Language/Serbian/Grammar/Verbs:-Imperative/kk
Հայերէն
Български език
官话
官話
Hrvatski jezik
Český jazyk
Nederlands
English
Suomen kieli
Français
Deutsch
עברית
हिन्दी
Magyar
Bahasa Indonesia
فارسی
Italiano
日本語
Қазақ тілі
한국어
Lietuvių kalba
Νέα Ελληνικά
Şimali Azərbaycanlılar
Język polski
Português
Limba Română
Русский язык
Español
العربية القياسية
Svenska
Wikang Tagalog
தமிழ்
ภาษาไทย
Türkçe
Українська мова
Urdu
Tiếng Việt
Кіріспе[edit | edit source]
Серб тіліндегі бұйрық райы – бұл коммуникацияның маңызды аспектісі, өйткені ол бізге басқаларға не істеу керектігін айтуға мүмкіндік береді. Бұл грамматикалық категория сөйлеу мен жазуда қарым-қатынасты жеңілдетеді. Бұйрық райы, немесе оның серб тіліндегі атауы "императив", бізге нұсқау беруге, сұрау жасауға және тіпті кеңес беруге мүмкіндік береді. Бүгінгі дәрісте біз бұйрық райының негіздерін, оның түбір етістіктерімен қалай жұмыс істейтінін, сондай-ақ нақты мысалдар мен жаттығулар арқылы оны қалай қолдануға болатынын қарастырамыз.
Императивтің анықтамасы[edit | edit source]
Императив – бұл етістіктің формасы, ол басқаларға не істеу керектігін көрсетеді. Серб тілінде бұйрық райы етістіктің басқа формаларына қарағанда жеңіл әрі тікелей. Ол көбіне тікелей сөйлеу кезінде, яғни біреуге нұсқау берілгенде қолданылады.
Императивтің формалары[edit | edit source]
Серб тіліндегі етістіктердің бұйрық райының формасы етістіктің түбіріне байланысты. Етістіктердің үш негізгі тобы бар:
- I тобы: e.g., "радити" (жұмыс істеу)
- II тобы: e.g., "говорити" (сөйлеу)
- III тобы: e.g., "пити" (ішу)
I топтағы етістіктер[edit | edit source]
I топтағы етістіктердің бұйрық райы негізінен түбірінен "и" немесе "а" дыбыстарын алып тастаумен жасалады. Мысалы:
| Серб | Дыбыстау | Қазақ |
|---|---|---|
| радити | raditi | жұмыс істеңіз |
| радите | radite | жұмыс істеңіздер |
II топтағы етістіктер[edit | edit source]
II топтағы етістіктер үшін бұйрық райы "и" дыбысын алып тастау арқылы пайда болады.
| Серб | Дыбыстау | Қазақ |
|---|---|---|
| говорити | govoriti | сөйлеңіз |
| говорите | govorite | сөйлеңіздер |
III топтағы етістіктер[edit | edit source]
III топтағы етістіктер үшін бұйрық райы "и" дыбысын алып тастау немесе "и" дыбысын "и" дыбысына ауыстыру арқылы пайда болады.
| Серб | Дыбыстау | Қазақ |
|---|---|---|
| пити | piti | ішіңіз |
| пијте | pijte | ішіңіздер |
Бұйрық райының ерекшеліктері[edit | edit source]
Бұйрық райы тек біреуге нұсқау беру үшін ғана емес, сонымен қатар:
- Кеңес беру (e.g., "Сен оқы!")
- Сұрау жасау (e.g., "Маған көмектес!")
- Талап ету (e.g., "Бұны жаса!")
Мысалдар[edit | edit source]
Төменде бұйрық райының қолданылуын көрсететін 20 мысал келтірілген:
| Серб | Дыбыстау | Қазақ |
|---|---|---|
| иди | idi | бар! |
| дођи | dođi | кел! |
| седи | sedi | отыр! |
| пиј | pij | іш! |
| ради | radi | жұмыс істей бер! |
| учи | uči | оқы! |
| играј | igraj | ойна! |
| чекај | čekaj | күт! |
| говори | govori | сөйле! |
| помози | pomozi | көмектес! |
| покупи | pokupi | сатып ал! |
| узми | uzmi | ал! |
| напиши | napiši | жазыңыз! |
| прочитај | pročitaj | оқы! |
| пошаљи | pošalji | жібер! |
| гледај | gledaj | қара! |
| слушај | slušaj | тыңда! |
| пробај | probaj | сынап көр! |
| заврши | završi | аяқта! |
| упознај | upoznaj | таныс! |
| запамти | zapamti | есте сақта! |
Жаттығулар[edit | edit source]
Оқыған ақпаратты бекіту үшін төмендегі жаттығуларды орындаңыз:
Жаттығу 1: Сөздерді толықтыру[edit | edit source]
Төмендегі сөйлемдерде бос орындарды бұйрық райында етістіктермен толтырыңыз:
1. __________ (прићи) овде! (келіңіз!)
2. __________ (сесть) на стол! (отыр!)
3. __________ (пити) воду! (ішіңіз!)
Шешімдер:
1. Приђи
2. Седи
3. Пиј
Жаттығу 2: Сөйлемдерді аудару[edit | edit source]
Аударыңыз:
1. Come here!
2. Sit down!
3. Drink water!
Шешімдер:
1. Дођи овде!
2. Седи!
3. Пиј воду!
Жаттығу 3: Императив формасын анықтау[edit | edit source]
Келесі етістіктердің бұйрық райындағы формасын жазыңыз:
1. радити (жұмыс істеңіз)
2. говорити (сөйлеңіз)
3. пити (ішіңіз)
Шешімдер:
1. ради
2. говори
3. пиј
Жаттығу 4: Нұсқау жасау[edit | edit source]
Келесі әрекеттерді орындау үшін нұсқау жасаңыз:
1. Оқу
2. Ойын ойнау
3. Сурет салу
Шешімдер:
1. Учите!
2. Играјте!
3. Цртајте!
Жаттығу 5: Әңгіме құрастыру[edit | edit source]
Келесі сөздермен қысқа сөйлем құрастырыңыз:
1. иди (бар)
2. слушај (тыңда)
3. пишите (жазыңыз)
Шешімдер:
1. Иди у школу!
2. Слушај добру музику!
3. Пишите домаћи задатак!
Жаттығу 6: Нұсқау беріңіз[edit | edit source]
Төмендегі суреттерді пайдаланып, нұсқау беріңіз (сөздер: "жұмыс істеу", "отыру", "күту").
Шешімдер:
1. Работите!
2. Седите!
3. Чекајте!
Жаттығу 7: Сұрау жасаңыз[edit | edit source]
Төмендегі әрекеттерді сұрау түрінде жазыңыз (мысалы, "жазу"):
1. Оқу
2. Келу
3. Ішіп алу
Шешімдер:
1. Учите?
2. Дођите?
3. Пијте?
Жаттығу 8: Кері аударма[edit | edit source]
Аударыңыз:
1. Speak!
2. Wait!
3. Help!
Шешімдер:
1. Говори!
2. Чекај!
3. Помози!
Жаттығу 9: Жазу[edit | edit source]
Өзіңіздің бұйрық райындағы 5 сөйлем жазыңыз.
Жаттығу 10: Сұрақтарға жауап беру[edit | edit source]
Төмендегі сұрақтарға бұйрық райында жауап беріңіз:
1. What should I do?
2. Where should I go?
Шешімдер:
1. Учи!
2. Иди!
Бұл жаттығулар сізге бұйрық райының қолданылуын жақсырақ түсінуге көмектеседі. Енді сіз серб тілінде нұсқау беруді біле аласыз!
Басқа сабақтар[edit | edit source]
- 0-А1 курсы → Грамматика → Өткен уақыт: шығармалар
- Курс 0 до A1 → Грамматика → Глаголы: Будущее время
- 0-А1 Курсы → Грамматика → Атаулар: Жеке Атаулар
- 0-ден A1-ге дейінгі курстар → Грамматика → Қазіргі уақыттық шақ
- 0-А1 курсы → Грамматика → Сан есім: жыныс мен сан
- 0 to A1 Course
- 0-А1 курстары → Грамматика → Мындай мазмұны: Номинатив және Аккузатив
- 0-А1 Курстары → Грамматика → Сипаттамалар: Тарымдылық және ең үлкендік