Difference between revisions of "Language/Swedish/Grammar/Past-tense/kk"

Latest revision as of 10:53, 20 August 2024

Швед → Грамматика → 0-ден A1 деңгейіне → Өткен шақ

Кіріспе[edit | edit source]

Швед тілінде өткен шақтың маңызы өте зор, себебі ол бізге өткенде орын алған іс-әрекеттерді сипаттауға мүмкіндік береді. Бұл сабақта біз өткен шақтың құрылымын, қолданылуын және ерекшеліктерін қарастырамыз. Сіздер швед тілінде сөйлегенде, өткен шақты дұрыс қолдана білуіңіз керек, сондықтан осы сабақта тек өткен шаққа назар аударамыз.

Сабақтың құрылымы:

Өткен шақтың анықтамасы

Өткен шақтың ережелері

Мысалдар

Тапсырмалар

Өткен шақтың анықтамасы[edit | edit source]

Өткен шақ – бұл белгілі бір әрекеттің немесе жағдайдың өткен уақытта болғанын көрсететін грамматикалық форма. Швед тілінде өткен шақты құрастыру үшін етістіктің арнайы формаларын қолданамыз.

Өткен шақтың ережелері[edit | edit source]

Швед тілінде өткен шақтың қалыптасу ережелері өте қарапайым. Негізінен, швед тіліндегі етістіктердің көпшілігі екі топқа бөлінеді:

1. Регуляр етістіктер – белгілі бір ережелер бойынша өзгеретін етістіктер.

2. Нерегуляр етістіктер – ережелерге бағынбайтын, ерекше формаларға ие етістіктер.

Регуляр етістіктер[edit | edit source]

Регуляр етістіктердің өткен шағын қалыптастыру үшін, етістіктің негізіне "-de" немесе "-te" қосылады. Мысал ретінде:

Швед	Дыбыстау	Қазақша
spela	ˈspeːla	ойнау
spelade	ˈspeːlaːde	ойнады
fråga	ˈfrøːɡa	сұрау
frågade	ˈfrøːɡade	сұрады

Нерегуляр етістіктер[edit | edit source]

Нерегуляр етістіктердің өткен шағы әртүрлі және оларды жаттап алу қажет. Кейбір мысалдар:

Швед	Дыбыстау	Қазақша
gå	ɡoː	жүру
gick	jɪk	жүрді
se	seː	көру
såg	soːɡ	көрді

Мысалдар[edit | edit source]

Сіздерге швед тілінде өткен шақтағы бірнеше мысалдар ұсынамыз, оларды күнделікті өмірде қолдануға болады:

Швед	Дыбыстау	Қазақша
Jag åt en smörgås.	jɑː ʊt ɛn ˈsmœrɡoːs	Мен бутерброд жедім.
Hon läste en bok.	hʊn ˈleːstɛ ɛn boːk	Ол кітап оқыды.
Vi såg en film.	viː soːɡ ɛn fɪlm	Біз фильм көрдік.
De spelade fotboll.	deː ˈspeːlaːde ˈfuːtbɔl	Олар футбол ойнады.

Қосымша мысалдар[edit | edit source]

Міне, тағы бірнеше мысал:

Швед	Дыбыстау	Қазақша
Jag reste till Sverige.	jɑː ˈreːstɛ tɪl ˈsværjɛ	Мен Швецияға саяхат жасадым.
Han skrev ett brev.	hɑːn ˈskreːv ɛt breːv	Ол хат жазды.
Vi gick hem tidigt.	viː jɪk hɛm ˈtiːdɪkt	Біз үйге ерте кеттік.
De träffade sina vänner.	deː ˈtrɛfɛdɛ ˈsiːna ˈvɛnːɛr	Олар достарымен кездесті.

Тапсырмалар[edit | edit source]

Енді өткен шақты қолдануды бекіту үшін, төмендегі тапсырмаларды орындап көрейік.

Тапсырма 1: Етістіктерді өткен шаққа айналдыру[edit | edit source]

Төмендегі етістіктерді өткен шаққа айналдырыңыз:

1. skriva (жазу)

2. köpa (сатып алу)

3. leka (ойнау)

Шешімі:

1. skrev

2. köpte

3. lekte

Тапсырма 2: Мәтінмен жұмыс[edit | edit source]

Берілген сөйлемдерді өткен шаққа өзгертіңіз:

1. Jag går till skolan. (Мен мектепке барамын.)

2. Hon pratar med sina vänner. (Ол достарымен сөйлеседі.)

Шешімі:

1. Jag gick till skolan.

2. Hon pratade med sina vänner.

Тапсырма 3: Толықтыру[edit | edit source]

Төмендегі сөйлемдерді толықтырыңыз:

1. Jag _____ (se) en film igår. (Мен кеше фильм _____ .)

2. De _____ (äta) middag tillsammans. (Олар бірге кешкі ас _____ .)

Шешімі:

1. Jag såg en film igår.

2. De åt middag tillsammans.

Тапсырма 4: Сұрақтарға жауап беру[edit | edit source]

Төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз:

1. Vad gjorde du igår? (Сіз кеше не істедіңіз?)

2. Vart reste ni på semestern? (Сіздер демалыста қайда саяхат жасадыңыздар?)

Шешімі:

1. Jag läste en bok. (Мен кітап оқыдым.)

2. Vi reste till Italien. (Біз Италияға саяхат жасадық.)

Тапсырма 5: Сөйлемдерді жасау[edit | edit source]

Төмендегі сөздерден сөйлемдер жасаңыз:

1. (spela) Vi, fotboll, igår.

2. (läsa) Hon, bok, förra veckan.

Шешімі:

1. Vi spelade fotboll igår.

2. Hon läste en bok förra veckan.

Тапсырма 6: Суреттегі іс-әрекеттер[edit | edit source]

Суреттегі іс-әрекеттерді сипаттап беріңіз:

Суретте не болып жатыр? (Мысалы: "De spelar fotboll." - "Олар футбол ойнап жатыр.")

Шешімі:

Суреттерден түрлі іс-әрекеттерді сипаттауға болады, мысалы: "De simmade i sjön." (Олар көлде жүзді.)

Тапсырма 7: Сұрақтар құрастыру[edit | edit source]

Төмендегі сөздермен сұрақтар құрастырыңыз:

1. (vad, göra, du)

2. (när, åka, de)

Шешімі:

1. Vad gjorde du? (Сен не істедің?)

2. När åkte de? (Олар қашан кетті?)

Тапсырма 8: Мына сөйлемдерді аударыңыз[edit | edit source]

Төмендегі швед сөйлемдерін қазақша аударыңыз:

1. Jag såg en katt.

2. Vi gick till affären.

Шешімі:

1. Мен мысықты көрдім.

2. Біз дүкенге кеттік.

Тапсырма 9: Тексті жазу[edit | edit source]

Кешегі күн туралы шағын мәтін жазыңыз. Мысалы: "Кеше мен достарыммен бірге киноға бардым."

Шешімі:

Сіздер өз мәтіндеріңізді жаза аласыздар: "Кеше мен достарыммен бірге киноға бардым."

Тапсырма 10: Сөздікпен жұмыс[edit | edit source]

Берілген сөздерді пайдаланып, өткен шақты қолдана отырып, сөйлемдер жазыңыз:

1. spela (ойнау)

2. äta (жеу)

Шешімі:

1. Jag spelade fotboll igår. (Мен кеше футбол ойнадым.)

2. De åt pizza till middag. (Олар кешкі асқа пицца жеді.)

Курстар Table of Contents - Swedish Course - 0 to A1[edit source]

Курсқа шолу

Швед тіліне кіріс

Швед тілінің жалғыз қойындылары

Түстер мен сандар

Швед күліті

Швед көзірегі

Бас, соңғы өнер табиғаты және денсаулық

Швед тілінің санаттары

Саяхат және бағыттар

Швед тарихы

Швед есімдері

Тұлғалар бойы жұмыс Орналасқан қағаздарда

Template:Swedish-Page-Bottom

@@ Line 1: / Line 1: @@
 {{Swedish-Page-Top}}
+<div class="pg_page_title"><span lang>[[Language/Swedish/kk|Швед]] </span> → <span cat>[[Language/Swedish/Grammar/kk|Грамматика]]</span> → <span level>[[Language/Swedish/Grammar/0-to-A1-Course/kk|0-ден A1 деңгейіне]]</span> → <span title>Өткен шақ</span></div>
+== Кіріспе ==
+Швед тілінде өткен шақтың маңызы өте зор, себебі ол бізге өткенде орын алған іс-әрекеттерді сипаттауға мүмкіндік береді. Бұл сабақта біз өткен шақтың құрылымын, қолданылуын және ерекшеліктерін қарастырамыз. Сіздер швед тілінде сөйлегенде, өткен шақты дұрыс қолдана білуіңіз керек, сондықтан осы сабақта тек өткен шаққа назар аударамыз.
+Сабақтың құрылымы:
+* Өткен шақтың анықтамасы
+* Өткен шақтың ережелері
-<div class="pg_page_title"><span lang>Swedish</span> → <span cat>Grammar</span> → <span level>[[Language/Swedish/Grammar/0-to-A1-Course/kk|0 to A1 Course]]</span> → <span title>Past tense</span></div>
+* Мысалдар
+* Тапсырмалар
 __TOC__
-== Қалдың мерзімі ==
+=== Өткен шақтың анықтамасы ===
-Шындықты көру үшін, Свед тілінде өткен іс-әрекеттерді анықтауға болады. Мұндай іс-әрекеттер кезінде, өткен үшін барлық өзгерістерді жазбаңыз.
+Өткен шақ – бұл белгілі бір әрекеттің немесе жағдайдың өткен уақытта болғанын көрсететін грамматикалық форма. Швед тілінде өткен шақты құрастыру үшін етістіктің арнайы формаларын қолданамыз.
-Тілге тәуелділік қосу үшін, Сведия туралы көріністер мен ақпараттарды қосу мүмкін.
+=== Өткен шақтың ережелері ===
-== Қалдың мерзімі туралы ==
+Швед тілінде өткен шақтың қалыптасу ережелері өте қарапайым. Негізінен, швед тіліндегі етістіктердің көпшілігі екі топқа бөлінеді:
-Қалдың мерзімі, бір уақытта орын алған іс-әрекеттерді анықтауға арналған. Әдетте, күнінен бір күнді бірақ өткен уақыттан мұндағы уақытқа қарай анықталады.
+. '''Регуляр етістіктер''' – белгілі бір ережелер бойынша өзгеретін етістіктер.
-Мысалы:
+. '''Нерегуляр етістіктер''' – ережелерге бағынбайтын, ерекше формаларға ие етістіктер.
+==== Регуляр етістіктер ====
+Регуляр етістіктердің өткен шағын қалыптастыру үшін, етістіктің негізіне "-de" немесе "-te" қосылады. Мысал ретінде:
 {| class="wikitable"
-! Свед тілі !! Транскрипция !! Қазақ тілі
+! Швед !! Дыбыстау !! Қазақша
 |-
-| Jag gick || [jaːɡ ɡɪk] || мен бардым
+| spela || ˈspeːla || ойнау
 |-
-| Han pratade || [han prataːdə] || ол сөйледі
+| spelade || ˈspeːlaːde || ойнады
 |-
-| Vi sjöng || [viː ɧœŋː] || біз ән сәйдік
+| fråga || ˈfrøːɡa || сұрау
 |-
-| De bodde || [dɛ bɔdːə] || олар тұру жерінде жатты
+| frågade || ˈfrøːɡade || сұрады
 |}
-Келесі мисалда, қалдың мерзімін қолдануға деген қандай сұрақтар қойылды:
+==== Нерегуляр етістіктер ====
+Нерегуляр етістіктердің өткен шағы әртүрлі және оларды жаттап алу қажет. Кейбір мысалдар:
+{| class="wikitable"
+! Швед !! Дыбыстау !! Қазақша
+|-
+| gå || ɡoː || жүру
+|-
+| gick || jɪk || жүрді
-=== Қалдың мерзімін қайда пайдалануға болады? ===
+|-
-Қалдың мерзімі, өткен уақытта орын алған іс-әрекеттерді анықтауға арналған. Көптеген әдістерді қолдануға болады, мысалы:
+| se || seː || көру
-* -de/-te орындалған іс-әрекеттерге қолданылады.
+|-
-* Мәтін басында ешқандай әріп қоюлмайды.
-=== Қалдың мерзімін қалай қолдануға болады? ===
+| såg || soːɡ || көрді
-Қалдың мерзімін таңдауға байланысты, -de/-te келесі әріптермен қосылады:
+|}
-* -de: k, p, t, s, f, x, ç, ш, қ, х
+=== Мысалдар ===
-* -te: b, d, g, z, v, j, ž, ғ, д, г
-Мысалы:
+Сіздерге швед тілінде өткен шақтағы бірнеше мысалдар ұсынамыз, оларды күнделікті өмірде қолдануға болады:
 {| class="wikitable"
-! Свед тілі !! Транскрипция !! Қазақ тілі
+! Швед !! Дыбыстау !! Қазақша
 |-
-| Jag dansade || [jaːɡ danːsadə] || мен сөйледім
+| Jag åt en smörgås. || jɑː ʊt ɛn ˈsmœrɡoːs || Мен бутерброд жедім.
 |-
-| Hon skrev || [huːn skreːv] || ол жазды
+| Hon läste en bok. || hʊn ˈleːstɛ ɛn boːk || Ол кітап оқыды.
+|-
+| Vi såg en film. || viː soːɡ ɛn fɪlm || Біз фильм көрдік.
 |-
-| De spelade || [dɛ spelːadə] || олар ойнады
+| De spelade fotboll. || deː ˈspeːlaːde ˈfuːtbɔl || Олар футбол ойнады.
 |}
-=== Қалдың мерзімін қолдануға қандай мәртебелерде болады? ===
+=== Қосымша мысалдар ===
-Қалдың мерзімін келесі жағдайларда қолдануға болады:
+Міне, тағы бірнеше мысал:
-* Орын алған іс-әрекеттің жалпы анықтамасы
+{| class="wikitable"
-* Қолданылған әдіс
-* Іс-әрекет орын алған уақыт
-* Өткен мерзім
-=== Қалдың мерзімін қолдануға не бойынша анықтауға болады? ===
+! Швед !! Дыбыстау !! Қазақша
-Қалдың мерзімін қолдануға уақыттық мерзім, жердің жағдайы, әріптер мен жазбаларға байланысты анықтауға болады.
+|-
-Мысалы:
+| Jag reste till Sverige. || jɑː ˈreːstɛ tɪl ˈsværjɛ || Мен Швецияға саяхат жасадым.
-{| class="wikitable"
-! Свед тілі !! Транскрипция !! Қазақ тілі
 |-
-| Jag var i Sverige förra sommaren || [jaːɡ vaːr iː svɛrːjɛ fœrːa sɔmːarən] || Мен түнде Сведияда болдым
+| Han skrev ett brev. || hɑːn ˈskreːv ɛt breːv || Ол хат жазды.
 |-
-| Vi träffade henne igår || [viː trɛfːadə hɛnːɛ iːɡoːr] || Біз оныңмен кеше кездесудеміз
+| Vi gick hem tidigt. || viː jɪk hɛm ˈtiːdɪkt || Біз үйге ерте кеттік.
 |-
-| De åkte till Paris med tåg förra månaden || [dɛ oːktə tɪlː paːrːis mɛd toːɡ fœrːa mɔnːadən] || Олар төрт аптадан бұрын Парижге поездімен барды
+| De träffade sina vänner. || deː ˈtrɛfɛdɛ ˈsiːna ˈvɛnːɛr || Олар достарымен кездесті.
 |}
-== Қалдың мерзімін қолдануға қосымша мәліметтер ==
+== Тапсырмалар ==
-Қалдың мерзімін қолдануға байланысты қосымша мәліметтердің бірі:
+Енді өткен шақты қолдануды бекіту үшін, төмендегі тапсырмаларды орындап көрейік.
-* Өткен мерзім туралы ақпарат
+=== Тапсырма 1: Етістіктерді өткен шаққа айналдыру ===
-* Жердің жағдайы туралы ақпарат
-== Қалдың мерзімін көрсету ==
+Төмендегі етістіктерді өткен шаққа айналдырыңыз:
-Қалдың мерзімін көрсету үшін келесі сөздер қолданылады:
+. skriva (жазу)
-* igår (кеше)
+. köpa (сатып алу)
-* förra veckan (өткен апта)
-* för en timme sedan (бір сағат бұрын)
-== Байланысты мәліметтер ==
+. leka (ойнау)
-* [http://www.svenskaskolanistanbul.org/wp-content/uploads/2018/02/SFI-Kursplan-2016.pdf Свед тілінің курстары]
+* '''Шешімі:'''
-* [https://www.informationsverige.se/contentassets/64e6c32115934e56a0f9f0c6d3d67c19/svenska-for-alla-kursplan-svenska.pdf "Свед тілі" курстарында анықталған тақырыптар]
+. skrev
+. köpte
+. lekte
+=== Тапсырма 2: Мәтінмен жұмыс ===
+Берілген сөйлемдерді өткен шаққа өзгертіңіз:
+. Jag går till skolan. (Мен мектепке барамын.)
+. Hon pratar med sina vänner. (Ол достарымен сөйлеседі.)
+* '''Шешімі:'''
+. Jag gick till skolan.
+. Hon pratade med sina vänner.
+=== Тапсырма 3: Толықтыру ===
+Төмендегі сөйлемдерді толықтырыңыз:
+. Jag _____ (se) en film igår. (Мен кеше фильм _____ .)
+. De _____ (äta) middag tillsammans. (Олар бірге кешкі ас _____ .)
+* '''Шешімі:'''
+. Jag såg en film igår.
+. De åt middag tillsammans.
+=== Тапсырма 4: Сұрақтарға жауап беру ===
+Төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз:
+. Vad gjorde du igår? (Сіз кеше не істедіңіз?)
+. Vart reste ni på semestern? (Сіздер демалыста қайда саяхат жасадыңыздар?)
+* '''Шешімі:'''
+. Jag läste en bok. (Мен кітап оқыдым.)
+. Vi reste till Italien. (Біз Италияға саяхат жасадық.)
+=== Тапсырма 5: Сөйлемдерді жасау ===
+Төмендегі сөздерден сөйлемдер жасаңыз:
+. (spela) Vi, fotboll, igår.
+. (läsa) Hon, bok, förra veckan.
+* '''Шешімі:'''
+. Vi spelade fotboll igår.
+. Hon läste en bok förra veckan.
+=== Тапсырма 6: Суреттегі іс-әрекеттер ===
+Суреттегі іс-әрекеттерді сипаттап беріңіз:
+* Суретте не болып жатыр? (Мысалы: "De spelar fotboll." - "Олар футбол ойнап жатыр.")
+* '''Шешімі:'''
+Суреттерден түрлі іс-әрекеттерді сипаттауға болады, мысалы: "De simmade i sjön." (Олар көлде жүзді.)
+=== Тапсырма 7: Сұрақтар құрастыру ===
+Төмендегі сөздермен сұрақтар құрастырыңыз:
+. (vad, göra, du)
+. (när, åka, de)
+* '''Шешімі:'''
+. Vad gjorde du? (Сен не істедің?)
+. När åkte de? (Олар қашан кетті?)
+=== Тапсырма 8: Мына сөйлемдерді аударыңыз ===
+Төмендегі швед сөйлемдерін қазақша аударыңыз:
+. Jag såg en katt.
+. Vi gick till affären.
+* '''Шешімі:'''
+. Мен мысықты көрдім.
+. Біз дүкенге кеттік.
+=== Тапсырма 9: Тексті жазу ===
+Кешегі күн туралы шағын мәтін жазыңыз. Мысалы: "Кеше мен достарыммен бірге киноға бардым."
+* '''Шешімі:'''
+Сіздер өз мәтіндеріңізді жаза аласыздар: "Кеше мен достарыммен бірге киноға бардым."
+=== Тапсырма 10: Сөздікпен жұмыс ===
+Берілген сөздерді пайдаланып, өткен шақты қолдана отырып, сөйлемдер жазыңыз:
+. spela (ойнау)
+. äta (жеу)
+* '''Шешімі:'''
+. Jag spelade fotboll igår. (Мен кеше футбол ойнадым.)
+. De åt pizza till middag. (Олар кешкі асқа пицца жеді.)
 {{#seo:
-|title=Свед тілі → Grammar → 0 to A1 Course → Past tense
-|keywords=Свед тілі, курстар, қалдың мерзімі, анықтау, мәліметтер
+|title=Швед тілінің өткен шақ сабағы
-|description=Осы курста Свед тіліндегі қалдың мерзімін анықтау және пайдалану туралы мәліметтерді табыңыз.
+|keywords=Швед тілі, өткен шақ, грамматика, етістіктер, сабақ
+|description=Бұл сабақта сіз швед тіліндегі өткен шақты қалай қолдану керектігін үйренесіз.
 }}
-{{Swedish-0-to-A1-Course-TOC-kk}}
+{{Template:Swedish-0-to-A1-Course-TOC-kk}}
 [[Category:Course]]
@@ Line 115: / Line 291: @@
 [[Category:0-to-A1-Course]]
 [[Category:Swedish-0-to-A1-Course]]
-<span gpt></span> <span model=gpt-3.5-turbo></span> <span temperature=0.7></span>
+<span openai_correct_model></span> <span gpt></span> <span model=gpt-4o-mini></span> <span temperature=0.7></span>
 {{Swedish-Page-Bottom}}