Difference between revisions of "Language/Bulgarian/Grammar/Adjectives/az"

From Polyglot Club WIKI
Jump to navigation Jump to search
m (Quick edit)
 
m (Quick edit)
 
Line 1: Line 1:


{{Bulgarian-Page-Top}}
{{Bulgarian-Page-Top}}
<div class="pg_page_title"><span lang>[[Language/Bulgarian/az|Bulgarian]] </span> → <span cat>[[Language/Bulgarian/Grammar/az|Grammar]]</span> → <span level>[[Language/Bulgarian/Grammar/0-to-A1-Course/az|0 to A1 Course]]</span> → <span title>Adjectives</span></div>


<div class="pg_page_title"><span lang="az">Bolqar</span> → <span cat="az">Qrammatika</span> → <span level="az">0-dan A1-ə qədər kurs</span> → <span title="az">Sifətliklər</span></div>
== Giriş ==
 
Bulgar dilində sifətlər, ifadələrin gözəlliyini artıran və daha ətraflı mənalar təqdim edən vacib bir hissədir. Sifətlər, isimləri təsvir edərək, onların keyfiyyətlərini, vəziyyətlərini və ya xüsusiyyətlərini izah edir. Bu dərsdə biz, bulqar dilində sifətlərin deklinasiyasını öyrənəcəyik və onları sadə cümlələrdə necə istifadə edəcəyimizi öyrənəcəyik. Həmçinin, sifətlərin cins, sayı və hal ilə necə uyğunlaşdığını da öyrənəcəyik.
 
Bu dərs, "Tam 0-dan A1 Bulqar Dili Kursu" adlı daha geniş bir kursun bir hissəsidir. Kursumuzun müvafiq hissələrindən biri olan bu dərs, sizə bulqar dilindəki sifətlərin istifadəsi ilə bağlı ətraflı biliklər verəcək. İndi dərsimizin strukturu ilə tanış olaq:


__TOC__
__TOC__


== Sifətliklərin çəkisi ==
=== Sifətlərin Tərifi ===


Bolqar dilində sifətliklər daima cümlənin ardınca gəlir. Bu sifətliklər iki cür olur: qısam uzun sifətliklər.
Sifətlər, isimləri təsvir edən sözlərdir. Onlar, isimlərin xüsusiyyətlərini, vəziyyətlərini, rənglərini, ölçülərini s. ifadə edir. Məsələn:


=== Qısam sifətliklər ===
* Gözəl çiçək


Qısam sifətliklər "-en" ilə bitir. Hər iki cins kəlmədəki cinsi göstərir. Qısam sifətliklərin çəkisi daima eynidir. İngilis dilində kimi, bolqar dilində də sifətliklər çəkilmir.
* Böyük ev


Məsələn:
* Qırmızı alma
 
=== Sifətlərin Deklinasiyası ===
 
Bulqar dilində sifətlər, isimlərin cinsinə (kişi, qadın, neytral), sayına (tək, cəm) və halına (nominativ, akuzativ, genitiv, dativ) uyğunlaşmalıdır. Gəlin, bu uyğunlaşmanın necə baş verdiyini anlamaq üçün bir neçə nümunəyə baxaq.
 
==== Cins və Say ====
 
Sifətlər, isimlərin cinsinə və sayına uyğun olaraq dəyişir. Aşağıda cins və say faktoruna görə sifətlərin dəyişikliyini görəcəksiniz:


{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
! Bolqar !! Telaffuz !! Azərbaycanca
 
! Sifət !! Cins (Kişi) !! Cins (Qadın) !! Cins (Neytral) !! Cəm
 
|-
|-
| красив || /krasiv/ || gözəl
 
| Gözəl || Gözəl || Gözəl || Gözəl || Gözəl
 
|-
|-
| голям || /ɡoljam/ || böyük
 
| Böyük || Böyük || Böyük || Böyük || Böyük
 
|-
|-
| син || /sin/ || mavi
 
| Qırmızı || Qırmızı || Qırmızı || Qırmızı || Qırmızı
 
|-
|-
| нов || /nov/ || yeni
 
| Kiçik || Kiçik || Kiçik || Kiçik || Kiçik
 
|}
|}


=== Uzun sifətliklər ===
=== Sifətlərin Halı ===
 
Sifətlərin halı, isimlərin halı ilə uyğunlaşdırılmalıdır. Aşağıda sifətlərin müxtəlif hallarda necə dəyişikliyə uğradığını görəcəksiniz:


Uzun sifətliklər " -ski ", " -ci ", " -cki ", " -чki " və ya " -li " ilə bitir. Qadın və kişi kəlmələrdə fərqli sifətliklər istifadə olunur. Uzun sifətliklərin cinsi ilə uyğun çəkisi var.
{| class="wikitable"


Məsələn:
! Sifət !! Nominativ !! Akuzativ !! Genitiv !! Dativ


{| class="wikitable"
! Bolqar !! Telaffuz !! Azərbaycanca
|-
|-
| чист || /tʃist/ || təmiz (kişi)
 
| Gözəl || Gözəl || Gözəl || Gözələ || Gözəl
 
|-
|-
| чиста || /tʃista/ || təmiz (qadın)
 
| Böyük || Böyük || Böyük || Böyüğə || Böyük
 
|-
|-
| малък || /mɑɫk/ || kiçik (kişi)
 
| Qırmızı || Qırmızı || Qırmızı || Qırmızıya || Qırmızı
 
|-
|-
| малка || /mɑlkɑ/ || kiçik (qadın)
 
| Kiçik || Kiçik || Kiçik || Kiçikə || Kiçik
 
|}
|}


== Sifətliklərin dəyişməsi ==
=== Sifətlərin İstifadəsi ===


Bolqar dilində, sifətliklər cümlədəki kəlmənin cinsinə və sayına uyğun olaraq dəyişir. Qısam sifətliklərin dəyişməsi yoxdur, lakin uzun sifətliklər dəyişir.
Sifətləri cümlələrdə düzgün istifadə etmək, dilin gözəl bir hissəsidir. Onları isimlərlə birləşdirərək, cümlələrdə təsvir etmə funksiyasını yerinə yetirirlər. Məsələn:


=== Kişi kəlməsi ilə uzun sifətliklərin dəyişməsi ===
* "Gözəl çiçək açdı."


Uzun sifətliklər kişi kəlməsi ilə birləşdikdə, sonuncu hərfi " и " ilə dəyişir.
* "Böyük evdə yaşayırıq."


Məsələn:
* "Qırmızı alma çox dadlıdır."
 
== Misal Cümlələr ==
 
Sifətlərin istifadəsinə dair daha çox nümunə təqdim edirik:


{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
! Bolqar !! Telaffuz !! Azərbaycanca
 
! Bulgarian !! Pronunciation !! North Azerbaijani
 
|-
|-
| интересен || /intɛrɛsɛn/ || maraqlı (kişi)
 
| Красив цвете || Krasiv tsvete || Gözəl çiçək
 
|-
|-
| интересна || /intɛrɛsna/ || maraqlı (qadın)
 
| Голям дом || Goliam dom || Böyük ev
 
|-
|-
| широк || /ʃirok/ || geniş (kişi)
 
| Червена ябълка || Chervenaya yabŭlka || Qırmızı alma
 
|-
|-
| широка || /ʃiroka/ || geniş (qadın)
|}


=== Çoxlu kəlməsi ilə uzun sifətliklərin dəyişməsi ===
| Малък човек || Malŭk chovek || Kiçik adam


Uzun sifətliklər çoxlu kəlməsi ilə birləşdikdə, son hərfi " и " ilə dəyişir.
|-


Məsələn:
| Щастлив ден || Shchastliv den || Şad gün


{| class="wikitable"
! Bolqar !! Telaffuz !! Azərbaycanca
|-
|-
| интересни || /intɛrɛsni/ || maraqlı (çoxlu)
 
| Синя кола || Sinya kola || Mavi maşın
 
|-
|-
| широки || /ʃiroki/ || geniş (çoxlu)
|}


=== Qadın kəlməsi ilə uzun sifətliklərin dəyişməsi ===
| Бял сняг || Byal sňag || Ağ qar


Uzun sifətliklər qadın kəlməsi ilə birləşdikdə, sonuncu hərfi " а " ilə dəyişir.
|-


Məsələn:
| Зелена трева || Zelena treva || Yaşıl ot


{| class="wikitable"
! Bolqar !! Telaffuz !! Azərbaycanca
|-
|-
| интересен || /intɛrɛsɛn/ || maraqlı (kişi)
 
| Черен котка || Chern kotka || Qara pişik
 
|-
|-
| интересна || /intɛrɛsna/ || maraqlı (qadın)
 
|-
| Топла супа || Topla supa || İsti şorba
| интересни || /intɛrɛsni/ || maraqlı (çoxlu)
 
|}
|}


=== Nömrə ilə uzun sifətliklərin dəyişməsi ===
== Məşq Bölməsi ==
 
İndi siz, öyrəndiklərinizi tətbiq etmək üçün bir neçə məşq edəcəksiniz. Aşağıda 10 məşq təqdim olunur:
 
=== Məşq 1 ===
 
Aşağıdakı cümlələri tamamlayın:
 
1. ________ (gözəl) çiçək açdı.
 
2. ________ (böyük) evdə yaşayırıq.
 
3. ________ (qırmızı) alma çox dadlıdır.
 
=== Məşq 2 ===
 
Aşağıdakı sifətlərin cinsini və sayını müəyyən edin:
 
1. Gözəl
 
2. Böyük
 
3. Qırmızı
 
=== Məşq 3 ===
 
Aşağıdakı cümlələri düzgün hal ilə tamamlayın:
 
1. Искам ________ (красив) цвете.
 
2. Тя има ________ (голям) дом.
 
3. Той яде ________ (червен) ябълка.
 
=== Məşq 4 ===
 
Aşağıdakı cümlələrdəki sifətləri doğru hala uyğunlaşdırın:
 
1. Тази ________ (синя) кола е моя.
 
2. Аз видях ________ (черен) котка.
 
3. Тя купи ________ (малък) дом.
 
=== Məşq 5 ===
 
Cümlələri yaradın:
 
1. "Gözəl çiçək" ifadəsini istifadə edərək cümlə yaradın.
 
2. "Böyük ev" ifadəsini istifadə edərək cümlə yaradın.
 
=== Məşq 6 ===
 
Aşağıdakı sifətlərin cinsini uyğunlaşdırın:
 
1. ________ (gözəl) qız
 
2. ________ (böyük) oğlan
 
3. ________ (qırmızı) kitab
 
=== Məşq 7 ===
 
Hər bir sifət üçün bir cümlə yazın:
 
1. Kiçik
 
2. Şirin
 
3. İsti
 
=== Məşq 8 ===
 
Aşağıdakı cümlələri tərsinə çevirin:
 
1. Синя кола
 
2. Красив цвете
 
3. Голям дом
 
=== Məşq 9 ===
 
Fikirlərinizi aşağıdakı cümlədə tamamlayın:
 
1. Mənim ________ (xüsusi) dostum var.
 
2. Bugünkü hava ________ (gözəl)dir.
 
=== Məşq 10 ===
 
Aşağıdakı sifətlərin cinsini müəyyən edin:
 
1. Təmiz


Uzun sifətliklər nömrə ilə birləşdikdə, sonuncu hərfi " o " ilə dəyişir.
2. Yavaş


Məsələn:
3. Tez


{| class="wikitable"
== Həllər ==
! Bolqar !! Telaffuz !! Azərbaycanca
 
|-
Hər bir məşq üçün düzgün cavabları təqdim edirik:
| интересен || /intɛrɛsɛn/ || 1 maraqlı
 
|-
=== Məşq 1 ===
| интересни || /intɛrɛsni/ || 2 maraqlı
 
|-
1. Gözəl
| интересно || /intɛrɛsno/ || 3 maraqlı
 
|}
2. Böyük
 
3. Qırmızı
 
=== Məşq 2 ===
 
1. Kişi
 
2. Kişi
 
3. Kişi
 
=== Məşq 3 ===
 
1. Красив
 
2. Голям
 
3. Червен
 
=== Məşq 4 ===
 
1. Синя
 
2. Черен
 
3. Малък
 
=== Məşq 5 ===
 
1. "Gözəl çiçək açdı."
 
2. "Böyük evdə yaşayırıq."


== Mətn nümunələri ==
=== Məşq 6 ===


İndi sizlərə sifətliklərin düzgün istifadəsi haqqında mətn nümunələri verəcəyik.
1. Gözəl qız


=== Nümunə 1 ===
2. Böyük oğlan
{| class="wikitable"
! Bolqar !! Telaffuz !! Azərbaycanca
|-
| студент || /studɛnt/ || tələbə
|-
| млад || /mlad/ || gənc
|-
| умен || /umɛn/ || ağıllı
|-
| странен || /stranɛn/ || qəribə
|-
| съсредоточен || /sɤsrɛdotɔtʃɛn/ || mərkəzləşmiş
|}


Birinci nümunə:
3. Qırmızı kitab


"Студентът е млад и умен." (Tələbə gənc və ağıllıdır.)
=== Məşq 7 ===


=== Nümunə 2 ===
1. Kiçik - "Kiçik evdə yaşayırıq."


{| class="wikitable"
2. Şirin - "Şirin tort çox dadlıdır."
! Bolqar !! Telaffuz !! Azərbaycanca
|-
| момиче || /momitʃɛ/ || qız
|-
| красив || /krasiv/ || gözəl
|-
| умен || /umɛn/ || ağıllı
|-
| добър || /dɔbɤr/ || yaxşı
|-
| спокоен || /spɔkɔɛn/ || sakin
|}


İkinci nümunə:
3. İsti - "İsti çay içmək istəyirəm."


"Момичето е красиво, умно и добро." (Qız gözəl, ağıllı və yaxşıdır.)
=== Məşq 8 ===


== Qrammatika testi ==
1. Колата синя


Bolqar dilində sifətliklərin dəyişməsi çox vacibdir, buna görə də sizə bir qrammatika testi təqdim edirik. Bu test sizin sifətliklər haqqında biliklərinizi ölçəcəkdir.
2. Цветето красив


* Аз съм __ (красив).  
3. Домът голям
** красив
** красива
** красиви


* Он търси __ (голям) квартира.
=== Məşq 9 ===
** голям
** голяма
** големи


* Това е __ (интересен) учител.
1. Mənim xüsusi dostum var.
** интересен
** интересна
** интересно


* Този мъж е __ (добър) шофьор.
2. Bugünkü hava gözəldir.
** добър
** добра
** добри


* Аз имам __ (стар) кола.
=== Məşq 10 ===
** стар
** стара
** стари


== Məqalənin sonu ==
1. Təmiz - Qadın


Bu dərsdə siz Bolqar dilindəki sifətlikləri öyrəndiniz. Qısam və uzun sifətliklər arasındakı fərqə baxdınız və sifətliklərin dəyişməsinin qaydalarını öyrəndiniz. Əgər sizə bu mövzuda daha çox məlumat verilməsini istəyirsinizsə, <a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Bolqar_dili">Bolqar dilinin Vikipediya səhifəsinə</a> baxa bilərsiniz.  
2. Yavaş - Kişi


Yadda saxlayın ki, sifətlikləri doğru istifadə edərkən, cümlələrinizi daha zəngin və mənasız edə bilərsiniz. Bir sıra sifətliklər öyrənərək, öz dilinizdə ifadələrinizə bir qat daha yüksək səviyyə qatmaq mümkündür.  
3. Tez - Kişi


{{#seo:
{{#seo:
|title=Bolqar dilində sifətliklərin dəyişməsi
|keywords=Bolqar dilində sifətliklərin dəyişməsi, Bolqar dilində sifətliklər, Bolqar dilində sifətliklərin çəkisi, Bolqar dilində sifətliklər haqqında, Bolqar dilində sifətliklər testi
|description=Bu dərsdə siz Bolqar dilindəki sifətlikləri öyrəndiniz. Qısam və uzun sifətliklər arasındakı fərqə baxdınız və sifətliklərin dəyişməsinin qaydalarını öyrəndiniz.}}


|title=Sifətlər: Bulqar Dili Qramatikası
|keywords=sifətlər, bulqar dili, qramatika, cins, hal, deklinasiyalar
|description=Bu dərsdə bulqar dilində sifətlərin deklinasiyası və istifadəsini öyrənəcəksiniz.
}}


{{Bulgarian-0-to-A1-Course-TOC-az}}
{{Template:Bulgarian-0-to-A1-Course-TOC-az}}


[[Category:Course]]
[[Category:Course]]
Line 204: Line 335:
[[Category:0-to-A1-Course]]
[[Category:0-to-A1-Course]]
[[Category:Bulgarian-0-to-A1-Course]]
[[Category:Bulgarian-0-to-A1-Course]]
<span gpt></span> <span model=gpt-3.5-turbo></span> <span temperature=0.7></span>
<span openai_correct_model></span> <span gpt></span> <span model=gpt-4o-mini></span> <span temperature=0.7></span>
 




{{Bulgarian-Page-Bottom}}
{{Bulgarian-Page-Bottom}}

Latest revision as of 09:52, 21 August 2024


Bulgarian-Language-PolyglotClub.png
Bulgarian Grammar0 to A1 CourseAdjectives

Giriş[edit | edit source]

Bulgar dilində sifətlər, ifadələrin gözəlliyini artıran və daha ətraflı mənalar təqdim edən vacib bir hissədir. Sifətlər, isimləri təsvir edərək, onların keyfiyyətlərini, vəziyyətlərini və ya xüsusiyyətlərini izah edir. Bu dərsdə biz, bulqar dilində sifətlərin deklinasiyasını öyrənəcəyik və onları sadə cümlələrdə necə istifadə edəcəyimizi öyrənəcəyik. Həmçinin, sifətlərin cins, sayı və hal ilə necə uyğunlaşdığını da öyrənəcəyik.

Bu dərs, "Tam 0-dan A1 Bulqar Dili Kursu" adlı daha geniş bir kursun bir hissəsidir. Kursumuzun müvafiq hissələrindən biri olan bu dərs, sizə bulqar dilindəki sifətlərin istifadəsi ilə bağlı ətraflı biliklər verəcək. İndi dərsimizin strukturu ilə tanış olaq:

Sifətlərin Tərifi[edit | edit source]

Sifətlər, isimləri təsvir edən sözlərdir. Onlar, isimlərin xüsusiyyətlərini, vəziyyətlərini, rənglərini, ölçülərini və s. ifadə edir. Məsələn:

  • Gözəl çiçək
  • Böyük ev
  • Qırmızı alma

Sifətlərin Deklinasiyası[edit | edit source]

Bulqar dilində sifətlər, isimlərin cinsinə (kişi, qadın, neytral), sayına (tək, cəm) və halına (nominativ, akuzativ, genitiv, dativ) uyğunlaşmalıdır. Gəlin, bu uyğunlaşmanın necə baş verdiyini anlamaq üçün bir neçə nümunəyə baxaq.

Cins və Say[edit | edit source]

Sifətlər, isimlərin cinsinə və sayına uyğun olaraq dəyişir. Aşağıda cins və say faktoruna görə sifətlərin dəyişikliyini görəcəksiniz:

Sifət Cins (Kişi) Cins (Qadın) Cins (Neytral) Cəm
Gözəl Gözəl Gözəl Gözəl Gözəl
Böyük Böyük Böyük Böyük Böyük
Qırmızı Qırmızı Qırmızı Qırmızı Qırmızı
Kiçik Kiçik Kiçik Kiçik Kiçik

Sifətlərin Halı[edit | edit source]

Sifətlərin halı, isimlərin halı ilə uyğunlaşdırılmalıdır. Aşağıda sifətlərin müxtəlif hallarda necə dəyişikliyə uğradığını görəcəksiniz:

Sifət Nominativ Akuzativ Genitiv Dativ
Gözəl Gözəl Gözəl Gözələ Gözəl
Böyük Böyük Böyük Böyüğə Böyük
Qırmızı Qırmızı Qırmızı Qırmızıya Qırmızı
Kiçik Kiçik Kiçik Kiçikə Kiçik

Sifətlərin İstifadəsi[edit | edit source]

Sifətləri cümlələrdə düzgün istifadə etmək, dilin gözəl bir hissəsidir. Onları isimlərlə birləşdirərək, cümlələrdə təsvir etmə funksiyasını yerinə yetirirlər. Məsələn:

  • "Gözəl çiçək açdı."
  • "Böyük evdə yaşayırıq."
  • "Qırmızı alma çox dadlıdır."

Misal Cümlələr[edit | edit source]

Sifətlərin istifadəsinə dair daha çox nümunə təqdim edirik:

Bulgarian Pronunciation North Azerbaijani
Красив цвете Krasiv tsvete Gözəl çiçək
Голям дом Goliam dom Böyük ev
Червена ябълка Chervenaya yabŭlka Qırmızı alma
Малък човек Malŭk chovek Kiçik adam
Щастлив ден Shchastliv den Şad gün
Синя кола Sinya kola Mavi maşın
Бял сняг Byal sňag Ağ qar
Зелена трева Zelena treva Yaşıl ot
Черен котка Chern kotka Qara pişik
Топла супа Topla supa İsti şorba

Məşq Bölməsi[edit | edit source]

İndi siz, öyrəndiklərinizi tətbiq etmək üçün bir neçə məşq edəcəksiniz. Aşağıda 10 məşq təqdim olunur:

Məşq 1[edit | edit source]

Aşağıdakı cümlələri tamamlayın:

1. ________ (gözəl) çiçək açdı.

2. ________ (böyük) evdə yaşayırıq.

3. ________ (qırmızı) alma çox dadlıdır.

Məşq 2[edit | edit source]

Aşağıdakı sifətlərin cinsini və sayını müəyyən edin:

1. Gözəl

2. Böyük

3. Qırmızı

Məşq 3[edit | edit source]

Aşağıdakı cümlələri düzgün hal ilə tamamlayın:

1. Искам ________ (красив) цвете.

2. Тя има ________ (голям) дом.

3. Той яде ________ (червен) ябълка.

Məşq 4[edit | edit source]

Aşağıdakı cümlələrdəki sifətləri doğru hala uyğunlaşdırın:

1. Тази ________ (синя) кола е моя.

2. Аз видях ________ (черен) котка.

3. Тя купи ________ (малък) дом.

Məşq 5[edit | edit source]

Cümlələri yaradın:

1. "Gözəl çiçək" ifadəsini istifadə edərək cümlə yaradın.

2. "Böyük ev" ifadəsini istifadə edərək cümlə yaradın.

Məşq 6[edit | edit source]

Aşağıdakı sifətlərin cinsini uyğunlaşdırın:

1. ________ (gözəl) qız

2. ________ (böyük) oğlan

3. ________ (qırmızı) kitab

Məşq 7[edit | edit source]

Hər bir sifət üçün bir cümlə yazın:

1. Kiçik

2. Şirin

3. İsti

Məşq 8[edit | edit source]

Aşağıdakı cümlələri tərsinə çevirin:

1. Синя кола

2. Красив цвете

3. Голям дом

Məşq 9[edit | edit source]

Fikirlərinizi aşağıdakı cümlədə tamamlayın:

1. Mənim ________ (xüsusi) dostum var.

2. Bugünkü hava ________ (gözəl)dir.

Məşq 10[edit | edit source]

Aşağıdakı sifətlərin cinsini müəyyən edin:

1. Təmiz

2. Yavaş

3. Tez

Həllər[edit | edit source]

Hər bir məşq üçün düzgün cavabları təqdim edirik:

Məşq 1[edit | edit source]

1. Gözəl

2. Böyük

3. Qırmızı

Məşq 2[edit | edit source]

1. Kişi

2. Kişi

3. Kişi

Məşq 3[edit | edit source]

1. Красив

2. Голям

3. Червен

Məşq 4[edit | edit source]

1. Синя

2. Черен

3. Малък

Məşq 5[edit | edit source]

1. "Gözəl çiçək açdı."

2. "Böyük evdə yaşayırıq."

Məşq 6[edit | edit source]

1. Gözəl qız

2. Böyük oğlan

3. Qırmızı kitab

Məşq 7[edit | edit source]

1. Kiçik - "Kiçik evdə yaşayırıq."

2. Şirin - "Şirin tort çox dadlıdır."

3. İsti - "İsti çay içmək istəyirəm."

Məşq 8[edit | edit source]

1. Колата синя

2. Цветето красив

3. Домът голям

Məşq 9[edit | edit source]

1. Mənim xüsusi dostum var.

2. Bugünkü hava gözəldir.

Məşq 10[edit | edit source]

1. Təmiz - Qadın

2. Yavaş - Kişi

3. Tez - Kişi