Language/Czech/Grammar/Introduction-to-Nouns/az
Հայերէն
Български език
官话
官話
Hrvatski jezik
Nederlands
English
Suomen kieli
Français
Deutsch
עברית
हिन्दी
Magyar
Bahasa Indonesia
فارسی
Italiano
日本語
Қазақ тілі
한국어
Lietuvių kalba
Νέα Ελληνικά
Şimali Azərbaycanlılar
Język polski
Português
Limba Română
Русский язык
Српски
Español
العربية القياسية
Svenska
Wikang Tagalog
தமிழ்
ภาษาไทย
Türkçe
Українська мова
Urdu
Tiếng Việt
İsimlər, dilin ən vacib elementlərindən biridir. Çex dilində də isimlər, cümlələrin qurulmasında əsas rol oynayır. Bu dərs, sizə çex isimlərinin əsaslarını, cinslərini, tək və cəm formalarını, eləcə də halları öyrənmək imkanı verəcək. Hətta siz yeni bir dili öyrənməyə başladığınız zaman, isimləri başa düşmək, sizə daha da irəliləməyinizdə kömək edəcək. Bu dərsdə öyrənəcəkləriniz, gündəlik ünsiyyətinizdə sizə çox faydalı olacaq.
İsimlərin Cinsləri[edit | edit source]
Çex dilində isimlərin üç cinsi var: kişi, qadın və neytral. Hər bir cins, isimlərin tək və cəm formalarında və hallarında fərqli davranışlar sərgiləyir. İsimlərin cinslərini öyrənmək, dilin qrammatik quruluşunu başa düşmək üçün vacibdir.
| Cins | Məsələn | Tələffüz | Şərh |
|---|---|---|---|
| Kişi | muž | muʒ | “kişi” |
| Qadın | žena | ˈʒɛna | “qadın” |
| Neytral | dítě | ˈdɪtʲɛ | “uşaq” |
Tək və Cəm Formaları[edit | edit source]
İsimlərin tək və cəm formaları, dilin qrammatik strukturlarında mühüm rol oynayır. Tək forması bir obyektin adını bildirsə, cəm forması bir neçə obyekti göstərir.
| Tək Forma | Cəm Forma | Tələffüz | Şərh |
|---|---|---|---|
| kniha | knihy | ˈkɲɪɦa | “kitab” (tək) |
| jablko | jablka | ˈjaplkɔ | “alma” (tək) |
| auto | auta | ˈaʊ̯to | “avtomobil” (tək) |
İsimlərin Halları[edit | edit source]
Çex dilində isimlərin altı halı vardır: nominativ, genitiv, dativ, akuzativ, vokativ və lokativ. Hər bir hal, isimlərin cümlədəki funksiyasını dəyişir.
| Hal | Məsələn | Tələffüz | Şərh |
|---|---|---|---|
| Nominativ | muž | muʒ | “kişi” (nominativ) |
| Genitiv | muže | ˈmuʒɛ | “kişinin” (genitiv) |
| Dativ | muži | ˈmuʒɪ | “kişiyə” (dativ) |
| Akuzativ | muže | ˈmuʒɛ | “kişini” (akuzativ) |
| Vokativ | muži | ˈmuʒɪ | “ey kişi” (vokativ) |
| Lokativ | muži | ˈmuʒɪ | “kişidə” (lokativ) |
İsimlərin Qrammatik Qaydaları[edit | edit source]
- İsimlərin cinsləri, tək və cəm formaları arasında düzgün uyğunluq yaratmaq.
- Hər halın cümlədəki yerini və funksiyasını düzgün anlamaq.
Məsələn İsimlər[edit | edit source]
Aşağıda, çex isimlərinin müxtəlif formalarını və cinslərini göstərən bir cədvəl var.
| Çex | Tələffüz | Azərbaycan |
|---|---|---|
| dům | duːm | “ev” |
| stůl | stuːl | “masa” |
| žena | ˈʒɛna | “qadın” |
| děti | ˈdʲɛtɪ | “uşaqlar” |
| auto | ˈaʊ̯to | “avtomobil” |
İsimlərin İstifadəsi[edit | edit source]
İsimlər gündəlik ünsiyyətimizdə geniş istifadə olunur. Onları cümlələrdə doğru şəkildə yerləşdirmək, mesajımızı daha aydın ifadə etməyə kömək edəcək. Məsələn:
1. Muž je tady. (Kiși buradadır.)
2. Žena čte knihu. (Qadın kitab oxuyur.)
3. Děti hrají na hřišti. (Uşaqlar meydanda oynayır.)
4. Auto je modré. (Avtomobil mavi rəngdədir.)
5. Jablka jsou červená. (Almalar qırmızı rəngdədir.)
Təcrübə və Tapşırıqlar[edit | edit source]
Bu bölümdə siz öyrəndiklərinizi təcrübə etmək üçün bir neçə tapşırıq yerinə yetirəcəksiniz. Hər bir tapşırıqdan sonra cavabları ilə müqayisə edin.
Tapşırıq 1: İsimlərin Cinsini Müəyyən Et[edit | edit source]
Aşağıdakı isimlərin cinsini yazın:
1. dívka (qız) - _____
2. pes (it) - _____
3. okno (pəncərə) - _____
4. kniha (kitab) - _____
5. muž (kişi) - _____
Cavablar:
1. Qadın
2. Kişi
3. Neytral
4. Qadın
5. Kişi
Tapşırıq 2: Tək və Cəm Formasını Düzgün İstifadə Et[edit | edit source]
Aşağıdakı cümlələrdə tək və cəm formalarını düzgün yerinə qoyun:
1. Toto je ______ (kniha).
2. To jsou ______ (auto).
3. Vidím ______ (dítě).
4. Mám ______ (pes).
5. Slyším ______ (žena).
Cavablar:
1. kniha (kitab)
2. auta (avtomobillər)
3. dítě (uşaq)
4. pes (it)
5. ženu (qadını)
Tapşırıq 3: İsimlərin Hallarını Düzgün İstifadə Et[edit | edit source]
Aşağıdakı cümlələrdə isimlərin doğru halını yazın:
1. Dávám ______ (dítě) jablko. (Mən uşağa alma verirəm.)
2. Mluvíme o ______ (muž). (Biz kişi haqqında danışırıq.)
3. Vidím ______ (žena). (Mən qadını görürəm.)
4. To je ______ (auto). (Bu avtomobildir.)
5. Mluvím s ______ (dětmi). (Mən uşaqlarla danışıram.)
Cavablar:
1. dítěti (uşağa)
2. muži (kişi)
3. ženu (qadını)
4. auto (avtomobil)
5. dětmi (uşaqlarla)
Nəticə[edit | edit source]
Bu dərs, çex isimlərinin əsaslarını öyrənmək üçün mükəmməl bir başlanğıc oldu. İsimlərin cinslərini, tək və cəm formalarını, eləcə də halları başa düşdükcə, siz çex dilində daha təsirli ünsiyyət qura biləcəksiniz. İndi, bu biliklərinizi gündəlik həyatda tətbiq etməyə çalışın.