dative case in prepositional phrases and indirect objects with this beginner-level lesson. }}


|title=Dativ Halın Qrammatikası


{{Kazakh-0-to-A1-Course-TOC-az}}
|keywords=dativ hal, kazax dili, qrammatika, dil öyrənmə, dil kursu
 
|description=Bütün əsasları öyrənmək üçün dativ halın istifadəsi, formaları və nümunələri ilə tanış olun.
 
}}
 
{{Template:Kazakh-0-to-A1-Course-TOC-az}}


[[Category:Course]]
[[Category:Course]]
Line 82: Line 211:
[[Category:0-to-A1-Course]]
[[Category:0-to-A1-Course]]
[[Category:Kazakh-0-to-A1-Course]]
[[Category:Kazakh-0-to-A1-Course]]
<span gpt></span> <span model=gpt-3.5-turbo></span> <span temperature=0.7></span>
<span openai_correct_model></span> <span gpt></span> <span model=gpt-4o-mini></span> <span temperature=0.7></span>
 




{{Kazakh-Page-Bottom}}
{{Kazakh-Page-Bottom}}

Latest revision as of 15:51, 22 August 2024


Kazakh-language-lesson-polyglot-club.jpg
Kazax → Qrammatika → 0-dan A1 səviyyəsinə → Dativ Hal

Dativ Halın Əhəmiyyəti[edit | edit source]

Kazax dilində dativ hal, cümlədə müəyyən bir əşyanın, şəxsin və ya hadisənin istiqamətini, yəni kimə, nə üçün, harada olduğunu ifadə edir. Bu dildə dativ halın istifadəsi, dilin strukturunu anlamaq üçün çox vacibdir. Dativ hal, həmçinin, dolaylı obyektləri və prepozisiyalı ifadələri yaratmaqda da mühüm rol oynayır. Bu dərsdə dativ halın necə istifadə edildiyini, onun müxtəlif formalarını və praktiki nümunələrini öyrənəcəyik.

Dərsin strukturu belədir:

1. Dativ halın tərifi

2. Dativ halın formaları

3. Dativ halın istifadəsi

4. Nümunələr

5. Tapşırıqlar

Dativ Halın Tərifi[edit | edit source]

Dativ hal, bir şeyin və ya şəxsin bir başqasına yönəldiyini ifadə edir. Məsələn, "Mən ona kitab verirəm" cümləsində "ona" dativ haldadır, çünki kitabın kimə verildiyini göstərir. Kazax dilində dativ hal, adın sonuna əlavə olunan xüsusi şəkilçilərlə formalaşır. Dativ halın bir neçə forması var, bu da onun istifadəsini daha da zənginləşdirir.

Dativ Halın Formaları[edit | edit source]

Dativ halın formaları aşağıdakılardır:

1. Tək şəxs:

  • kişi adları üçün: -ға / -ге
  • qadın adları üçün: -қа / -ке
  • orta cins üçün: -ға / -ге

2. Cəm şəxs:

  • kişi və qadın adları üçün: -ларға / -лерге

Bu şəkilçilər, adın sonuna əlavə olunur və adın cinsinə və tək ya da cəm olduğuna görə dəyişir.

Dativ Halın İstifadəsi[edit | edit source]

Dativ hal, aşağıdakı hallarda istifadə edilir:

1. Dolaylı obyektlərin ifadəsi:

Dativ hal, cümlədə dolaylı obyektləri ifadə etmək üçün istifadə olunur. Məsələn:

  • "Mən ona məktub yazıram." - burada "ona" dolaylı obyektdir.

2. Prepozisiyalı ifadələr:

Dativ hal, müəyyən prepozisiyalarla birlikdə istifadə olunur. Məsələn:

  • "O, anasına hədiyyə aldı." - burada "anasına" prepozisiya ilə birlikdədir.

Nümunələr[edit | edit source]

Aşağıda dativ halın istifadəsinə dair nümunələr təqdim olunur:

Kazakh Pronunciation North Azerbaijani
Мен оған кітап беремін. Men oǵan kitap beremin. Mən ona kitab verirəm.
Ол маған хат жазды. Ol maǵan hat jazdy. O, mənə məktub yazdı.
Біз сізə kömək edəcəyik. Biz sizge kömek edeǵiǵ. Biz sizə kömək edəcəyik.
Сіздерге рахмет. Sizderge raxmet. Sizlərə təşəkkür.
Мен оған гүл сатып алдым. Men oǵan gül satıp aldım. Mən ona çiçək aldım.
Ол маған жаңа telefon aldı. Ol maǵan jaña telefon aldı. O, mənə yeni telefon aldı.
Сіздерге sərgi туралы ақпарат беремін. Sizderge sərgi turaly aqparat beremin. Sizlərə sərgi haqqında məlumat verəcəyəm.
Оларға кішкентай ит керек. Olarga kiśkentay it kereķ. Onlara kiçik it lazımdır.
Мен анама көмек көрсетемін. Men anamı kömek kórsetemin. Mən anamıza kömək göstərəcəyəm.
Біз олармен бірге саяхатқа шықтық. Biz olarmen birge sayahatqa şıqtıq. Biz onlarla birlikdə səyahətə çıxdıq.

Tapşırıqlar[edit | edit source]

Aşağıdakı tapşırıqlar, dativ halın istifadəsini möhkəmləndirmək üçün nəzərdə tutulub:

1. Aşağıdakı cümlələri dativ hala uyğunlaşdırın:

  • Mən (dostum) kitab verirəm.
  • O (qız) jurnalı oxuyur.
  • Biz (ata) hədiyyə aldıq.

2. Aşağıdakı cümlələrdəki dolaylı obyektləri tapın və dativ hala çevirin:

  • O, mənə kömək etdi.
  • Mən (qardaş) məktub yazdım.
  • Biz (sən) gözləyirik.

3. Aşağıdakı cümlələri tamamlamaq üçün uyğun dativ hal şəkilçisini seçin:

  • Mən (o) dostumla gəldim.
  • Biz (sizin) işinizə baxacağıq.
  • O, (mən) hədiyyə gətirdi.

4. Verilmiş cümlələri dativ halda ifadə edin:

  • O, kitab oxuyur.
  • Mən, anama zəng etdim.
  • Sən, bəxtini sınadın.

5. Dativ halda 10 cümlə yazın.

Cavablar[edit | edit source]

1.

  • Mən dostuma kitab verirəm.
  • O qıza jurnalı oxuyur.
  • Biz atama hədiyyə aldıq.

2.

  • Dolaylı obyekt: mənə (mənim üçün)
  • Dolaylı obyekt: qardaşıma (qardaşım üçün)
  • Dolaylı obyekt: sənə (sənin üçün)

3.

  • Mənə (o) dostumla gəldim.
  • Bizə (sizin) işinizə baxacağıq.
  • O, mənə (hədiyyə) gətirdi.

4.

  • O, kitabı oxuyur.
  • Mən, anama zəng etdim.
  • Sən, bəxtini sınadın.

5. Cavablar müxtəlif ola bilər, burada bir neçə nümunə:

  • Mən ona məktub yazıram.
  • O, mənə gül gətirdi.
  • Biz atamıza kömək edirik.
  • Sən, dostuna mesaj göndərdin.
  • O, qızına hədiyyə aldı.

0-dan A1-e qadar - Kazaxçı Kursu - Mövzular cədvəli[edit source]


Kazaxçı Əlifbası


Tərifləşmə və Ümumi İfadələr


Kazaxça Hallar


Yemək və İçkilər


Fiillər


Mədəniyyət və Adət-Ənənələr


Ailə və Əlaqələr


Sifətlər


Səyahət və İstiqamətlər


ZamirLər


Alış-Veriş və Təhvil-Veriş


İncəsənət və Ədəbiyyat


Zərfəlar


Sağlamlıq və Tibbi Acil Halları


Sport və İdman


Prepozisiyalar və Postpozisiyalar


Təbiət və Mühit



Retrieved from "https://polyglotclub.com/wiki/index.php?title=Language/Kazakh/Grammar/Dative-Case/az&oldid=328667"