Language/Kazakh/Grammar/Locative-Case/ro
Сипаттама[modificare | modificare sursă]
Тұрғын кез қазақ тілінде жерге жату және жақындықты айту үшін пайдаланылады. Ол қазақ тілінің бірінші және екінші көрсеткілерінен бірі болып табылады. Осы көрсеткі аталымдары «да/де» және «на/не» болып табылады. «да/де» аталымы қазақ тілінің оңтүстік бөлігінде пайдаланылады, «на/не» аталымы еңбекшілердің және жалпы адамдардың пайдаланатын аталым болып табылады.
Тұрғын кездің пайдалануы[modificare | modificare sursă]
Тұрғын кез, белгілі жерге жату және жақындықты айту үшін қолданылады. Осы көрсеткімен қазақ тіліндегі жерлердің жақындығын, олардың орнын, жерге жатуын айтуға болады. Олардың пайдалануын көрсету үшін мысалдар қарастырылған:
- Мен кітапханада деректерді іздей аламын. (Мен деректерді кітапханада іздей аладым.)
- Олар мектептің жақсы жағында жұмыс істейді. (Олар мектептің жақын жағында жұмыс істейді.)
- Біз домбыранда өтіп кеттік. (Біз домбыранға өтіп кеттік.)
- Сіздер көшеде қайта тұрған болсаңыз, маған жазықтың орнын айта аласыз ба? (Сіз көше бойынша қайта тұрған болсаңыз, маған жазықтың орнын айта аласыз ба?)
Тұрғын кездің мәні[modificare | modificare sursă]
Тұрғын кездің жағында, олардың пайдалануына байланысты, бірнеше мәндер бар. Олар бұған дейін сәйкес келеді:
- Жерге жату, мүмкіндігін көбейту және жақындықты айту.
- Жерде жатуға байланысты, өзге мағыналарда пайдалану.
- Жерге жатуға байланысты, кездесу кезінде пайдалану.
- Жерде жатуға байланысты, есіктерде пайдалану.
Олардың барлық мәндері көрсетілгенін көру үшін, мысалдар қарастырылған:
Қазақша | Транскрипция | Румын тілімен аударма |
---|---|---|
Кітапханада | [kɘtɑphɑnɑdɑ] | În bibliotecă |
Жақсы жағында | [ʒɑqsy ʒɑʁɘndɑ] | Într-o locație bună |
Өтіп кеттік | [øtɘp kɘtːɘk] | Am mers |
Қайта тұрған болсаңыз | [qɑjtɑ tʊrɣɑn bɔlsɑnəz] | Dacă vă întoarceți înapoi |
Жақындықты айту[modificare | modificare sursă]
Тұрғын кездің бір мәні, жақындықты айту болып табылады. Осы мәнді пайдалануға қарағанда, аталым «да/де» болып табылады. Осы аталымды пайдалануға мысалдар қарастырылған:
- Қарағандықта || [qɑrɑʁɑndəqtɑ] || În Karaganda
- Алматыда || [ɑlmɑtədɑ] || În Almaty
- Балабанауда || [bɑlɑbɑnɑwdɑ] || În Balabanau
- Ақтөбеде || [ɑqtøbedə] || În Aktobe
Жерге жату[modificare | modificare sursă]
Тұрғын кездің екінші мәні, жерге жату болып табылады. Осы мәнді пайдалануға қарағанда, аталым «да/де» болып табылады. Осы аталымды пайдалануға мысалдар қарастырылған:
- Қошкөлдегі || [qɔʃkøldəɡi] || În Kosköl
- Алтынемелдегі || [ɑltənemeldəɡi] || În Altynemel
- Сырдарияда || [sərdɑrɘjədɑ] || Pe râul Syr Darya
- Теңіздегі || [teŋizdəɡi] || Pe mare
Тұрғын кезді қолдануға қатысты нұсқаулар[modificare | modificare sursă]
- Жерге жату және жақындықты айту мәндеріне көз жеткізуді білу маңызды. Олардың қолданылуы шектелген жерлерде және кездесу кезінде мүмкіндігінше пайдалануға тырысыңыз.
- Тұрғын кезді қолданғанда, оның пайдалануына сәйкес келетін аталымдарды дұрыс қолдану маңызды.
- Тұрғын кезді қолдануға қатысты сұрақтарыңыз болса, оларды оқытушыға сұраңыз.
Қосымша материалдар[modificare | modificare sursă]