Difference between revisions of "Language/Kazakh/Grammar/Past-Tense/az"

From Polyglot Club WIKI
Jump to navigation Jump to search
m (Quick edit)
 
m (Quick edit)
 
Line 1: Line 1:


{{Kazakh-Page-Top}}
{{Kazakh-Page-Top}}
<div class="pg_page_title"><span lang>[[Language/Kazakh/az|Kazax]] </span> → <span cat>[[Language/Kazakh/Grammar/az|Qrammatika]]</span> → <span level>[[Language/Kazakh/Grammar/0-to-A1-Course/az|0-dan A1-ə Kurs]]</span> → <span title>Keçmiş Vaxt</span></div>
== Giriş ==
Salam, əziz tələbələr! Bu gün biz Kazax dilinin qrammatikası üzrə önəmli bir mövzuya - '''keçmiş vaxt'''a toxunacağıq. Keçmiş vaxt, baş verən hadisələri ifadə etmək üçün istifadə olunur və dilin dinamikasını anlamaq baxımından çox vacibdir. Bu dərs sizə keçmiş vaxtın necə formalaşdırılacağını, onun istifadəsini və gündəlik danışıqda necə tətbiq edəcəyinizi nümayiş etdirəcək.
Dərsin strukturu aşağıdakı kimidir:
* Keçmiş vaxtın anlayışı
* Keçmiş vaxtın formalaşdırılması qaydaları
* Məsələn, cümlələr


<div class="pg_page_title"><span lang="kk">Қазақша</span> → <span cat="Grammar">Грамматика</span> → <span level="0 to A1 Course">0-А1 Деңгейінде</span> → <span title="Past Tense">Өткен уақыт</span></div>
* İstifadə üçün məşq


__TOC__
__TOC__


== === Өткен уақыт === ===
=== Keçmiş Vaxtın Anlayışı ===
 
Keçmiş vaxt, bir hadisənin, fəaliyyətin və ya vəziyyətin keçmişdə baş verdiyini bildirir. Kazax dilində keçmiş vaxtın iki əsas forması var: sadə keçmiş və davam edən keçmiş. Bu dərsdə biz sadə keçmiş vaxtı öyrənəcəyik.
 
=== Keçmiş Vaxtın Formalaşdırılması Qaydaları ===
 
Kazax dilində keçmiş vaxtın formalaşdırılması üçün müxtəlif şəkilçilərdən istifadə olunur. Aşağıda sadə keçmiş vaxt üçün istifadə olunan şəkilçiləri qeyd edirik:
 
1. '''-dı / -di / -dı / -dı''' (fiilin kökünə əlavə olunur):
 
* '''Qadın''': -di
 
* '''Kişi''': -dı


Қазақша тілінде өткен уақытты анықтау және құру және қолдану ережелерін оқыңыз.
2. '''Nümunələr''':


== === Құру ережелері === ===
* '''Kiçik fiil''': "Kör" (görmək) - "kördi" (gördü)


Қазақша тілінде өткен уақытты құру әдісі сізге шығарылады. Өткен уақыт құрылғанда, ережелерді қолдану үшін өткен уақыттың деректері мен шығармаларының бірдейлігін білу керек.
* '''Böyük fiil''': "Bar" (getmək) - "bardı" (getdi)


Қазақша тілінде өткен уақыттың құру ережелері:
Bu şəkilçilərdən istifadə edərək, fiilin kökünü keçmiş zamanda ifadə edə biləcəyik.


# Қазақша тілінде өткен уақыттың барлығы, «-у/-ю/-ү/-і» екілін қосу арқылы құрылады.
=== Məsələn, Cümlələr ===
# Егер сөйлем дәлі едігінде көптеген егістіктер болса, өткен уақыттың бірінші жолын қолдану керек.
# Өткен уақыттың соңында «-ды/-ді/-ты/-ті» қосылатын екілі құрылады.


Мысалыларға қараңыз:
Aşağıda keçmiş vaxtda istifadə edilən cümlələr üçün nümunələr təqdim edirik:


{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
! Қазақша !! Транскрипция !! Тәрғеме
 
! Kazakh !! Tələffüz !! Şimali Azərbaycan Tərçüməsi
 
|-
|-
| мектепке бардым || mektepke bardym || Мектепке бардым.
 
| Мен кітап оқыдым. || Men kitab oqıdım. || Mən kitab oxudum.
 
|-
|-
| Өткен аптада сіз біздіңдермен бірге болдыңыз ба? || Ötken aptada siz bizdinermen birge boldyńyz ba? || Сіз өткен аптада біздіңдермен бірге болдыңыз ба?
 
| Ол мектепке барды. || Ol mektepke bardı. || O, məktəbə getdi.
 
|-
|-
| Ол жақсы күндерде менің кездесуіме келеді. || Ol jaqsy kündérde meniń kezdesuime keledi. || Ол жақсы күндерде менің кездесуіме келеді.
 
| Біз кешki yemək yedik. || Biz keşkı yemek yedik. || Biz axşam yeməyi yedik.
 
|-
|-
| Сіз маған телефон қоңырауын ұмыттыңыз ба? || Siz mağan telefon qońırawyn umyttyńyz ba? || Сіз маған телефон қоңырауын ұмыттыңыз ба?
 
| Сіздер қызықты фильм көрдіңіздер. || Sizder qızıqtı film kördinizder. || Siz maraqlı film gördünüz.
 
|-
 
| Олар паркта жүрді. || Olаr parkta jürdі. || Onlar parkda gəzdi.
 
|-
 
| Мен су ішdim. || Men su işdim. || Mən su içdim.
 
|-
 
| Ол жұмыс істеді. || Ol jumıs istedі. || O, işlədi.
 
|-
 
| Біз достарымызбен кездестik. || Biz dostarımızben kezdestik. || Biz dostlarımızla görüşdük.
 
|-
 
| Сіздер анаңызға хат жаздыңыздар. || Sizder ananızğa hat jazdınızdar. || Siz ananıza məktub yazdınız.
 
|-
 
| Олар футбол ойнады. || Olаr futbol oynadı. || Onlar futbol oynadı.
 
|}
|}


== === Қолдану ережелері === ===
=== İstifadə üçün Məşqlər ===
 
İndi keçmiş vaxtı daha yaxşı başa düşmək üçün bir neçə məşq edək. Aşağıdakı cümlələri keçmiş vaxta çevirin:
 
1. Mən (yemək) - '''Mən...'''
 
2. O (oxumaq) - '''O...'''
 
3. Biz (gedmək) - '''Biz...'''
 
4. Sən (görmək) - '''Sən...'''
 
5. Onlar (şaxlamaq) - '''Onlar...'''
 
6. Siz (düşünmək) - '''Siz...'''
 
7. Mən (yazmaq) - '''Mən...'''
 
8. O (sürmək) - '''O...'''
 
9. Biz (qulaq asmaq) - '''Biz...'''
 
10. Sən (qaytarmaq) - '''Sən...'''


Қазақша тілінде өткен уақытты қолдану ережелері:
==== Həllər ====


# Өткен уақытты қолдану үшін екі құрамына бөлінген шығармаларды қолдану керек: ашық және жабыс және және қолдау екілерін қосу мүмкін.
1. Mən yemək yedim.
# Қазақша тілінде өткен уақыттың соңындағы «-ды/-ді/-ты/-ті» қосымша екілінің қолдануы керек.


Мысалыларға қараңыз:
2. O kitab oxudu.


* Ашық және жабыс екілерін қолдану:
3. Biz getdik.


# мен өткен жылда Ресейде болдым. (мен өткен жылда Ресейде болдым.)
4. Sən gördün.
# мен өткен аптада қазіргіде үйімде болдым. (мен өткен аптада қазіргіде үйімде болдым.)


* Және және қолдау екілерін қолдану:
5. Onlar şaxladı.


# Сіз біздіңдермен бірге болдыңыз ба? (Сіз өткен аптада біздіңдермен бірге болдыңыз ба?)
6. Siz düşündünüz.
# Сіз менің телефон номерімді алдыңыз ба? (Сіз менің телефон номерімді өткен уақытта алдыңыз ба?)


== === Дайындық === ===
7. Mən yazdım.


Өткен уақыттың құру және қолдану ережелерін оқыдыңыз және оларды өзіңіздің әңгімеңізге қолданыңыз!
8. O maşın sürdü.
 
9. Biz musiqi dinlədik.
 
10. Sən kitab qaytardın.
 
Bu məşqlər, keçmiş vaxtın istifadəsinə dair biliklərinizi möhkəmləndirmək üçün əla bir yoldur. Keçmişdə baş verən hadisələri ifadə etmək bacarığınız artır. Unutmayın ki, daha çox təcrübə ilə bu mövzuda daha yaxşı olacaqsınız.


{{#seo:
{{#seo:
|title=Қазақ грамматикасы → 0-А1 деңгейі → Өткен уақыт | Қазақ тілінде өткен уақытты анықтау және құру және қолдану ережелерін оқыңыз.
 
|keywords=Қазақ грамматикасы, 0-А1 деңгейі, өткен уақыт, құру ережелері, қолдану ережелері
|title=Kazax Dilində Keçmiş Vaxt
|description=Қазақ тілінде өткен уақытты анықтау және құру және қолдану ережелерін оқыңыз.
 
|keywords=Kazax, keçmiş vaxt, qrammatika, dil öyrənmək, Kazax dili, dil dərsləri
 
|description=Bu dərsdə siz Kazax dilində keçmiş vaxtı öyrənəcəksiniz. Müxtəlif cümlələr və məşqlərlə biliklərinizi möhkəmləndirin.
 
}}
}}


{{Kazakh-0-to-A1-Course-TOC-az}}
{{Template:Kazakh-0-to-A1-Course-TOC-az}}


[[Category:Course]]
[[Category:Course]]
Line 69: Line 157:
[[Category:0-to-A1-Course]]
[[Category:0-to-A1-Course]]
[[Category:Kazakh-0-to-A1-Course]]
[[Category:Kazakh-0-to-A1-Course]]
<span gpt></span> <span model=gpt-3.5-turbo></span> <span temperature=0.7></span>
<span openai_correct_model></span> <span gpt></span> <span model=gpt-4o-mini></span> <span temperature=0.7></span>
 




{{Kazakh-Page-Bottom}}
{{Kazakh-Page-Bottom}}

Latest revision as of 18:13, 22 August 2024


Kazakh-language-lesson-polyglot-club.jpg
Kazax → Qrammatika → 0-dan A1-ə Kurs → Keçmiş Vaxt

Giriş[edit | edit source]

Salam, əziz tələbələr! Bu gün biz Kazax dilinin qrammatikası üzrə önəmli bir mövzuya - keçmiş vaxta toxunacağıq. Keçmiş vaxt, baş verən hadisələri ifadə etmək üçün istifadə olunur və dilin dinamikasını anlamaq baxımından çox vacibdir. Bu dərs sizə keçmiş vaxtın necə formalaşdırılacağını, onun istifadəsini və gündəlik danışıqda necə tətbiq edəcəyinizi nümayiş etdirəcək.

Dərsin strukturu aşağıdakı kimidir:

  • Keçmiş vaxtın anlayışı
  • Keçmiş vaxtın formalaşdırılması qaydaları
  • Məsələn, cümlələr
  • İstifadə üçün məşq

Keçmiş Vaxtın Anlayışı[edit | edit source]

Keçmiş vaxt, bir hadisənin, fəaliyyətin və ya vəziyyətin keçmişdə baş verdiyini bildirir. Kazax dilində keçmiş vaxtın iki əsas forması var: sadə keçmiş və davam edən keçmiş. Bu dərsdə biz sadə keçmiş vaxtı öyrənəcəyik.

Keçmiş Vaxtın Formalaşdırılması Qaydaları[edit | edit source]

Kazax dilində keçmiş vaxtın formalaşdırılması üçün müxtəlif şəkilçilərdən istifadə olunur. Aşağıda sadə keçmiş vaxt üçün istifadə olunan şəkilçiləri qeyd edirik:

1. -dı / -di / -dı / -dı (fiilin kökünə əlavə olunur):

  • Qadın: -di
  • Kişi: -dı

2. Nümunələr:

  • Kiçik fiil: "Kör" (görmək) - "kördi" (gördü)
  • Böyük fiil: "Bar" (getmək) - "bardı" (getdi)

Bu şəkilçilərdən istifadə edərək, fiilin kökünü keçmiş zamanda ifadə edə biləcəyik.

Məsələn, Cümlələr[edit | edit source]

Aşağıda keçmiş vaxtda istifadə edilən cümlələr üçün nümunələr təqdim edirik:

Kazakh Tələffüz Şimali Azərbaycan Tərçüməsi
Мен кітап оқыдым. Men kitab oqıdım. Mən kitab oxudum.
Ол мектепке барды. Ol mektepke bardı. O, məktəbə getdi.
Біз кешki yemək yedik. Biz keşkı yemek yedik. Biz axşam yeməyi yedik.
Сіздер қызықты фильм көрдіңіздер. Sizder qızıqtı film kördinizder. Siz maraqlı film gördünüz.
Олар паркта жүрді. Olаr parkta jürdі. Onlar parkda gəzdi.
Мен су ішdim. Men su işdim. Mən su içdim.
Ол жұмыс істеді. Ol jumıs istedі. O, işlədi.
Біз достарымызбен кездестik. Biz dostarımızben kezdestik. Biz dostlarımızla görüşdük.
Сіздер анаңызға хат жаздыңыздар. Sizder ananızğa hat jazdınızdar. Siz ananıza məktub yazdınız.
Олар футбол ойнады. Olаr futbol oynadı. Onlar futbol oynadı.

İstifadə üçün Məşqlər[edit | edit source]

İndi keçmiş vaxtı daha yaxşı başa düşmək üçün bir neçə məşq edək. Aşağıdakı cümlələri keçmiş vaxta çevirin:

1. Mən (yemək) - Mən...

2. O (oxumaq) - O...

3. Biz (gedmək) - Biz...

4. Sən (görmək) - Sən...

5. Onlar (şaxlamaq) - Onlar...

6. Siz (düşünmək) - Siz...

7. Mən (yazmaq) - Mən...

8. O (sürmək) - O...

9. Biz (qulaq asmaq) - Biz...

10. Sən (qaytarmaq) - Sən...

Həllər[edit | edit source]

1. Mən yemək yedim.

2. O kitab oxudu.

3. Biz getdik.

4. Sən gördün.

5. Onlar şaxladı.

6. Siz düşündünüz.

7. Mən yazdım.

8. O maşın sürdü.

9. Biz musiqi dinlədik.

10. Sən kitab qaytardın.

Bu məşqlər, keçmiş vaxtın istifadəsinə dair biliklərinizi möhkəmləndirmək üçün əla bir yoldur. Keçmişdə baş verən hadisələri ifadə etmək bacarığınız artır. Unutmayın ki, daha çox təcrübə ilə bu mövzuda daha yaxşı olacaqsınız.

0-dan A1-e qadar - Kazaxçı Kursu - Mövzular cədvəli[edit source]


Kazaxçı Əlifbası


Tərifləşmə və Ümumi İfadələr


Kazaxça Hallar


Yemək və İçkilər


Fiillər


Mədəniyyət və Adət-Ənənələr


Ailə və Əlaqələr


Sifətlər


Səyahət və İstiqamətlər


ZamirLər


Alış-Veriş və Təhvil-Veriş


İncəsənət və Ədəbiyyat


Zərfəlar


Sağlamlıq və Tibbi Acil Halları


Sport və İdman


Prepozisiyalar və Postpozisiyalar


Təbiət və Mühit



Retrieved from "https://polyglotclub.com/wiki/index.php?title=Language/Kazakh/Grammar/Past-Tense/az&oldid=328919"