Language/Czech/Grammar/Future-Tense/az
Հայերէն
Български език
官话
官話
Hrvatski jezik
Nederlands
English
Suomen kieli
Français
Deutsch
עברית
हिन्दी
Magyar
Bahasa Indonesia
فارسی
Italiano
日本語
Қазақ тілі
한국어
Lietuvių kalba
Νέα Ελληνικά
Şimali Azərbaycanlılar
Język polski
Português
Limba Română
Русский язык
Српски
Español
العربية القياسية
Svenska
Wikang Tagalog
தமிழ்
ภาษาไทย
Türkçe
Українська мова
Urdu
Tiếng Việt
Giriş[edit | edit source]
Gələcək zaman, Çex dilində gələcəkdə baş verəcək hadisələri ifadə etmək üçün vacib bir qrammatik komponentdir. Bu zaman, planlaşdırılan fəaliyyətləri, niyyətləri və gözlənilən hadisələri izah etməyə imkan tanıyır. Bu dərsdə, gələcək zamanın necə istifadə edildiyini öyrənəcək, müxtəlif fiil formaları ilə tanış olacaq və praktiki nümunələr üzərində çalışaraq özünüzü inkişaf etdirəcəksiniz.
Dərsimiz aşağıdakı struktura malik olacaq:
Gələcək zamanın quruluşu[edit | edit source]
Gələcək zaman, Çex dilində "budu" köməkçi fiili ilə birlikdə istifadə olunur. Gələcək zamanda bir fiil ifadə etmək üçün, onun kök formasını "budu" (mən) və digər şəxslər üçün uyğun formalarla birləşdiririk.
Aşağıda gələcək zamanın quruluşu üçün bir cədvəl təqdim edirik:
| Şəxs | Gələcək Zaman Forması | İzah |
|---|---|---|
| budu + fiil kökü | "Mən" forması | ||
| budeš + fiil kökü | "Sən" forması | ||
| bude + fiil kökü | "O" forması | ||
| budeme + fiil kökü | "Biz" forması | ||
| budete + fiil kökü | "Siz" forması | ||
| budou + fiil kökü | "Onlar" forması |
Gələcək zamanın istifadəsi[edit | edit source]
Gələcək zamanın istifadəsi aşağıdakı vəziyyətlərdə tətbiq olunur:
- Planlaşdırılan fəaliyyətlər: "Mən sabah məktəbə gedəcəyəm."
- Gözlənilən hadisələr: "Sabah yağış yağacaq."
- Niyyət və məqsəd: "Mən bu kitabı oxumaq istəyirəm."
Gələcək zamanın daha yaxşı başa düşülməsi üçün aşağıdakı nümunələri təqdim edirik:
| Czech | Pronunciation | North Azerbaijani |
|---|---|---|
| Já budu jíst. | yaː ˈbudu jiːst | Mən yemək yeyəcəyəm. |
| Ty budeš pracovat. | ti ˈbudeʃ ˈpraʦovat | Sən işləyəcəksən. |
| On bude spát. | ɔn ˈbude spat | O yatacaq. |
| My budeme hrát. | mi ˈbudeme ɦraːt | Biz oynayacağıq. |
| Vy budete studovat. | vi ˈbudete ˈstudovat | Siz oxuyacaqsınız. |
| Oni budou cestovat. | ˈoni ˈbudou ˈt͡sɛstovat | Onlar səyahət edəcəklər. |
| Já budu číst knihu. | jaː ˈbudu t͡ʃiːst ˈkɲiːxu | Mən kitab oxuyacağam. |
| Ty budeš učit. | ti ˈbudeʃ ˈuːt͡ʃit | Sən öyrədəcəksən. |
| On bude hrát fotbal. | ɔn ˈbude ˈɦraːt ˈfotbal | O futbol oynayacaq. |
| My budeme jíst večeři. | mi ˈbudeme ˈjiːst ˈvɛt͡ʃɛr̩i | Biz şam yeməyi yeyəcəyik. |
Gələcək zamanın qrammatikası[edit | edit source]
Gələcək zaman, fiilin kök formasına (məsələn, "yemək" - "jíst") "budu" köməkçi fiilinin uyğun forması əlavə edilərək yaradılır. Bunu daha yaxşı anlamaq üçün aşağıdakı cədvələ baxaq:
| Fiil | Şəxs | Gələcək Zaman Forması |
|---|---|---|
| Jíst | 1. şəxs | Já budu jíst. |
| Pracovat | 2. şəxs | Ty budeš pracovat. |
| Spát | 3. şəxs | On bude spát. |
| Hrát | 1. çoğul | My budeme hrát. |
| Studovat | 2. çoğul | Vy budete studovat. |
| Cestovat | 3. çoğul | Oni budou cestovat. |
Nümunələr və izahlar[edit | edit source]
Gələcək zamanın istifadəsi ilə bağlı daha çox nümunə təqdim edirik. Hər bir nümunə, gələcəkdə baş verəcək bir hadisəni ifadə edir:
| Czech | Pronunciation | North Azerbaijani |
|---|---|---|
| Já budu mít narozeniny. | jaː ˈbudu miːt ˈnaroʊ̯zɛniːni | Mənim ad günüm olacaq. |
| Ty budeš mít zkoušku. | ti ˈbudeʃ miːt ˈzkouʃku | Sənin imtahanın olacaq. |
| On bude mít nové auto. | ɔn ˈbude miːt ˈnoʊ̯vɛ ˈauto | O yeni maşın alacaq. |
| My budeme mít rodinné setkání. | mi ˈbudeme miːt rɔˈdiːnɛ ˈsɛtkaːɲi | Biz ailə toplantımız olacaq. |
| Vy budete mít dovolenou. | vi ˈbudete miːt ˈdovəlɛnɔʊ̯ | Siz tətilə çıxacaqsınız. |
| Oni budou mít večírek. | ˈoni ˈbudou miːt ˈvɛt͡ʃiːrɛk | Onlar şam yeməyi olacaq. |
| Já budu studovat v Praze. | jaː ˈbudu ˈstudovat v ˈpraːzɛ | Mən Praqada oxuyacağam. |
| Ty budeš psát dopis. | ti ˈbudeʃ psɑːt ˈdo.pis | Sən məktub yazacaqsan. |
| On bude pracovat v nemocnici. | ɔn ˈbude ˈpraʦovat v ˈnɛmotsnitsi | O xəstəxanada işləyəcək. |
| My budeme cestovat do Evropy. | mi ˈbudeme ˈt͡sɛstovat do ˈɛvropi | Biz Avropaya səyahət edəcəyik. |
Məşq və tətbiq[edit | edit source]
Gələcək zamanı daha yaxşı başa düşmək və tətbiq etmək üçün aşağıdakı təlimatları izləyin. Hər bir məşq, sizə öyrənilənləri tətbiq etməyə kömək edəcək.
Məşq 1: Fiil formalarını tamamlayın[edit | edit source]
Aşağıdakı cümlələri tamamlayın, uyğun gələcək zaman formalarını yazın.
1. Já _______ (číst) knihu.
2. Ty _______ (hrát) fotbal.
3. On _______ (pracovat) v kanceláři.
4. My _______ (cestovat) do Česka.
5. Vy _______ (studovat) na univerzitě.
6. Oni _______ (mít) večírek.
Həll:
1. Já budu číst knihu.
2. Ty budeš hrát fotbal.
3. On bude pracovat v kanceláři.
4. My budeme cestovat do Česka.
5. Vy budete studovat na univerzitě.
6. Oni budou mít večírek.
Məşq 2: Cümlələri yaradın[edit | edit source]
Aşağıdakı fiillərlə cümlələr yaradın:
1. jít
2. koupit
3. mít
4. vidět
5. psát
Həll:
1. Já budu jít do obchodu. (Mən dükan gedəcəyəm.)
2. Ty budeš koupit nové auto. (Sən yeni maşın alacaqsan.)
3. On bude mít narozeniny. (O ad günü olacaq.)
4. My budeme vidět film. (Biz film görə biləcəyik.)
5. Vy budete psát úkol. (Siz tapşırığı yazacaqsınız.)
Məşq 3: Sual yaradın[edit | edit source]
Aşağıdakı cümlələr üçün sual yaradın:
1. Ty _______ (být) doma?
2. Oni _______ (přijít) na párty?
3. My _______ (mít) čas na kávu?
4. Já _______ (studovat) zítra?
Həll:
1. Budeš ty doma? (Sən evdə olacaqsan?)
2. Budou oni na párty? (Onlar partiyada olacaqlarmı?)
3. Budeme mít čas na kávu? (Bizdə qəhvə içmək üçün vaxt olacaqmı?)
4. Budu já studovat zítra? (Mən sabah oxuyacağam?)
Məşq 4: Doğru cümləni seçin[edit | edit source]
Aşağıdakı cümlələrdən doğru olanını seçin:
1. (a) Já budu zpívat. (b) Já budu zpívat. (c) Já budu zpívat.
2. (a) Ty budeš jíst. (b) Ty budeš jíst. (c) Ty budeš jíst.
Həll:
1. (a) Doğrudur.
2. (a) Doğrudur.
Məşq 5: Cümlələri tamamlama[edit | edit source]
Aşağıdakı cümlələri tamamlayın:
1. Oni _______ (cestovat) do Prahy.
2. My _______ (hrát) nové hry.
Həll:
1. Oni budou cestovat do Prahy.
2. My budeme hrát nové hry.
Məşq 6: Gələcək zaman cümlələrini düzəldin[edit | edit source]
Aşağıdakı cümlələrin gələcək zaman formasını düzəldin:
1. Já jím jablko. (Mən alma yeyirəm.)
2. On spí. (O yatır.)
Həll:
1. Já budu jíst jablko.
2. On bude spát.
Məşq 7: Əvəz etmə[edit | edit source]
Aşağıdakı cümlələrdə fiili əvəz edin:
1. Já _______ (mít) novou práci.
2. Ty _______ (být) na dovolené.
Həll:
1. Já budu mít novou práci.
2. Ty budeš na dovolené.
Məşq 8: Müşahidə et[edit | edit source]
Aşağıdakı cümlələri müşahidə edin və gələcək zaman formalarını müəyyən edin:
1. Já budu jíst zmrzlinu.
2. My budeme hrát fotbal.
Həll:
1. budu jíst - gələcək zaman formasıdır.
2. budeme hrát - gələcək zaman formasıdır.
Məşq 9: Doğru formaları seçin[edit | edit source]
Aşağıdakılardan doğru gələcək zaman formalarını seçin:
1. (a) Já budu spát. (b) Já budu spát. (c) Já budu spát.
2. (a) Ty budeš jíst. (b) Ty budeš jíst. (c) Ty budeš jíst.
Həll:
1. (a) Doğrudur.
2. (a) Doğrudur.
Məşq 10: Cümlələri düzəldin[edit | edit source]
Aşağıdakı cümlələri düzəldin:
1. My jdeme do školy. (Biz məktəbə gedirik.)
2. Oni spí. (Onlar yatır.)
Həll:
1. My budeme jít do školy.
2. Oni budou spát.