Difference between revisions of "Language/Moroccan-arabic/Grammar/Uses-of-the-Conditional/kk"
m (Quick edit) |
m (Quick edit) |
||
(One intermediate revision by the same user not shown) | |||
Line 1: | Line 1: | ||
{{Moroccan-arabic-Page-Top}} | {{Moroccan-arabic-Page-Top}} | ||
<div class="pg_page_title"><span lang>[[Language/Moroccan-arabic/kk|Марокко араб тілі]] </span> → <span cat>[[Language/Moroccan-arabic/Grammar/kk|Грамматика]]</span> → <span level>[[Language/Moroccan-arabic/Grammar/0-to-A1-Course/kk|0-ден A1 деңгейіне дейінгі курс]]</span> → <span title>Шартты қолдану</span></div> | |||
== Кіріспе == | |||
Марокко араб тілінде шартты көңіл-күйді (conditional mood) пайдалану – тілдік дағдыларды жетілдіруде маңызды қадам. Бұл грамматикалық құрылым арқылы біз мүмкіндіктер, болжамдар және шарттарды білдіре аламыз. Шартты көңіл-күйдің қолданылуы, бізге сөйлескен кезде немесе жазған кезде, әр түрлі жағдайларды сипаттауға көмектеседі. Мысалы, “Егер мен мектепке барсам, достарыммен кездесемін” деген сөйлемде шартты көңіл-күйдің қолданылуы «егер» деген сөзбен басталады. Бүгінгі сабақта біз шартты көңіл-күйді қалай және қашан пайдалануды үйренеміз. | |||
__TOC__ | __TOC__ | ||
== | === Шартты көңіл-күй дегеніміз не? === | ||
Шартты көңіл-күй – сөйлемнің шарттылықты білдіретін грамматикалық құрылымы. Ол әдетте “егер” (إذا) сөзімен басталып, бір нәрсенің орындалуын немесе орындалмауын білдіреді. Бұл көңіл-күйді қолдану арқылы біз әр түрлі жағдайларды, мысалы, болашақтағы мүмкіндіктерді, ұсыныстарды немесе болжамдарды көрсетеміз. | |||
=== Шартты көңіл-күйдің құрылымы === | |||
Марокко араб тілінде шартты көңіл-күйдің негізгі құрылымы: | |||
* Егер + (субъект + етістік) + (нәтиже) | |||
* Мысалы: إذا ذهبت إلى السوق، سأشتري فواكه | |||
* Егер мен базарға барсам, мен жемістер сатып аламын. | |||
== Шартты көңіл-күйдің қолдану жағдайлары == | |||
=== 1. Мүмкіндіктер === | |||
Шартты көңіл-күйдің алғашқы қолдану жері – мүмкіндіктерді көрсету. Мысалы: | |||
{| class="wikitable" | |||
! Марокко араб тілі !! Дыбысталу !! Қазақша | |||
|- | |||
| إذا درست جيدا، سأنجح في الامتحان || إذا درست جيدًا، سأنجح في الامتحان || Егер мен жақсы оқысам, мен емтиханнан өтемін | |||
|- | |||
| إذا سافرت إلى المغرب، سأتعلم العربية || إذَا سَافَرْتُ إلى المَغْرِب، سَأَتَعَلَّمُ العَرَبِيَّة || Егер мен Мароккода саяхат жасасам, мен араб тілін үйренемін | |||
|} | |||
=== 2. Ұсыныстар === | |||
Шартты көңіл-күй ұсыныстар жасау үшін де қолданылады. Мысалы: | |||
{| class="wikitable" | |||
! Марокко араб тілі !! Дыбысталу !! Қазақша | |||
|- | |||
| إذا كنت جائعا، يمكنك أن تأكل || إذَا كُنتَ جَائِعًا، يُمْكِنُكَ أَنْ تَأْكُلَ || Егер сен аш болсаң, сен тамақ жей аласың | |||
|- | |||
| إذا أحببت، يمكننا الذهاب إلى السينما || إذَا أَحْبَبْتَ، يُمْكِنُنَا الذَّهَابُ إلى السِّيْنَمَا || Егер сен қаласаң, біз киноға бара аламыз | |||
|} | |||
=== 3. Болжамдар === | |||
Шартты көңіл-күй болжау жасау үшін пайдаланылады. Мысалы: | |||
{| class="wikitable" | |||
! Марокко араб тілі !! Дыбысталу !! Қазақша | |||
|- | |||
| إذا كان الجو جميلا، سنذهب إلى الشاطئ || إذَا كَانَ الجَوُّ جَمِيلًا، سَنَذْهَبُ إلى الشَّاطِئ || Егер ауа райы жақсы болса, біз жағажайға барамыз | |||
|- | |||
| إذا لم تدرس، لن تنجح || إذَا لَمْ تَدْرُسْ، لَنْ تَنْجَحَ || Егер сен оқымасаң, сен өтпейсің | |||
|} | |||
=== 4. Мәселелерді шешу === | |||
Шартты көңіл-күй мәселелерді шешу барысында да қолданылады. Мысалы: | |||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
! | |||
! Марокко араб тілі !! Дыбысталу !! Қазақша | |||
|- | |||
| إذا كان لديك مشكلة، يمكنك أن تسألني || إذَا كَانَ لَدَيْكَ مُشْكِلَةٌ، يُمْكِنُكَ أَنْ تَسْأَلَنِي || Егер сенде проблема болса, сен мені сұрай аласың | |||
|- | |- | ||
| | |||
| إذا كنت تعاني، يجب عليك أن تتحدث || إذَا كُنتَ تُعَانِي، يَجِبُ عَلَيْكَ أَنْ تَتَحَدَّثَ || Егер сен қиналсаң, сен сөйлеуің керек | |||
|} | |} | ||
== | === 5. Бастамалар === | ||
Шартты көңіл-күй бастамалар мен ұсыныстар үшін де маңызды. Мысалы: | |||
{| class="wikitable" | |||
! Марокко араб тілі !! Дыбысталу !! Қазақша | |||
|- | |||
== | | إذا أردت أن تتعلم، ابدأ الآن || إذَا أَرَدْتَ أَنْ تَتَعَلَّمَ، اَبْدَأِ الآن || Егер сен үйренгің келсе, қазір баста | ||
|- | |||
| إذا كنت تحب الموسيقى، انضم إلينا || إذَا كُنتَ تُحِبُّ المُوسِيقَى، انْضَمَّ إِلَيْنَا || Егер сен музыканы сүйсең, бізге қосыл | |||
|} | |||
== Шартты көңіл-күйдің формалары == | |||
Шартты көңіл-күйдің формалары көбінесе өткен шақ және болашақ шақта болады. | |||
* Өткен шақта: إذا + (субъект + өткен етістік) + (нәтиже) | |||
* Болашақ шақта: إذا + (субъект + болашақ етістік) + (нәтиже) | |||
=== Мысалдар === | |||
{| class="wikitable" | |||
! Марокко араб тілі !! Дыбысталу !! Қазақша | |||
|- | |||
| إذا كنت قد درست، كنت ستنجح || إذَا كُنتَ قَدْ دَرَسْتَ، كُنتَ سَتَنْجَحُ || Егер сен оқыған болсаң, сен өтетін едің | |||
|- | |||
| إذا زرتني، سأكون سعيدا || إذَا زُرْتَنِي، سَأَكُونُ سَعِيدًا || Егер сен мені көрсең, мен қуанышты боламын | |||
|} | |||
== Жаттығулар == | |||
=== 1. Жаттығу === | |||
Толтырыңыз: Егер мен (оқу) __________, мен (өтемін) __________. | |||
'''Шешімі:''' Егер мен оқысам, мен өтемін. | |||
=== 2. Жаттығу === | |||
Сөйлемдерді шартты көңіл-күйде жазыңыз: | |||
* Мен (жұмыс) __________, мен (ақша) __________. | |||
* Егер (ауа) __________, мен (жаяу) __________. | |||
'''Шешім:''' | |||
1. Егер мен жұмыс істесем, мен ақша табамын. | |||
2. Егер ауа райы жақсы болса, мен жаяу барам. | |||
=== 3. Жаттығу === | |||
Толтыру: Егер мен (жазу) __________, мен (достарым) __________. | |||
'''Шешімі:''' Егер мен жазсам, мен достарыммен кездесемін. | |||
=== 4. Жаттығу === | |||
Түзетіңіз: | |||
* Егер сен (жұмыс) __________, сен (сәтті) __________. | |||
* Егер (досым) __________, мен (көмектесемін) __________. | |||
'''Шешім:''' | |||
1. Егер сен жұмыс істесең, сен сәтті боласың. | |||
2. Егер досым сұраса, мен көмектесемін. | |||
=== 5. Жаттығу === | |||
Егер мен (барамын) __________, мен (тапсырамын) __________. | |||
'''Шешімі:''' Егер мен барамын, мен тапсырамын. | |||
=== 6. Жаттығу === | |||
Сөйлемдер жасаңыз: | |||
* Егер (мен) __________, мен (көрейін) __________. | |||
* Егер (сен) __________, мен (көмектесемін) __________. | |||
'''Шешім:''' | |||
1. Егер мен бос болсам, мен көрейін. | |||
2. Егер сен сұрасаң, мен көмектесемін. | |||
=== 7. Жаттығу === | |||
Тапсырманы орындаңыз: | |||
* Егер мен (білім) __________, мен (жетістіктер) __________. | |||
* Егер (дос) __________, мен (кездесемін) __________. | |||
'''Шешім:''' | |||
1. Егер мен білім алсам, мен жетістіктерге жетемін. | |||
2. Егер досым келсе, мен кездесемін. | |||
=== 8. Жаттығу === | |||
Толтырыңыз: | |||
* Егер (мен) __________, мен (сөйлеймін) __________. | |||
* Егер (сен) __________, мен (көмектесемін) __________. | |||
'''Шешім:''' | |||
1. Егер мен дайын болсам, мен сөйлеймін. | |||
2. Егер сен сұрасаң, мен көмектесемін. | |||
=== 9. Жаттығу === | |||
Сөйлемдерді жасаңыз: | |||
* Егер (біз) __________, мен (барамын) __________. | |||
* Егер (ол) __________, мен (шығамын) __________. | |||
'''Шешім:''' | |||
1. Егер біз шығарсақ, мен барамын. | |||
2. Егер ол дайын болса, мен шығамын. | |||
=== 10. Жаттығу === | |||
Егер (ол) __________, мен (көмектесемін) __________. | |||
'''Шешімі:''' Егер ол шақырса, мен көмектесемін. | |||
{{#seo: | {{#seo: | ||
|title= | |||
|keywords= | |title=Марокко араб тілінде шартты көңіл-күйді қолдану | ||
|description= | |||
|keywords=Марокко араб тілі, шартты көңіл-күй, грамматика, тіл үйрену, бастауыш курс | |||
|description=Бұл сабақта сіз Марокко араб тілінде шартты көңіл-күйді қалай және қашан қолдану керектігін үйренесіз. | |||
}} | }} | ||
{{Moroccan-arabic-0-to-A1-Course-TOC-kk}} | {{Template:Moroccan-arabic-0-to-A1-Course-TOC-kk}} | ||
[[Category:Course]] | [[Category:Course]] | ||
Line 47: | Line 267: | ||
[[Category:0-to-A1-Course]] | [[Category:0-to-A1-Course]] | ||
[[Category:Moroccan-arabic-0-to-A1-Course]] | [[Category:Moroccan-arabic-0-to-A1-Course]] | ||
<span gpt></span> <span model=gpt- | <span openai_correct_model></span> <span gpt></span> <span model=gpt-4o-mini></span> <span temperature=0.7></span> | ||
==Басқа сабақтар== | |||
* [[Language/Moroccan-arabic/Grammar/Uses-of-the-Passive/kk|0-А1 Курстары → Грамматика → Пассивтық қолдану]] | |||
* [[Language/Moroccan-arabic/Grammar/0-to-A1-Course/kk|0 to A1 Course]] | |||
* [[Language/Moroccan-arabic/Grammar/Comparative-and-Superlative-Adjectives/kk|0-ден A1-ге дейінгі курстар → Грамматика → Көптік және ең көптік сипаттандырулар]] | |||
* [[Language/Moroccan-arabic/Grammar/Demonstratives/kk|0-ден A1-ге дейінгі курстар → Грамматика → Ұқсас көрсеткілер]] | |||
* [[Language/Moroccan-arabic/Grammar/Affirmative-Imperative/kk|0-ден A1-ке дейінгі курстар → Грамматика → Тастықты бекіту]] | |||
* [[Language/Moroccan-arabic/Grammar/Formation-of-Passive-Constructions/kk|0-А1 курсы → Грамматика → Пассивдік құрылымдарды қалай жасауға болады]] | |||
* [[Language/Moroccan-arabic/Grammar/Past-Tense/kk|0-А1 курсы → Грамматика → Өткен уақыт]] | |||
* [[Language/Moroccan-arabic/Grammar/Alphabet-and-Writing/kk|0-А1 курсы → грамматика → Алфавит және жазу]] | |||
* [[Language/Moroccan-arabic/Grammar/Adjective-Agreement/kk|0-А1 Курстары → Грамматика → Сындыру үлгісі]] | |||
* [[Language/Moroccan-arabic/Grammar/Gender-and-Plurals/kk|0-А1 курсы → Грамматика → Жыныстар мен көпшіліктер]] | |||
* [[Language/Moroccan-arabic/Grammar/Pronunciation/kk|0-ден A1-ге дейінгі курстар → Грамматика → Тілдік]] | |||
* [[Language/Moroccan-arabic/Grammar/Present-Tense/kk|0-ден А1-ге дейінгі курстар → Грамматика → Қазіргі уақыт]] | |||
* [[Language/Moroccan-arabic/Grammar/Temporal-Prepositions/kk|0-А1 курсы → Грамматика → Уақытша белгілері]] | |||
* [[Language/Moroccan-arabic/Grammar/Relative-Pronouns/kk|0-А1 курсы → Грамматика → Әрекеттік есімдіктер]] | |||
* [[Language/Moroccan-arabic/Grammar/Possessive-Pronouns/kk|0-ден A1-ге дейінгі курстар → Грамматика → Мушессіз тұысымдық жүйелер]] | |||
{{Moroccan-arabic-Page-Bottom}} | {{Moroccan-arabic-Page-Bottom}} |
Latest revision as of 10:00, 16 August 2024
Кіріспе[edit | edit source]
Марокко араб тілінде шартты көңіл-күйді (conditional mood) пайдалану – тілдік дағдыларды жетілдіруде маңызды қадам. Бұл грамматикалық құрылым арқылы біз мүмкіндіктер, болжамдар және шарттарды білдіре аламыз. Шартты көңіл-күйдің қолданылуы, бізге сөйлескен кезде немесе жазған кезде, әр түрлі жағдайларды сипаттауға көмектеседі. Мысалы, “Егер мен мектепке барсам, достарыммен кездесемін” деген сөйлемде шартты көңіл-күйдің қолданылуы «егер» деген сөзбен басталады. Бүгінгі сабақта біз шартты көңіл-күйді қалай және қашан пайдалануды үйренеміз.
Шартты көңіл-күй дегеніміз не?[edit | edit source]
Шартты көңіл-күй – сөйлемнің шарттылықты білдіретін грамматикалық құрылымы. Ол әдетте “егер” (إذا) сөзімен басталып, бір нәрсенің орындалуын немесе орындалмауын білдіреді. Бұл көңіл-күйді қолдану арқылы біз әр түрлі жағдайларды, мысалы, болашақтағы мүмкіндіктерді, ұсыныстарды немесе болжамдарды көрсетеміз.
Шартты көңіл-күйдің құрылымы[edit | edit source]
Марокко араб тілінде шартты көңіл-күйдің негізгі құрылымы:
- Егер + (субъект + етістік) + (нәтиже)
- Мысалы: إذا ذهبت إلى السوق، سأشتري فواكه
- Егер мен базарға барсам, мен жемістер сатып аламын.
Шартты көңіл-күйдің қолдану жағдайлары[edit | edit source]
1. Мүмкіндіктер[edit | edit source]
Шартты көңіл-күйдің алғашқы қолдану жері – мүмкіндіктерді көрсету. Мысалы:
Марокко араб тілі | Дыбысталу | Қазақша |
---|---|---|
إذا درست جيدا، سأنجح في الامتحان | إذا درست جيدًا، سأنجح في الامتحان | Егер мен жақсы оқысам, мен емтиханнан өтемін |
إذا سافرت إلى المغرب، سأتعلم العربية | إذَا سَافَرْتُ إلى المَغْرِب، سَأَتَعَلَّمُ العَرَبِيَّة | Егер мен Мароккода саяхат жасасам, мен араб тілін үйренемін |
2. Ұсыныстар[edit | edit source]
Шартты көңіл-күй ұсыныстар жасау үшін де қолданылады. Мысалы:
Марокко араб тілі | Дыбысталу | Қазақша |
---|---|---|
إذا كنت جائعا، يمكنك أن تأكل | إذَا كُنتَ جَائِعًا، يُمْكِنُكَ أَنْ تَأْكُلَ | Егер сен аш болсаң, сен тамақ жей аласың |
إذا أحببت، يمكننا الذهاب إلى السينما | إذَا أَحْبَبْتَ، يُمْكِنُنَا الذَّهَابُ إلى السِّيْنَمَا | Егер сен қаласаң, біз киноға бара аламыз |
3. Болжамдар[edit | edit source]
Шартты көңіл-күй болжау жасау үшін пайдаланылады. Мысалы:
Марокко араб тілі | Дыбысталу | Қазақша |
---|---|---|
إذا كان الجو جميلا، سنذهب إلى الشاطئ | إذَا كَانَ الجَوُّ جَمِيلًا، سَنَذْهَبُ إلى الشَّاطِئ | Егер ауа райы жақсы болса, біз жағажайға барамыз |
إذا لم تدرس، لن تنجح | إذَا لَمْ تَدْرُسْ، لَنْ تَنْجَحَ | Егер сен оқымасаң, сен өтпейсің |
4. Мәселелерді шешу[edit | edit source]
Шартты көңіл-күй мәселелерді шешу барысында да қолданылады. Мысалы:
Марокко араб тілі | Дыбысталу | Қазақша |
---|---|---|
إذا كان لديك مشكلة، يمكنك أن تسألني | إذَا كَانَ لَدَيْكَ مُشْكِلَةٌ، يُمْكِنُكَ أَنْ تَسْأَلَنِي | Егер сенде проблема болса, сен мені сұрай аласың |
إذا كنت تعاني، يجب عليك أن تتحدث | إذَا كُنتَ تُعَانِي، يَجِبُ عَلَيْكَ أَنْ تَتَحَدَّثَ | Егер сен қиналсаң, сен сөйлеуің керек |
5. Бастамалар[edit | edit source]
Шартты көңіл-күй бастамалар мен ұсыныстар үшін де маңызды. Мысалы:
Марокко араб тілі | Дыбысталу | Қазақша |
---|---|---|
إذا أردت أن تتعلم، ابدأ الآن | إذَا أَرَدْتَ أَنْ تَتَعَلَّمَ، اَبْدَأِ الآن | Егер сен үйренгің келсе, қазір баста |
إذا كنت تحب الموسيقى، انضم إلينا | إذَا كُنتَ تُحِبُّ المُوسِيقَى، انْضَمَّ إِلَيْنَا | Егер сен музыканы сүйсең, бізге қосыл |
Шартты көңіл-күйдің формалары[edit | edit source]
Шартты көңіл-күйдің формалары көбінесе өткен шақ және болашақ шақта болады.
- Өткен шақта: إذا + (субъект + өткен етістік) + (нәтиже)
- Болашақ шақта: إذا + (субъект + болашақ етістік) + (нәтиже)
Мысалдар[edit | edit source]
Марокко араб тілі | Дыбысталу | Қазақша |
---|---|---|
إذا كنت قد درست، كنت ستنجح | إذَا كُنتَ قَدْ دَرَسْتَ، كُنتَ سَتَنْجَحُ | Егер сен оқыған болсаң, сен өтетін едің |
إذا زرتني، سأكون سعيدا | إذَا زُرْتَنِي، سَأَكُونُ سَعِيدًا | Егер сен мені көрсең, мен қуанышты боламын |
Жаттығулар[edit | edit source]
1. Жаттығу[edit | edit source]
Толтырыңыз: Егер мен (оқу) __________, мен (өтемін) __________.
Шешімі: Егер мен оқысам, мен өтемін.
2. Жаттығу[edit | edit source]
Сөйлемдерді шартты көңіл-күйде жазыңыз:
- Мен (жұмыс) __________, мен (ақша) __________.
- Егер (ауа) __________, мен (жаяу) __________.
Шешім:
1. Егер мен жұмыс істесем, мен ақша табамын.
2. Егер ауа райы жақсы болса, мен жаяу барам.
3. Жаттығу[edit | edit source]
Толтыру: Егер мен (жазу) __________, мен (достарым) __________.
Шешімі: Егер мен жазсам, мен достарыммен кездесемін.
4. Жаттығу[edit | edit source]
Түзетіңіз:
- Егер сен (жұмыс) __________, сен (сәтті) __________.
- Егер (досым) __________, мен (көмектесемін) __________.
Шешім:
1. Егер сен жұмыс істесең, сен сәтті боласың.
2. Егер досым сұраса, мен көмектесемін.
5. Жаттығу[edit | edit source]
Егер мен (барамын) __________, мен (тапсырамын) __________.
Шешімі: Егер мен барамын, мен тапсырамын.
6. Жаттығу[edit | edit source]
Сөйлемдер жасаңыз:
- Егер (мен) __________, мен (көрейін) __________.
- Егер (сен) __________, мен (көмектесемін) __________.
Шешім:
1. Егер мен бос болсам, мен көрейін.
2. Егер сен сұрасаң, мен көмектесемін.
7. Жаттығу[edit | edit source]
Тапсырманы орындаңыз:
- Егер мен (білім) __________, мен (жетістіктер) __________.
- Егер (дос) __________, мен (кездесемін) __________.
Шешім:
1. Егер мен білім алсам, мен жетістіктерге жетемін.
2. Егер досым келсе, мен кездесемін.
8. Жаттығу[edit | edit source]
Толтырыңыз:
- Егер (мен) __________, мен (сөйлеймін) __________.
- Егер (сен) __________, мен (көмектесемін) __________.
Шешім:
1. Егер мен дайын болсам, мен сөйлеймін.
2. Егер сен сұрасаң, мен көмектесемін.
9. Жаттығу[edit | edit source]
Сөйлемдерді жасаңыз:
- Егер (біз) __________, мен (барамын) __________.
- Егер (ол) __________, мен (шығамын) __________.
Шешім:
1. Егер біз шығарсақ, мен барамын.
2. Егер ол дайын болса, мен шығамын.
10. Жаттығу[edit | edit source]
Егер (ол) __________, мен (көмектесемін) __________.
Шешімі: Егер ол шақырса, мен көмектесемін.
Басқа сабақтар[edit | edit source]
- 0-А1 Курстары → Грамматика → Пассивтық қолдану
- 0 to A1 Course
- 0-ден A1-ге дейінгі курстар → Грамматика → Көптік және ең көптік сипаттандырулар
- 0-ден A1-ге дейінгі курстар → Грамматика → Ұқсас көрсеткілер
- 0-ден A1-ке дейінгі курстар → Грамматика → Тастықты бекіту
- 0-А1 курсы → Грамматика → Пассивдік құрылымдарды қалай жасауға болады
- 0-А1 курсы → Грамматика → Өткен уақыт
- 0-А1 курсы → грамматика → Алфавит және жазу
- 0-А1 Курстары → Грамматика → Сындыру үлгісі
- 0-А1 курсы → Грамматика → Жыныстар мен көпшіліктер
- 0-ден A1-ге дейінгі курстар → Грамматика → Тілдік
- 0-ден А1-ге дейінгі курстар → Грамматика → Қазіргі уақыт
- 0-А1 курсы → Грамматика → Уақытша белгілері
- 0-А1 курсы → Грамматика → Әрекеттік есімдіктер
- 0-ден A1-ге дейінгі курстар → Грамматика → Мушессіз тұысымдық жүйелер