Difference between revisions of "Language/Kazakh/Grammar/Stress-and-Intonation/az"

From Polyglot Club WIKI
Jump to navigation Jump to search
m (Quick edit)
 
m (Quick edit)
 
Line 1: Line 1:


{{Kazakh-Page-Top}}
{{Kazakh-Page-Top}}
<div class="pg_page_title"><span lang>[[Language/Kazakh/az|Kazakh]] </span> → <span cat>[[Language/Kazakh/Grammar/az|Qrammatika]]</span> → <span level>[[Language/Kazakh/Grammar/0-to-A1-Course/az|0-dan A1]]</span> → <span title>Vurğu və Tonlama</span></div>
== Giriş ==


<div class="pg_page_title"><span lang="kk">Kazakça</span> → <span cat="Grammar">Dilbilgisi</span> → <span level="0 to A1 Course">0'dan A1'e Tam Kazakça Kursu</span> → <span title="Stres ve Tonlama">Stres ve Tonlama</span></div>
Kazax dili, özünün zəngin qrammatikası və melodik tonlaması ilə seçilir. Bu dərsdə vurğu və tonlama mövzularını öyrənəcəyik. Vurğu, sözlərin və ifadələrin anlamını dəyişdirə bilən mühüm bir elementdir. Doğru tonlama isə dinləyicinin nə dediyinizi anlamağında və sizin hisslərinizi başa düşməsində kömək edir. Bu dərs yeni başlayanlar üçün, Kazax dilində ünsiyyət bacarığınızı artıracaq. Dərsimizin strukturu aşağıdakı kimidir:


__TOC__
__TOC__


== ===Stres ve Tonlama=== ==
=== Vurğunun Əhəmiyyəti ===
 
Vurğu, sözün hansı hissəsinin daha çox vurğulandığını göstərir. Kazax dilində vurğu, sözün mənasını dəyişə bilər. Məsələn, "kitu" (kitab) və "kitú" (oxumaq) arasında fərq var. Bu səbəbdən, vurğunun düzgün istifadəsi dili öyrənmək üçün vacibdir.


Kazakça dilinde stres ve tonlama, kelime ve ifadelerin okunuşunu anlamak için önemlidir. Bu ders, Kazakça kelimelerin ve ifadelerin stres ve tonlama kalıplarını anlamaya yöneliktir.
=== Tonlama Nədir? ===


=== Kelime Stresi ===
Tonlama, sözlərin tələffüzündəki melodik dəyişikliklərdir. Kazax dilində tonlama, həmçinin hisslərin ifadə edilməsində də rol oynayır. Məsələn, sual cümlələrində tonlama adətən yüksəlir, amma düz cümlələrdə tonlama düşür.


Bir kelimenin stresi, kelimenin hangi hecesinde vurgu olduğunu belirtir. Kazakça'da stres genellikle kelimenin son hecesinde bulunur. Ancak bazı kelimelerde stres, kelimenin ortasındaki hecede de olabilir. Kelime stresini anlamak, kelimenin doğru telaffuz edilmesine yardımcı olur.
== Vurğu Nümunələri ==


Örnekler:
Aşağıda Kazax sözlərinin vurğulanma nümunələrini görə bilərsiniz:


{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
! Kazakça !! Telaffuz !! Türkçe
 
! Kazakh !! Tələffüz !! Şimali Azərbaycan
 
|-
|-
| алма || al-ma || elma
 
| кітап || kɪ'tap || kitab
 
|-
 
| киім || ki'ɪm || paltar
 
|-
|-
| бала || ba-la || çocuk
 
| адам || a'dam || insan
 
|-
|-
| түн || tün || gece
 
| мектеп || mɛk'tep || məktəb
 
|-
|-
| күн || kü-n || gün
 
| достар || dos'tar || dostlar
 
|}
|}


=== İfadelerin Tonlaması ===
== Tonlama Nümunələri ==


Kazakça'da, bir kelime ya da bir ifade tonlaması, bir kelimenin ya da bir ifadenin tonunu belirtir. Bu tonlama, bir kelimenin ya da bir ifadenin anlamını değiştirebilir.
Kazax dilində tonlama nümunələrini aşağıdakı cədvəldə görə bilərsiniz:


Örnekler:
{| class="wikitable"
 
! Kazakh !! Tələffüz !! Şimali Azərbaycan
 
|-
 
| Сені жақсы көремін. || 'senɪ jaq'sɯ kɶ'ɾɛmɪn || Səni sevirəm.


{| class="wikitable"
! Kazakça !! Telaffuz !! Türkçe
|-
|-
| Бұл қалада || bul qala-da || Bu şehirde
 
| Қайда барасың? || 'qaɪda ba'ra'sɯŋ || Haraya gedirsən?
 
|-
|-
| Бұл қалада? || bul qala-da? || Bu şehirde mi?
 
| Менің атым... || 'menɪŋ a'tɯm || Mənim adım...
 
|-
|-
| Сіздің атыңыз кім? || sizdіñ atynız kim || Senin adın ne?
 
| Неге келмедің? || 'neɡe kel'me'dɪŋ || Niyə gəlməmisən?
 
|-
|-
| Сіздің атыңыз кім? || sizdіñ atynız kim? || Senin adın kim?
 
| Бұл не? || 'bʊl ne || Bu nədir?
 
|}
|}


=== Pratik Yapın ===
== Vurğu və Tonlama Qaydaları ==
 
* '''Vurğu''': Kazax dilində, adətən, sözün sonuna doğru vurğu düşür. Sözün mənasına görə vurğu dəyişə bilər.
 
* '''Tonlama''': Sual cümlələrində tonlama artır, düz cümlələrdə isə azalır.
 
== Tətbiq Məqsədli Tapşırıqlar ==
 
Aşağıdakı tapşırıqları yerinə yetirin:
 
=== Tapşırıq 1 ===
 
Aşağıdakı sözləri oxuyun və vurğusunu müəyyən edin.
 
* кітап
 
* бала
 
* машина
 
=== Tapşırıq 2 ===
 
Verilmiş cümlələri düzgün tonlama ilə oxuyun:
 
* Сіз қайдасыз?
 
* Бүгін жақсы ауа райы.
 
=== Tapşırıq 3 ===
 
Vurğusu dəyişmiş sözlərin mənasını tapın:
 
* к´итап (kitab)
 
* ки´ім (paltar)
 
=== Tapşırıq 4 ===
 
Aşağıdakı cümlələrdə tonlama düzgünlüyünü yoxlayın:
 
* Мен мектепке барам mı?
 
* Сіз қалайсыз?
 
=== Tapşırıq 5 ===
 
Sizdən iki cümlə yazmağı xahiş edirik: biri düz cümlə, biri sual cümləsi. Hər ikisində tonlamanı düzgün göstərməyə çalışın.
 
=== Tapşırıq 6 ===
 
Müxtəlif cümlələrdə vurğu yerini dəyişdirməyə çalışın və yeni mənalar yaratmağa çalışın.
 
=== Tapşırıq 7 ===
 
Aşağıdakı sözləri istifadə edərək cümlələr yaradın:


* Kelime stresini ve ifadelerin tonlamasını anlamaya yönelik uygulamalar yapın.
* достар
* Kazakça konuşan insanlarla pratik yapın.


== ===Özet=== ==
* мектеп


Bu ders, Kazakça kelimelerin ve ifadelerin stres ve tonlama kalıplarını anlamaya yöneliktir. Kelime stresini ve ifadelerin tonlamasını anlamak, Kazakça kelime ve ifadelerin doğru telaffuz edilmesine yardımcı olur.
* кітап
 
=== Tapşırıq 8 ===
 
Hər cümləyə uyğun vurğu qoyun:
 
* Мен досумды көрdüm.
 
* Сіз мектепdə olmusunuz?
 
=== Tapşırıq 9 ===
 
Aşağıdakı cümlələrdə tonlamanı göstərin:
 
* Неге gəlmədin?
 
* Mənim adım Ali.
 
=== Tapşırıq 10 ===
 
Hər cümləni oxuyun və tonlama qaydasını izah edin:
 
* Bu mənim evimdir.
 
* Harada yaşayırsınız?
 
== Cavablar ==
 
1. '''Vurğu''': kitab - son heca; bala - son heca; maşina - son heca.
 
2. '''Tonlama''': "Siz qayda-sız?" - yüksəlir; "Bu gün yaxşı hava." - düşür.
 
3. '''Mənalar''': "kitap" - kitab; "kiim" - paltar.
 
4. '''Düzgün tonlama''': "Mən məktəbə baram mı?" - yüksəlir; "Siz necədir?" - düşür.
 
5. '''Cümlələr''': "Mən yaxşıyam." (düz), "Siz haradasınız?" (sual).
 
6. '''Yeni mənalar''': "kitap" - kitab, "kitap" - kitabdır.
 
7. '''Cümlələr''': "Mənim dostlarım məktəbə gedir."; "Mən kitab oxuyuram."
 
8. '''Vurğu''': "Mən dostumdu gördüm." - son heca; "Siz məktəbdə olmusunuz?" - son heca.
 
9. '''Tonlama''': "Niyə gəlmədin?" - yüksəlir; "Mənim adım Ali." - düz.
 
10. '''Tonlama''': "Bu mənim evimdir." - düz; "Harada yaşayırsınız?" - yüksəlir.


{{#seo:
{{#seo:
|title=Kazakça Dilbilgisi: 0'dan A1'e Tam Kurs - Stres ve Tonlama
 
|keywords=Kazakça, Dilbilgisi, Stres ve Tonlama, Kazakça Kursu, A1 Seviyesinde Kazakça
|title=Kazax Qrammatikasında Vurğu və Tonlama
|description=Kazakça dilinde stres ve tonlama, kelime ve ifadelerin okunuşunu anlamak için önemlidir. Bu ders, Kazakça kelimelerin ve ifadelerin stres ve tonlama kalıplarını anlamaya yöneliktir.
 
|keywords=Kazax dili, vurğu, tonlama, dil öyrənmə, qrammatika, yeni başlayanlar
 
|description=Bu dərsdə Kazax dilində vurğu və tonlama qaydalarını öyrənəcəksiniz. Həmçinin, nümunələr və tapşırıqlar vasitəsilə təcrübə edəcəksiniz.
 
}}
}}


{{Kazakh-0-to-A1-Course-TOC-az}}
{{Template:Kazakh-0-to-A1-Course-TOC-az}}


[[Category:Course]]
[[Category:Course]]
Line 67: Line 203:
[[Category:0-to-A1-Course]]
[[Category:0-to-A1-Course]]
[[Category:Kazakh-0-to-A1-Course]]
[[Category:Kazakh-0-to-A1-Course]]
<span gpt></span> <span model=gpt-3.5-turbo></span> <span temperature=0.7></span>
<span openai_correct_model></span> <span gpt></span> <span model=gpt-4o-mini></span> <span temperature=0.7></span>
 




{{Kazakh-Page-Bottom}}
{{Kazakh-Page-Bottom}}

Latest revision as of 13:24, 22 August 2024


Kazakh-language-lesson-polyglot-club.jpg
Kazakh → Qrammatika → 0-dan A1 → Vurğu və Tonlama

Giriş[edit | edit source]

Kazax dili, özünün zəngin qrammatikası və melodik tonlaması ilə seçilir. Bu dərsdə vurğu və tonlama mövzularını öyrənəcəyik. Vurğu, sözlərin və ifadələrin anlamını dəyişdirə bilən mühüm bir elementdir. Doğru tonlama isə dinləyicinin nə dediyinizi anlamağında və sizin hisslərinizi başa düşməsində kömək edir. Bu dərs yeni başlayanlar üçün, Kazax dilində ünsiyyət bacarığınızı artıracaq. Dərsimizin strukturu aşağıdakı kimidir:

Vurğunun Əhəmiyyəti[edit | edit source]

Vurğu, sözün hansı hissəsinin daha çox vurğulandığını göstərir. Kazax dilində vurğu, sözün mənasını dəyişə bilər. Məsələn, "kitu" (kitab) və "kitú" (oxumaq) arasında fərq var. Bu səbəbdən, vurğunun düzgün istifadəsi dili öyrənmək üçün vacibdir.

Tonlama Nədir?[edit | edit source]

Tonlama, sözlərin tələffüzündəki melodik dəyişikliklərdir. Kazax dilində tonlama, həmçinin hisslərin ifadə edilməsində də rol oynayır. Məsələn, sual cümlələrində tonlama adətən yüksəlir, amma düz cümlələrdə tonlama düşür.

Vurğu Nümunələri[edit | edit source]

Aşağıda Kazax sözlərinin vurğulanma nümunələrini görə bilərsiniz:

Kazakh Tələffüz Şimali Azərbaycan
кітап kɪ'tap kitab
киім ki'ɪm paltar
адам a'dam insan
мектеп mɛk'tep məktəb
достар dos'tar dostlar

Tonlama Nümunələri[edit | edit source]

Kazax dilində tonlama nümunələrini aşağıdakı cədvəldə görə bilərsiniz:

Kazakh Tələffüz Şimali Azərbaycan
Сені жақсы көремін. 'senɪ jaq'sɯ kɶ'ɾɛmɪn Səni sevirəm.
Қайда барасың? 'qaɪda ba'ra'sɯŋ Haraya gedirsən?
Менің атым... 'menɪŋ a'tɯm Mənim adım...
Неге келмедің? 'neɡe kel'me'dɪŋ Niyə gəlməmisən?
Бұл не? 'bʊl ne Bu nədir?

Vurğu və Tonlama Qaydaları[edit | edit source]

  • Vurğu: Kazax dilində, adətən, sözün sonuna doğru vurğu düşür. Sözün mənasına görə vurğu dəyişə bilər.
  • Tonlama: Sual cümlələrində tonlama artır, düz cümlələrdə isə azalır.

Tətbiq Məqsədli Tapşırıqlar[edit | edit source]

Aşağıdakı tapşırıqları yerinə yetirin:

Tapşırıq 1[edit | edit source]

Aşağıdakı sözləri oxuyun və vurğusunu müəyyən edin.

  • кітап
  • бала
  • машина

Tapşırıq 2[edit | edit source]

Verilmiş cümlələri düzgün tonlama ilə oxuyun:

  • Сіз қайдасыз?
  • Бүгін жақсы ауа райы.

Tapşırıq 3[edit | edit source]

Vurğusu dəyişmiş sözlərin mənasını tapın:

  • к´итап (kitab)
  • ки´ім (paltar)

Tapşırıq 4[edit | edit source]

Aşağıdakı cümlələrdə tonlama düzgünlüyünü yoxlayın:

  • Мен мектепке барам mı?
  • Сіз қалайсыз?

Tapşırıq 5[edit | edit source]

Sizdən iki cümlə yazmağı xahiş edirik: biri düz cümlə, biri sual cümləsi. Hər ikisində tonlamanı düzgün göstərməyə çalışın.

Tapşırıq 6[edit | edit source]

Müxtəlif cümlələrdə vurğu yerini dəyişdirməyə çalışın və yeni mənalar yaratmağa çalışın.

Tapşırıq 7[edit | edit source]

Aşağıdakı sözləri istifadə edərək cümlələr yaradın:

  • достар
  • мектеп
  • кітап

Tapşırıq 8[edit | edit source]

Hər cümləyə uyğun vurğu qoyun:

  • Мен досумды көрdüm.
  • Сіз мектепdə olmusunuz?

Tapşırıq 9[edit | edit source]

Aşağıdakı cümlələrdə tonlamanı göstərin:

  • Неге gəlmədin?
  • Mənim adım Ali.

Tapşırıq 10[edit | edit source]

Hər cümləni oxuyun və tonlama qaydasını izah edin:

  • Bu mənim evimdir.
  • Harada yaşayırsınız?

Cavablar[edit | edit source]

1. Vurğu: kitab - son heca; bala - son heca; maşina - son heca.

2. Tonlama: "Siz qayda-sız?" - yüksəlir; "Bu gün yaxşı hava." - düşür.

3. Mənalar: "kitap" - kitab; "kiim" - paltar.

4. Düzgün tonlama: "Mən məktəbə baram mı?" - yüksəlir; "Siz necədir?" - düşür.

5. Cümlələr: "Mən yaxşıyam." (düz), "Siz haradasınız?" (sual).

6. Yeni mənalar: "kitap" - kitab, "kitap" - kitabdır.

7. Cümlələr: "Mənim dostlarım məktəbə gedir."; "Mən kitab oxuyuram."

8. Vurğu: "Mən dostumdu gördüm." - son heca; "Siz məktəbdə olmusunuz?" - son heca.

9. Tonlama: "Niyə gəlmədin?" - yüksəlir; "Mənim adım Ali." - düz.

10. Tonlama: "Bu mənim evimdir." - düz; "Harada yaşayırsınız?" - yüksəlir.

0-dan A1-e qadar - Kazaxçı Kursu - Mövzular cədvəli[edit source]


Kazaxçı Əlifbası


Tərifləşmə və Ümumi İfadələr


Kazaxça Hallar


Yemək və İçkilər


Fiillər


Mədəniyyət və Adət-Ənənələr


Ailə və Əlaqələr


Sifətlər


Səyahət və İstiqamətlər


ZamirLər


Alış-Veriş və Təhvil-Veriş


İncəsənət və Ədəbiyyat


Zərfəlar


Sağlamlıq və Tibbi Acil Halları


Sport və İdman


Prepozisiyalar və Postpozisiyalar


Təbiət və Mühit



Retrieved from "https://polyglotclub.com/wiki/index.php?title=Language/Kazakh/Grammar/Stress-and-Intonation/az&oldid=328412"