Difference between revisions of "Language/Turkish/Grammar/Participles/kk"

From Polyglot Club WIKI
Jump to navigation Jump to search
m (Quick edit)
 
m (Quick edit)
 
(One intermediate revision by the same user not shown)
Line 1: Line 1:


{{Turkish-Page-Top}}
{{Turkish-Page-Top}}
<div class="pg_page_title"><span lang>[[Language/Turkish/kk|Түрік]] </span> → <span cat>[[Language/Turkish/Grammar/kk|Грамматика]]</span> → <span level>[[Language/Turkish/Grammar/0-to-A1-Course/kk|0-ден A1-ге дейінгі курс]]</span> → <span title>Есімшілер</span></div>
== Кіріспе ==
Түрік тіліндегі грамматиканың маңызды аспектілерінің бірі – есімшілер. Бұл сабақта біз есімшілердің формаларын және олардың қолданылуын тереңірек зерттейміз. Есімшілер – етістіктің қасиеттерін сақтайтын, бірақ есімдіктердің функциясын атқаратын сөздер. Олар сөйлемдерде маңызды орын алады, себебі олар іс-әрекетті сипаттайды және ақпаратты нақтылайды. Болашақта түрік тілінде сөйлескенде, сіз есімшілерді дұрыс қолданып, сөйлемдерді байыта аласыз.


<div class="pg_page_title"><span lang>Kazakh</span> → <span cat>Grammar</span> → <span level>[[Language/Turkish/Grammar/0-to-A1-Course/kk|Complete 0 to A1 Course]]</span> → <span title>Причастия</span></div>
Сабақтың құрылымы:
 
* Есімшілердің анықтамасы
 
* Түрлері мен формалары
 
* Мысалдар
 
* Жаттығулар


__TOC__
__TOC__


== Состав причастий в турецком языке ==
=== Есімшілердің анықтамасы ===


В турецком языке причастия образуются от глагола. Прошедшее причастие образуется путем добавления суффикса -miş к корню глагола в прошедшем времени. Настоящее причастие состоит из суффиксов -iyor- и -an, которые добавляются к корню глагола в настоящем времени.
Есімшілер – етістіктердің бір түрі, олар іс-әрекетті сипаттайды. Түрік тілінде үш негізгі түрі бар:


=== Прошедшее причастие ===
* '''Сапалық есімшілер (Sıfat-fiil)''': Олардың көмегімен заттардың немесе адамдардың қасиеттері мен жағдайлары анықталады.


Прошедшее причастие (geçmiş zaman ortacı) используется для обозначения событий, которые уже произошли. Прошедшее причастие часто используют для описания прошлых действий и состояний. Форму прошедшего причастия можно образовать, добавив к корню глагола в прошедшем времени суффикс -miş.
* '''Жұмсалмалы есімшілер (Zarf-fiil)''': Олар іс-әрекеттің қалай, қашан, қайда екенін көрсетеді.


Для образования прошедшего причастия, нужно взять корень глагола в прошедшем времени, затем добавить суффикс «-miş». Вот таблица, которая показывает, как образуется прошедшее причастие:
* '''Кейінгі есімшілер (Geçmiş zaman fiili)''': Олар өткен шақтағы іс-әрекетті білдіреді.
 
=== Түрлері мен формалары ===
 
Есімшілердің түрлері мен формаларының мысалдарын қарастырайық. Мысалдар арқылы оларды жақсы түсінуге болады.


{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
! Турецкий !! Произношение !! Казахский
 
! Түрік !! Дыбыстық жазу !! Қазақша
 
|-
|-
| oynamak (играть) || oynadı (он играл) || ойнамış
 
| yazan  || [jazan] || жазушы
 
|-
|-
| pişirmek (готовить) || pişirdi (он готовил) || пишірміш
 
| koşan  || [koʃan] || жүгіріп жүрген
 
|-
|-
| yazmak (писать) || yazdı (он писал) || жазылған
 
| okuyan  || [okujan] || оқушы
 
|-
|-
| söylemek (говорить) || söyledi (он говорил) || сөйлепші
 
| giden  || [ɡiden] || кетіп бара жатқан
 
|-
 
| sevinçli  || [sevinʧli] || қуанышты
 
|-
 
| çalışkan  || [ʧalıʃkan] || еңбекқор
 
|-
 
| düşünceli  || [dyʃünʧeli] || ойлы
 
|-
 
| güzel  || [ɡyzel] || әдемі
 
|-
 
| bekleyen  || [bekleyen] || күтіп тұрған
 
|-
 
| düşünen  || [dyʃunen] || ойлап тұрған
 
|}
|}


=== Настоящее причастие ===
Есімшілердің формалары – оларды сөйлемде қолдану тәсілі. Түрік тілінде есімшілердің үш негізгі формасы бар:
 
* '''-an''': бұл форма іс-әрекеттің жалғастығын білдіреді.


Настоящее причастие (şimdiki zaman ortacı) образуется с помощью суффиксов -iyor- и -an. Оно используется для обозначения текущего действия, которое происходит прямо сейчас.  
* '''-en''': бұл форма іс-әрекеттің орындалып жатқанын көрсетеді.


Для образования настоящего причастия нужно взять корень глагола в настоящем времени и добавить суффикс -iyor-, а затем добавить окончание -an. Вот таблица, которая показывает, как образуется настоящее причастие:
* '''-miş''': бұл форма өткен шақтағы іс-әрекетті білдіреді.
 
=== Мысалдар ===
 
Енді есімшілердің сөйлемдердегі қолданылуына назар аударайық. Мысалдар арқылы олардың контекстте қалай жұмыс істейтінін түсінеміз.


{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
! Турецкий !! Произношение !! Казахский
 
! Түрік !! Дыбыстық жазу !! Қазақша
 
|-
 
| Kitap okuyan kız  || [kitap okuyan kɯz] || Кітап оқып отырған қыз
 
|-
 
| Koşan çocuk  || [koʃan tʃodʒuk] || Жүгіріп жүрген бала
 
|-
 
| Düşünen adam  || [dyʃünen adam] || Ойлап отырған адам
 
|-
 
| Giden araba  || [ɡiden araba] || Кетіп бара жатқан көлік
 
|-
|-
| oynamak (играть) || oynuyor (он играет) || ойнайтын
 
| Çalışkan öğrenci  || [ʧalıʃkan øːrɛndʒi] || Еңбекқор студент
 
|-
|-
| pişirmek (готовить) || pişiriyor (он готовит) || пишірілетін
 
| Güzel ev  || [ɡyzel ɛv] || Әдемі үй
 
|-
|-
| yazmak (писать) || yazıyor (он пишет) || жазылетын
 
| Bekleyen arkadaş  || [bekleyen ʔaɾkaˈdaʃ] || Күтіп тұрған дос
 
|-
|-
| söylemek (говорить) || söylüyor (он говорит) || сөйлейді
 
| Sevinçli haber  || [sevinʧli hɑˈbɛɾ] || Қуанышты хабар
 
|-
 
| Düşünen kadın  || [dyʃünen kɑdɨn] || Ойлап отырған әйел
 
|-
 
| Yazılan kitap  || [jazɨlan kɨtap] || Жазылған кітап
 
|}
|}


== Как использовать причастия ==
=== Жаттығулар ===


Причастия можно использовать в качестве прилагательных, дополнений и даже в качестве глагола. Они также могут использоваться для образования сложных глаголов.
Енді сіздерге есімшілерді қолдану бойынша бірнеше жаттығулар ұсынамыз. Бұл жаттығулар сіздерге үйренгендеріңізді практикада қолдануға мүмкіндік береді.


=== Прошедшее причастие как прилагательное ===
1. '''Төмендегі сөздерге есімшілер қосыңыз:'''


Прошедшее причастие можно использовать как прилагательное в турецком языке. Он используется, когда вы хотите описать существительное или местоимение в сторону прошлого времени. Здесь вы можете использовать турецкое прошедшее причастие как прилагательное:
* koş (жүгіру) → ______


* Bu filmi uzun zaman önce izlemiştim. (Я смотрел этот фильм давно.)
* yaz (жазу) → ______


=== Настоящее причастие как прилагательное ===
* düşün (ойлау) → ______


Настоящее причастие может быть использовано как прилагательное, чтобы описать существительное или местоимение в настоящее время:
2. '''Сөйлемдерді толықтырыңыз:'''


* Ali, dersi dinleyen öğrenci. (Али, студент, который слушает урок.)
* Kitap ______ (okuma) çocuk kütüphanede oturuyor.


=== Использование причастий в качестве дополнений ===
* Giden ______ (araba) çok hızlı.


Причастия также можно использовать в качестве дополнений в турецком языке. В этом случае они ставятся после существительных или местоимений, которые они описывают:
* Düşünen ______ (adam) çok zekі.


* Camı kırmış çocuk. (Ребенок, который разбил окно.)
3. '''Сөйлемдерді аударыңыз:'''


=== Прошедшее причастие как глагол ===
* The girl reading is my sister.


Прошедшее причастие может использоваться как глагол, когда оно сочетается с помощью вспомогательного глагола olmak (быть), чтобы описать ранее выполненное действие:
* The car that is going is red.


* Yemeği ben pişirdim. (Я готовил еду.)
* The busy student is studying.


=== Использование причастий для образования сложных глаголов ===
4. '''Төмендегі сөйлемдерді есімшілермен өзгертіңіз:'''


Некоторые глаголы в турецком языке образуются путем объединения причастий с другими глаголами. Примеры:
* Kız kitap okuyor. → ______


* Uçak kalkmadan önce valizini hazırla. (Подготовьте свой чемодан до вылета самолета.)
* Adam koşuyor. → ______
* Masayı örtmeden önce yemekleri hazırla. (Подготовьте еду, прежде чем накрыть стол.)


== Заключение ==
* Çocuk oyun oynuyor. → ______


В этом уроке мы рассмотрели, как образуются причастия в турецком языке и как их использовать. Они являются важной частью турецкой грамматики и помогают строить более сложные предложения и обозначения временных форм. В следующем уроке мы рассмотрим, как образуются глагольные формы будущего времени в турецком языке.
5. '''Сөздерді сәйкестендіріңіз:'''
 
* Yazan  → ______
 
* Koşan  → ______
 
* Düşünen → ______
 
* Güzel  → ______
 
'''Жауаптар:'''
 
1. koşan, yazan, düşünen
 
2. Kitap okuyan çocuk kütüphanеде oturuyor. Giden araba өте жылдам. Дұшындап отырған адам өте ақылды.
 
3. Оқып отырған қыз менің әпкем. Кетіп бара жатқан көлік қызыл. Тығыз студент оқып жатыр.
 
4. Кітап оқып отырған қыз. Жүгіріп жүрген адам. Ойын ойнап жүрген бала.
 
5. Yazan → жазушы, Koşan → жүгіріп жүрген, Düşünen → ойлап отырған, Güzel → әдемі.
 
Сабақтағы материалдарды жақсы меңгеру үшін, жаттығуларды орындау өте маңызды. Есімшілерді дұрыс қолдану сіздің түрік тіліндегі сөйлеуіңізді байытады. Жаттығуларды орындап, нәтижелеріңізді тексеріңіз!


{{#seo:
{{#seo:
|title=Турецкая грамматика → Complete 0 to A1 Course → Причастия
 
|keywords=турецкая грамматика, глаголы, настоящее причастие, прошедшее причастие, корень глагола
|title=Түрік тіліндегі есімшілер
|description=В этом уроке вы изучите причастия в турецком языке. Мы рассмотрим, как образуется прошедшее и настоящее причастия, а также как их можно использовать в различных контекстах.
 
|keywords=есімшілер, түрік тілі, грамматика, оқу, жаттығулар, тіл үйрену
 
|description=Бұл сабақта сіз түрік тіліндегі есімшілерді, олардың формаларын және қолданылуын үйренесіз.
 
}}
}}


{{Turkish-0-to-A1-Course-TOC-kk}}
{{Template:Turkish-0-to-A1-Course-TOC-kk}}


[[Category:Course]]
[[Category:Course]]
Line 97: Line 215:
[[Category:0-to-A1-Course]]
[[Category:0-to-A1-Course]]
[[Category:Turkish-0-to-A1-Course]]
[[Category:Turkish-0-to-A1-Course]]
<span gpt></span> <span model=gpt-3.5-turbo></span> <span temperature=1></span>
<span openai_correct_model></span> <span gpt></span> <span model=gpt-4o-mini></span> <span temperature=0.7></span>
 
 


==Басқа сабақтар==
* [[Language/Turkish/Grammar/Vowels-and-Consonants/kk|0-ден A1-ге дейінгі курстар → Грамматика → Тышқы және ішкі қатарлары]]
* [[Language/Turkish/Grammar/Cases/kk|0-ден А1-ге дейінгі курстар → Тіл грамматикасы → Төртіліктер]]
* [[Language/Turkish/Grammar/Nouns/kk|0 to A1 Course → Grammar → Nouns]]
* [[Language/Turkish/Grammar/Verbs/kk|0-ден A1 дейінгі курстар → Грамматика → Сөйлемдер]]
* [[Language/Turkish/Grammar/Pronunciation/kk|0 to A1 Course → Grammar → Pronunciation]]
* [[Language/Turkish/Grammar/Pronouns/kk|Complete 0 to A1 Курсі → Грамматика → Ешімдіктер]]
* [[Language/Turkish/Grammar/Conditional-Sentences/kk|0-ден A1-ге дейінгі курстар → Грамматика → Әрекетке байланысты сөйлемдер]]
* [[Language/Turkish/Grammar/0-to-A1-Course/kk|0 to A1 Course]]
* [[Language/Turkish/Grammar/Adjectives/kk|Курс 0 до A1 → Грамматика → Прилагательные]]


{{Turkish-Page-Bottom}}
{{Turkish-Page-Bottom}}

Latest revision as of 05:18, 11 August 2024


Turkish-Language-PolyglotClub-Large.png
Түрік → Грамматика → 0-ден A1-ге дейінгі курс → Есімшілер

Кіріспе[edit | edit source]

Түрік тіліндегі грамматиканың маңызды аспектілерінің бірі – есімшілер. Бұл сабақта біз есімшілердің формаларын және олардың қолданылуын тереңірек зерттейміз. Есімшілер – етістіктің қасиеттерін сақтайтын, бірақ есімдіктердің функциясын атқаратын сөздер. Олар сөйлемдерде маңызды орын алады, себебі олар іс-әрекетті сипаттайды және ақпаратты нақтылайды. Болашақта түрік тілінде сөйлескенде, сіз есімшілерді дұрыс қолданып, сөйлемдерді байыта аласыз.

Сабақтың құрылымы:

  • Есімшілердің анықтамасы
  • Түрлері мен формалары
  • Мысалдар
  • Жаттығулар

Есімшілердің анықтамасы[edit | edit source]

Есімшілер – етістіктердің бір түрі, олар іс-әрекетті сипаттайды. Түрік тілінде үш негізгі түрі бар:

  • Сапалық есімшілер (Sıfat-fiil): Олардың көмегімен заттардың немесе адамдардың қасиеттері мен жағдайлары анықталады.
  • Жұмсалмалы есімшілер (Zarf-fiil): Олар іс-әрекеттің қалай, қашан, қайда екенін көрсетеді.
  • Кейінгі есімшілер (Geçmiş zaman fiili): Олар өткен шақтағы іс-әрекетті білдіреді.

Түрлері мен формалары[edit | edit source]

Есімшілердің түрлері мен формаларының мысалдарын қарастырайық. Мысалдар арқылы оларды жақсы түсінуге болады.

Түрік Дыбыстық жазу Қазақша
yazan [jazan] жазушы
koşan [koʃan] жүгіріп жүрген
okuyan [okujan] оқушы
giden [ɡiden] кетіп бара жатқан
sevinçli [sevinʧli] қуанышты
çalışkan [ʧalıʃkan] еңбекқор
düşünceli [dyʃünʧeli] ойлы
güzel [ɡyzel] әдемі
bekleyen [bekleyen] күтіп тұрған
düşünen [dyʃunen] ойлап тұрған

Есімшілердің формалары – оларды сөйлемде қолдану тәсілі. Түрік тілінде есімшілердің үш негізгі формасы бар:

  • -an: бұл форма іс-әрекеттің жалғастығын білдіреді.
  • -en: бұл форма іс-әрекеттің орындалып жатқанын көрсетеді.
  • -miş: бұл форма өткен шақтағы іс-әрекетті білдіреді.

Мысалдар[edit | edit source]

Енді есімшілердің сөйлемдердегі қолданылуына назар аударайық. Мысалдар арқылы олардың контекстте қалай жұмыс істейтінін түсінеміз.

Түрік Дыбыстық жазу Қазақша
Kitap okuyan kız [kitap okuyan kɯz] Кітап оқып отырған қыз
Koşan çocuk [koʃan tʃodʒuk] Жүгіріп жүрген бала
Düşünen adam [dyʃünen adam] Ойлап отырған адам
Giden araba [ɡiden araba] Кетіп бара жатқан көлік
Çalışkan öğrenci [ʧalıʃkan øːrɛndʒi] Еңбекқор студент
Güzel ev [ɡyzel ɛv] Әдемі үй
Bekleyen arkadaş [bekleyen ʔaɾkaˈdaʃ] Күтіп тұрған дос
Sevinçli haber [sevinʧli hɑˈbɛɾ] Қуанышты хабар
Düşünen kadın [dyʃünen kɑdɨn] Ойлап отырған әйел
Yazılan kitap [jazɨlan kɨtap] Жазылған кітап

Жаттығулар[edit | edit source]

Енді сіздерге есімшілерді қолдану бойынша бірнеше жаттығулар ұсынамыз. Бұл жаттығулар сіздерге үйренгендеріңізді практикада қолдануға мүмкіндік береді.

1. Төмендегі сөздерге есімшілер қосыңыз:

  • koş (жүгіру) → ______
  • yaz (жазу) → ______
  • düşün (ойлау) → ______

2. Сөйлемдерді толықтырыңыз:

  • Kitap ______ (okuma) çocuk kütüphanede oturuyor.
  • Giden ______ (araba) çok hızlı.
  • Düşünen ______ (adam) çok zekі.

3. Сөйлемдерді аударыңыз:

  • The girl reading is my sister.
  • The car that is going is red.
  • The busy student is studying.

4. Төмендегі сөйлемдерді есімшілермен өзгертіңіз:

  • Kız kitap okuyor. → ______
  • Adam koşuyor. → ______
  • Çocuk oyun oynuyor. → ______

5. Сөздерді сәйкестендіріңіз:

  • Yazan → ______
  • Koşan → ______
  • Düşünen → ______
  • Güzel → ______

Жауаптар:

1. koşan, yazan, düşünen

2. Kitap okuyan çocuk kütüphanеде oturuyor. Giden araba өте жылдам. Дұшындап отырған адам өте ақылды.

3. Оқып отырған қыз менің әпкем. Кетіп бара жатқан көлік қызыл. Тығыз студент оқып жатыр.

4. Кітап оқып отырған қыз. Жүгіріп жүрген адам. Ойын ойнап жүрген бала.

5. Yazan → жазушы, Koşan → жүгіріп жүрген, Düşünen → ойлап отырған, Güzel → әдемі.

Сабақтағы материалдарды жақсы меңгеру үшін, жаттығуларды орындау өте маңызды. Есімшілерді дұрыс қолдану сіздің түрік тіліндегі сөйлеуіңізді байытады. Жаттығуларды орындап, нәтижелеріңізді тексеріңіз!

Тіліктілер кестесі - Түрік тілі курсы - 0-А1[edit source]


Түрік әліпбиі


Негізгі грамматика


Қиын грамматика


Күнделікті сөздер


Сандар мен уақыт


Түріктік мәдениет


Көрсетілімді күнделік


Басқа сабақтар[edit | edit source]


Retrieved from "https://polyglotclub.com/wiki/index.php?title=Language/Turkish/Grammar/Participles/kk&oldid=304018"