Difference between revisions of "Language/Turkish/Vocabulary/Ordinal-Numbers/kk"

From Polyglot Club WIKI
Jump to navigation Jump to search
m (Quick edit)
 
m (Quick edit)
 
(One intermediate revision by the same user not shown)
Line 1: Line 1:


{{Turkish-Page-Top}}
{{Turkish-Page-Top}}
<div class="pg_page_title"><span lang>[[Language/Turkish/kk|Түрік]] </span> → <span cat>[[Language/Turkish/Vocabulary/kk|Сөздік]]</span> → <span level>[[Language/Turkish/Grammar/0-to-A1-Course/kk|0-ден A1 деңгейіне дейінгі курс]]</span> → <span title>Реттік сандар</span></div>
== Кіріспе ==


<div class="pg_page_title"><span lang>Turkish</span> → <span cat>Сөздік</span> → <span level>[[Language/Turkish/Grammar/0-to-A1-Course/kk|0-А1 курстары]]</span> → <span title>Ординал сандалар</span></div>
Түрік тілінде реттік сандар (ordinal numbers) өте маңызды рөл атқарады. Олар бізге нәрселердің, адамдардың немесе оқиғалардың тәртібін анықтауға көмектеседі. Мысалы, "бірінші", "екінші", "үшінші" деген сияқты сөздер бізге тәртіпті көрсетеді. Реттік сандарды білу арқылы сіз күнделікті өмірде, оқу процессінде және әлеуметтік қарым-қатынастарда өте жеңілдікпен сөйлесе аласыз. Бүгін біз реттік сандардың құрылымын, қолданылуын және мысалдарын қарастырамыз.


__TOC__
__TOC__


== === Ординал сандалар не? ===
=== Реттік сандардың құрылымы ===


Ординал сандалар, бірінші, екінші, үшінші, төртінші және балаларға міндетті түрде емес бірінші, екінші, үшінші және т.б. сандарды көрсететін сандар түріндегі сандарды көрсетеді.  
Реттік сандар түрік тілінде қалай құрылатынын түсіну үшін, алдымен оларды қалай жасау керектігін қарастырайық. Түрік тілінде реттік сандарды құру үшін, негізінде есептік сандарды пайдаланып, оларға арнайы жалғаулар қосамыз.  


Мысалы:
=== Реттік сандардың мысалдары ===
* бірінші (1-ші)
* екінші (2-ші)
* үшінші (3-ші)
* төртінші (4-ші)
* бесінші (5-ші)
* алтыншы (6-шы)
* жетінші (7-ші)
* сегізінші (8-ші)
* тоғызыншы (9-шы)
* ондық (10-ші)


== === Ординал Сандардың Қолданысы ===
Реттік сандардың қолданылуын түсіну үшін, біз төмендегі таблицаны қарастырамыз:


Ординал сандар көптеген жерлерде пайдаланылады. Бірнеше мысалдар:
{| class="wikitable"


=== Есімдер ===
! Түрік !! Дыбысталу !! Қазақша


* Бірінші кезекте біз ən əhəmiyyətli adama қарағанда қолданылады. (Бірінші = 1-ші)
|-
* Бірінші мектеп əуезі бұрынғы мектептен артық балаларға оқуға түскенде қолданылады. (Бірінші = 1-ші, мектеп əуесінің артықтығын көрсетеді)


=== Мерзімдер ===
| birinci || [biˈɾindʒi] || бірінші


* Бірінші нәрседен бастап сіз оны көретінгіз? (Бірінші = 1-ші)
|-
* Осы айда бірінші рет өтілді. (Бірінші = 1-ші)
* Бірінші квартал ішінде барлық мектептердің нөмірлерінің жинағы 12-ден асып тұр. (Бірінші = 1-ші, квартал ішінде барлық мектептердің нөмірлерінің жинағы)


=== Саналар ===
| ikinci || [iˈkindi] || екінші


* Бірінші əртүрлі дамыған қызметтер арасында туристердің ең көп қатысатын екі қала Алматы және Нұр-Сұлтан. (Бірінші = 1-ші)
|-
* Бірінші қатарда біз қазіргі жағдайда қолданылады. (Бірінші = 1-ші)


== === Ординал Сандардың Тізімі ===
| üçüncü || [yˈtʃyndʒi] || үшінші


Ординал сандардың тізімі сіздерге білу үшін көмектесер:
|-
 
| dördüncü || [dœɾˈdynʒi] || төртінші


{| class="wikitable"
! Түркіш !! Оңшауы !! Қазақша
|-
|-
| бірінші || birinci || бірінші
 
| beşinci || [beˈʃindʒi] || бесінші
 
|-
|-
| екінші || ikinci || екінші
 
| altıncı || [alˈtɯndʒi] || алтыншы
 
|-
|-
| үшінші || üçüncü || үшінші
 
| yedinci || [jeˈdinʤi] || жетінші
 
|-
|-
| төртінші || dördüncü || төртінші
 
| sekizinci || [seˈkizinʤi] || сегізінші
 
|-
|-
| бесінші || beşinci || бесінші
 
| dokuzuncu || [doˈkuːzunʤu] || тоғызыншы
 
|-
|-
| алтыншы || altıncı || алтыншы
 
|-
| onuncu || [oˈnunʤu] || оныншы
| жетінші || yedinci || жетінші
 
|-
| сегізінші || sekizinci || сегізінші
|-
| тоғызыншы || dokuzuncu || тоғызыншы
|-
| ондық || onuncu || ондық
|}
|}


Ординал сандардың түрін білу маңызды, себебі олар бізге бірнеше жағдайда қажет болады. Біздің курсымыздың бұл бөлімінің аяқталуымен сіз түркі тілінде ординал сандардың түрлерін дүрестей белгілегеніңізді үміттенеміз.
Сіздерге реттік сандардың қалай құрылатынын көрсеткен таблица, оларды есте сақтау мен қолдануға көмек береді.
 
=== Реттік сандардың қолданылуы ===
 
Реттік сандарды қолдану өте қарапайым. Мысалы, сіз "Мен бірінші болып келдім" деп айтсаңыз, бұл сіздің бірінші екеніңізді білдіреді. Негізінде, реттік сандарды келесі жағдайларда қолдануға болады:
 
* '''Тәртіп көрсету:''' "Бұл менің алғашқы кітабым."
 
* '''Оқиғалар:''' "Жыл сайын бірінші сәуірде мереке өткіземіз."
 
* '''Бағалау:''' "Екінші орынға ие болдым."
 
=== Жаттығулар ===
 
Енді біз реттік сандарды қолдануға арналған бірнеше жаттығулар жасап көрейік. Төменде 10 жаттығу мен олардың жауаптарын таба аласыз:
 
==== Жаттығу 1 ====
 
Төмендегі реттік сандарды қазақ тіліне аударыңыз:
 
1. üçüncü
 
2. dördüncü
 
3. beşinci
 
'''Жауаптар:'''
 
1. үшінші
 
2. төртінші
 
3. бесінші
 
==== Жаттығу 2 ====
 
"Мен ... болған үшінші орын" деген сөйлемді толтырыңыз.
 
'''Жауап:''' "Мен үшінші орынға ие болдым."
 
==== Жаттығу 3 ====
 
Төмендегі реттік сандарды түрік тіліне жазыңыз:
 
1. алтыншы
 
2. сегізінші
 
3. оныншы
 
'''Жауаптар:'''
 
1. altıncı
 
2. sekizinci
 
3. onuncu
 
==== Жаттығу 4 ====
 
"Бүгін ... күні" деген сөйлемді толтырыңыз.
 
'''Жауап:''' "Бүгін алтыншы күні."
 
==== Жаттығу 5 ====
 
"Ол ... апта" деп аяқтаңыз.
 
'''Жауап:''' "Ол екінші апта."
 
==== Жаттығу 6 ====
 
"Мен ... сынып" деп аяқтаңыз.
 
'''Жауап:''' "Мен бірінші сынып."
 
==== Жаттығу 7 ====
 
"Сіз ... оқыдыңыз" деген сөйлемді толтырыңыз.
 
'''Жауап:''' "Сіз үшінші оқыдыңыз."
 
==== Жаттығу 8 ====


{{Turkish-0-to-A1-Course-TOC-kk}}
"Менің ... тапсырмам" деп аяқтаңыз.
 
'''Жауап:''' "Менің төртінші тапсырмам."
 
==== Жаттығу 9 ====
 
"Ол ... той" деп аяқтаңыз.
 
'''Жауап:''' "Ол бесінші той."
 
==== Жаттығу 10 ====
 
"Мен ... уақытына келемін" деп аяқтаңыз.
 
'''Жауап:''' "Мен алтыншы уақытына келемін."
 
== Қорытынды ==
 
Реттік сандарды түсіну және қолдану түрік тілінің маңызды бөлігі болып табылады. Сіздер бүгін реттік сандардың құрылымын, мысалдарын және қолдану ерекшеліктерін үйрендіңіздер. Осы білімдеріңізді күнделікті өмірде, оқу процессінде және қарым-қатынаста қолдана аласыз. Реттік сандарды еркін түрде қолдану үшін, жаттығуларды тұрақты түрде орындап отыруды ұсынамын. Сәттілік!
 
{{#seo:
 
|title=Түрік тіліндегі реттік сандар
 
|keywords=түрік тілі, реттік сандар, түрік сөздігі, тіл үйрену, A1 деңгейі, қазақша
 
|description=Бұл сабақта сіз түрік тіліндегі реттік сандарды түсініп, қолдануды үйренесіз.
 
}}
 
{{Template:Turkish-0-to-A1-Course-TOC-kk}}


[[Category:Course]]
[[Category:Course]]
Line 78: Line 185:
[[Category:0-to-A1-Course]]
[[Category:0-to-A1-Course]]
[[Category:Turkish-0-to-A1-Course]]
[[Category:Turkish-0-to-A1-Course]]
<span gpt></span> <span model=gpt-3.5-turbo></span> <span temperature=0.7></span>
<span openai_correct_model></span> <span gpt></span> <span model=gpt-4o-mini></span> <span temperature=0.7></span>
 
 


==Басқа сабақтар==
* [[Language/Turkish/Vocabulary/Shopping/kk|0-ден A1-ге дейінгі курстар → Сөздік → Сауда жасау]]
* [[Language/Turkish/Vocabulary/Food-and-Drink/kk|0-тен A1-ге дейінгі курстар → Лексика → Тамақ және ішімдіктер]]
* [[Language/Turkish/Vocabulary/Time/kk|0-ден A1-ге дейінгі курстар → Сөздік → Уақыт]]
* [[Language/Turkish/Vocabulary/Cardinal-Numbers/kk|0-А1 Курстары → Сөздік → Кардиналдік Сандар]]
* [[Language/Turkish/Vocabulary/Asking-for-Directions/kk|0-ден A1-ге дейінгі курстар → Сөз табысы → Жол сұрыпты сұрау]]
* [[Language/Turkish/Vocabulary/Greeting/kk|0-ден A1-ге дейінгі курстар → Сөздік → Танысу]]


{{Turkish-Page-Bottom}}
{{Turkish-Page-Bottom}}

Latest revision as of 06:40, 11 August 2024


Turkish-Language-PolyglotClub-Large.png
Түрік → Сөздік → 0-ден A1 деңгейіне дейінгі курс → Реттік сандар

Кіріспе[edit | edit source]

Түрік тілінде реттік сандар (ordinal numbers) өте маңызды рөл атқарады. Олар бізге нәрселердің, адамдардың немесе оқиғалардың тәртібін анықтауға көмектеседі. Мысалы, "бірінші", "екінші", "үшінші" деген сияқты сөздер бізге тәртіпті көрсетеді. Реттік сандарды білу арқылы сіз күнделікті өмірде, оқу процессінде және әлеуметтік қарым-қатынастарда өте жеңілдікпен сөйлесе аласыз. Бүгін біз реттік сандардың құрылымын, қолданылуын және мысалдарын қарастырамыз.

Реттік сандардың құрылымы[edit | edit source]

Реттік сандар түрік тілінде қалай құрылатынын түсіну үшін, алдымен оларды қалай жасау керектігін қарастырайық. Түрік тілінде реттік сандарды құру үшін, негізінде есептік сандарды пайдаланып, оларға арнайы жалғаулар қосамыз.

Реттік сандардың мысалдары[edit | edit source]

Реттік сандардың қолданылуын түсіну үшін, біз төмендегі таблицаны қарастырамыз:

Түрік Дыбысталу Қазақша
birinci [biˈɾindʒi] бірінші
ikinci [iˈkindi] екінші
üçüncü [yˈtʃyndʒi] үшінші
dördüncü [dœɾˈdynʒi] төртінші
beşinci [beˈʃindʒi] бесінші
altıncı [alˈtɯndʒi] алтыншы
yedinci [jeˈdinʤi] жетінші
sekizinci [seˈkizinʤi] сегізінші
dokuzuncu [doˈkuːzunʤu] тоғызыншы
onuncu [oˈnunʤu] оныншы

Сіздерге реттік сандардың қалай құрылатынын көрсеткен таблица, оларды есте сақтау мен қолдануға көмек береді.

Реттік сандардың қолданылуы[edit | edit source]

Реттік сандарды қолдану өте қарапайым. Мысалы, сіз "Мен бірінші болып келдім" деп айтсаңыз, бұл сіздің бірінші екеніңізді білдіреді. Негізінде, реттік сандарды келесі жағдайларда қолдануға болады:

  • Тәртіп көрсету: "Бұл менің алғашқы кітабым."
  • Оқиғалар: "Жыл сайын бірінші сәуірде мереке өткіземіз."
  • Бағалау: "Екінші орынға ие болдым."

Жаттығулар[edit | edit source]

Енді біз реттік сандарды қолдануға арналған бірнеше жаттығулар жасап көрейік. Төменде 10 жаттығу мен олардың жауаптарын таба аласыз:

Жаттығу 1[edit | edit source]

Төмендегі реттік сандарды қазақ тіліне аударыңыз:

1. üçüncü

2. dördüncü

3. beşinci

Жауаптар:

1. үшінші

2. төртінші

3. бесінші

Жаттығу 2[edit | edit source]

"Мен ... болған үшінші орын" деген сөйлемді толтырыңыз.

Жауап: "Мен үшінші орынға ие болдым."

Жаттығу 3[edit | edit source]

Төмендегі реттік сандарды түрік тіліне жазыңыз:

1. алтыншы

2. сегізінші

3. оныншы

Жауаптар:

1. altıncı

2. sekizinci

3. onuncu

Жаттығу 4[edit | edit source]

"Бүгін ... күні" деген сөйлемді толтырыңыз.

Жауап: "Бүгін алтыншы күні."

Жаттығу 5[edit | edit source]

"Ол ... апта" деп аяқтаңыз.

Жауап: "Ол екінші апта."

Жаттығу 6[edit | edit source]

"Мен ... сынып" деп аяқтаңыз.

Жауап: "Мен бірінші сынып."

Жаттығу 7[edit | edit source]

"Сіз ... оқыдыңыз" деген сөйлемді толтырыңыз.

Жауап: "Сіз үшінші оқыдыңыз."

Жаттығу 8[edit | edit source]

"Менің ... тапсырмам" деп аяқтаңыз.

Жауап: "Менің төртінші тапсырмам."

Жаттығу 9[edit | edit source]

"Ол ... той" деп аяқтаңыз.

Жауап: "Ол бесінші той."

Жаттығу 10[edit | edit source]

"Мен ... уақытына келемін" деп аяқтаңыз.

Жауап: "Мен алтыншы уақытына келемін."

Қорытынды[edit | edit source]

Реттік сандарды түсіну және қолдану түрік тілінің маңызды бөлігі болып табылады. Сіздер бүгін реттік сандардың құрылымын, мысалдарын және қолдану ерекшеліктерін үйрендіңіздер. Осы білімдеріңізді күнделікті өмірде, оқу процессінде және қарым-қатынаста қолдана аласыз. Реттік сандарды еркін түрде қолдану үшін, жаттығуларды тұрақты түрде орындап отыруды ұсынамын. Сәттілік!

Тіліктілер кестесі - Түрік тілі курсы - 0-А1[edit source]


Түрік әліпбиі


Негізгі грамматика


Қиын грамматика


Күнделікті сөздер


Сандар мен уақыт


Түріктік мәдениет


Көрсетілімді күнделік


Басқа сабақтар[edit | edit source]


Retrieved from "https://polyglotclub.com/wiki/index.php?title=Language/Turkish/Vocabulary/Ordinal-Numbers/kk&oldid=304272"