Difference between revisions of "Language/German/Grammar/Verb-Forms/az"
m (Quick edit) |
m (Quick edit) |
||
Line 1: | Line 1: | ||
{{German-Page-Top}} | {{German-Page-Top}} | ||
<div class="pg_page_title"><span lang>[[Language/German/az|Alman]] </span> → <span cat>[[Language/German/Grammar/az|Qrammatika]]</span> → <span level>[[Language/German/Grammar/0-to-A1-Course/az|0-dan A1-ə kurs]]</span> → <span title>Fiil Formaları</span></div> | |||
== Giriş == | |||
Alman dilində fiil formaları, dilin əsasını təşkil edən mühüm bir hissədir. Fiillər, cümlələrdəki hərəkətləri, vəziyyətləri və ya duyğuları ifadə etməyə kömək edir. Hər bir fiilin düzgün forması, düzgün cümlələr qurmaq üçün zəruridir. Bu dərsdə, tənzimlənən (müntəzəm) və tənzimlənməyən (düzensiz) fiilləri necə bir araya gətirəcəyimizi öyrənəcəyik. | |||
Dərsimiz aşağıdakı struktura əsaslanacaq: | |||
* Fiil formalarının tanımı | |||
* Müntəzəm fiillərin tənzimlənməsi | |||
* Düzensiz fiillərin tənzimlənməsi | |||
* Fəaliyyət cədvəlləri və nümunələr | |||
* Tətbiq etmək üçün məşqlər | |||
__TOC__ | __TOC__ | ||
== | === Fiil formalarının tanımı === | ||
=== | Fiil formaları, fiilin müxtəlif zamanlarda, şəxs və növlərdəki dəyişikliklərini əhatə edir. Alman dilində fiil formaları, əsasən, zaman, şəxs və cinsə görə dəyişir. Bunlar, cümlənin mənasını anlamağa kömək edir. | ||
=== Müntəzəm fiillərin tənzimlənməsi === | |||
Müntəzəm fiillər, müəyyən bir qayda ilə tənzimlənir. Bu fiillər "en" şəkilçisi ilə bitir. Aşağıda müntəzəm fiillərin tənzimlənməsi üçün bir cədvəl təqdim olunur: | |||
{| class="wikitable" | |||
! Alman !! Tələffüz !! Şimal Azərbaycan | |||
|- | |||
| spielen || ˈʃpiːlən || oynamaq | |||
|- | |||
| lernen || ˈlɛʁnən || öyrənmək | |||
|- | |||
| machen || ˈmaχən || etmək | |||
|- | |||
| leben || ˈleːbən || yaşamaq | |||
|- | |||
| arbeiten || ˈaʁbaɪ̯tən || işləmək | |||
|} | |||
Müntəzəm fiillərin tənzimlənməsi aşağıdakı kimi olur: | |||
1. '''Ich''' (mən) - fiilin kökü + '''-e''' | |||
2. '''Du''' (sən) - fiilin kökü + '''-st''' | |||
3. '''Er/sie/es''' (o) - fiilin kökü + '''-t''' | |||
4. '''Wir''' (biz) - fiilin kökü + '''-en''' | |||
5. '''Ihr''' (siz) - fiilin kökü + '''-t''' | |||
6. '''Sie/sie''' (onlar) - fiilin kökü + '''-en''' | |||
Müntəzəm fiillərin tənzimlənməsinin daha aydın olması üçün aşağıdakı cədvəli nəzərdən keçirək: | |||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
! Alman !! | |||
! Alman !! Tələffüz !! Şimal Azərbaycan | |||
|- | |- | ||
| | |||
| ich spiele || ɪç ˈʃpiːlə || mən oynayıram | |||
|- | |- | ||
| | |||
| du spielst || du ˈʃpiːlst || sən oynayırsan | |||
|- | |- | ||
| | |||
| er spielt || eːɐ̯ ˈʃpiːlt || o oynayır | |||
|- | |- | ||
| | |||
| wir spielen || viːɐ̯ ˈʃpiːlən || biz oynayırıq | |||
|- | |||
| ihr spielt || iːɐ̯ ˈʃpiːlt || siz oynayırsınız | |||
|- | |||
| sie spielen || ziː ˈʃpiːlən || onlar oynayırlar | |||
|} | |} | ||
=== | === Düzensiz fiillərin tənzimlənməsi === | ||
Düzensiz fiillər, müntəzəm fiillərdən fərqli olaraq, öz tənzimlənmə qaydalarına malikdir. Bu fiillər vurgulanmış bir dəyişiklik göstərir. Aşağıda düzensiz fiillərin tənzimlənməsi üçün bir cədvəl təqdim olunur: | |||
{| class="wikitable" | |||
! Alman !! Tələffüz !! Şimal Azərbaycan | |||
|- | |||
| gehen || ˈɡeːən || getmək | |||
|- | |||
| essen || ˈɛsn̩ || yemək | |||
|- | |||
| sehen || ˈzeːən || görmək | |||
|- | |||
| lesen || ˈleːzn̩ || oxumaq | |||
|- | |||
| fahren || ˈfaːʁən || sürmək | |||
|} | |||
Düzensiz fiillərin tənzimlənməsi aşağıdakı kimi olur: | |||
1. '''Ich''' - fiilin kökü + '''-e''' (bəzən dəyişir) | |||
2. '''Du''' - fiilin kökü + '''-st''' (bəzən dəyişir) | |||
3. '''Er/sie/es''' - fiilin kökü + '''-t''' (bəzən dəyişir) | |||
4. '''Wir''' - fiilin kökü + '''-en''' (bəzən dəyişir) | |||
5. '''Ihr''' - fiilin kökü + '''-t''' (bəzən dəyişir) | |||
6. '''Sie/sie''' - fiilin kökü + '''-en''' (bəzən dəyişir) | |||
Düzensiz fiillərin tənzimlənməsinin daha aydın olması üçün aşağıdakı cədvəli nəzərdən keçirək: | |||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
! Alman !! | |||
! Alman !! Tələffüz !! Şimal Azərbaycan | |||
|- | |- | ||
| | |||
| ich gehe || ɪç ˈɡeːə || mən gedirəm | |||
|- | |||
| du gehst || du ˈɡeːst || sən gedirsən | |||
|- | |- | ||
| | |||
| er geht || eːɐ̯ ˈɡeːt || o gedir | |||
|- | |- | ||
| | |||
| wir gehen || viːɐ̯ ˈɡeːən || biz gedirik | |||
|- | |- | ||
| | |||
| ihr geht || iːɐ̯ ˈɡeːt || siz gedirsiniz | |||
|- | |||
| sie gehen || ziː ˈɡeːən || onlar gedirlər | |||
|} | |} | ||
=== | === Fəaliyyət cədvəlləri və nümunələr === | ||
Fiil formalarını tətbiq etmək üçün aşağıdakı cədvəldə müntəzəm və düzensiz fiillərin cümlələrdəki istifadəsinə dair nümunələr təqdim olunur: | |||
{| class="wikitable" | |||
! Alman !! Tələffüz !! Şimal Azərbaycan | |||
|- | |||
| Ich spiele Fußball. || ɪç ˈʃpiːlə ˈfuːsbal || Mən futbol oynayıram. | |||
|- | |- | ||
| | |||
| Du lernst Deutsch. || du lɛʁnst dɔʏtʃ || Sən alman dilini öyrənirsən. | |||
|- | |- | ||
| | |||
| Er macht die Hausaufgaben. || eːɐ̯ maχt diː haʊsʊfɡaːbən || O ev tapşırıqlarını edir. | |||
|- | |- | ||
| | |||
| Wir leben in Baku. || viːɐ̯ ˈleːbən ɪn ˈbaku || Biz Bakıda yaşayırıq. | |||
|- | |- | ||
| | |||
| Sie fahren nach Deutschland. || ziː ˈfaːʁən naχ ˈdɔʏtʃlant || Onlar Almaniyaya gedirlər. | |||
|} | |} | ||
== | === Tətbiq etmək üçün məşqlər === | ||
1. Aşağıdakı cümlələri müntəzəm fiillərlə tamamlayın: | |||
1. Ich ______ (spielen) im Park. | |||
2. Du ______ (lernen) Deutsch. | |||
3. Er ______ (machen) seine Hausaufgaben. | |||
2. Aşağıdakı cümlələri düzensiz fiillərlə tamamlayın: | |||
1. Ich ______ (gehen) zur Schule. | |||
2. Du ______ (sehen) den Film. | |||
3. Wir ______ (essen) Pizza. | |||
3. Hər bir fiil forması üçün cümlələr yazın: | |||
1. ______ (spielen) | |||
2. ______ (fahren) | |||
3. ______ (lesen) | |||
4. Cümlələri düzəldin (fiil formalarını dəyişdirin): | |||
1. Er gehen nach Hause. | |||
2. Wir spielst im Garten. | |||
3. Ich esse einen Apfel. | |||
5. Aşağıdakı fiil formalarını doğru cümlələrdə istifadə edin: | |||
1. ______ (arbeiten) - ich | |||
2. ______ (fahren) - sie | |||
3. ______ (lernen) - wir | |||
6. Şəxsə görə fiil formalarını uyğunlaşdırın: | |||
1. du (spielen) - ______ | |||
2. er (gehen) - ______ | |||
3. wir (essen) - ______ | |||
7. Yuxarıdakı cədvəldən istifadə edərək fiil formalarını yazın: | |||
1. ______ (sehen) - ich | |||
2. ______ (machen) - er | |||
3. ______ (leben) - sie | |||
8. Cümlələrin mənasını anlayın: | |||
1. Ich spiele Fußball. | |||
2. Du lernst Deutsch. | |||
9. Aşağıdakı düzensiz fiilləri tamamlayın: | |||
1. Sie ______ (fahren) nach Berlin. | |||
2. Ich ______ (essen) einen Apfel. | |||
10. Fiil formalarını istifadə edərək yeni cümlələr qurun. | |||
=== Cavablar və İzahlar === | |||
1. Aşağıdakı cümlələri müntəzəm fiillərlə tamamlayın: | |||
1. Ich '''spiele''' im Park. | |||
2. Du '''lernst''' Deutsch. | |||
3. Er '''macht''' seine Hausaufgaben. | |||
2. Aşağıdakı cümlələri düzensiz fiillərlə tamamlayın: | |||
1. Ich '''gehe''' zur Schule. | |||
2. Du '''siehst''' den Film. | |||
3. Wir '''essen''' Pizza. | |||
3. Hər bir fiil forması üçün cümlələr yazın: | |||
1. '''Ich spiele'''. | |||
2. '''Ich fahre'''. | |||
3. '''Ich lese'''. | |||
4. Cümlələri düzəldin (fiil formalarını dəyişdirin): | |||
1. Er '''geht''' nach Hause. | |||
2. Wir '''spielen''' im Garten. | |||
3. Ich '''esse''' einen Apfel. | |||
5. Aşağıdakı fiil formalarını doğru cümlələrdə istifadə edin: | |||
1. '''Ich arbeite'''. | |||
2. '''Sie fährt'''. | |||
3. '''Wir lernen'''. | |||
6. Şəxsə görə fiil formalarını uyğunlaşdırın: | |||
1. du (spielen) - '''spielst''' | |||
2. er (gehen) - '''geht''' | |||
3. wir (essen) - '''essen'''. | |||
7. Yuxarıdakı cədvəldən istifadə edərək fiil formalarını yazın: | |||
1. '''Ich sehe'''. | |||
2. '''Er macht'''. | |||
3. '''Sie lebt'''. | |||
8. Cümlələrin mənasını anlayın: | |||
1. Ich spiele Fußball. - Mən futbol oynayıram. | |||
2. Du lernst Deutsch. - Sən alman dilini öyrənirsən. | |||
9. Aşağıdakı düzensiz fiilləri tamamlayın: | |||
1. Sie '''fahren''' nach Berlin. | |||
2. Ich '''esse''' einen Apfel. | |||
10. Fiil formalarını istifadə edərək yeni cümlələr qurun. Məsələn, "Ich spiele Basketball." | |||
{{#seo: | {{#seo: | ||
|title=Alman Dilində Fiil Formaları | |||
|keywords=Alman, Qrammatika, Fiil, Müntəzəm, Düzensiz, Tənzimləmə, Dil öyrənmək | |||
|description=Bu dərsdə siz Alman dilində fiil formalarını öyrənəcəksiniz, müntəzəm və düzensiz fiillərin tənzimlənməsini başa düşəcəksiniz. | |||
}} | |||
{{German-0-to-A1-Course-TOC-az}} | {{Template:German-0-to-A1-Course-TOC-az}} | ||
[[Category:Course]] | [[Category:Course]] | ||
Line 103: | Line 369: | ||
[[Category:0-to-A1-Course]] | [[Category:0-to-A1-Course]] | ||
[[Category:German-0-to-A1-Course]] | [[Category:German-0-to-A1-Course]] | ||
<span gpt></span> <span model=gpt- | <span openai_correct_model></span> <span gpt></span> <span model=gpt-4o-mini></span> <span temperature=0.7></span> | ||
Latest revision as of 08:57, 12 August 2024
Giriş[edit | edit source]
Alman dilində fiil formaları, dilin əsasını təşkil edən mühüm bir hissədir. Fiillər, cümlələrdəki hərəkətləri, vəziyyətləri və ya duyğuları ifadə etməyə kömək edir. Hər bir fiilin düzgün forması, düzgün cümlələr qurmaq üçün zəruridir. Bu dərsdə, tənzimlənən (müntəzəm) və tənzimlənməyən (düzensiz) fiilləri necə bir araya gətirəcəyimizi öyrənəcəyik.
Dərsimiz aşağıdakı struktura əsaslanacaq:
- Fiil formalarının tanımı
- Müntəzəm fiillərin tənzimlənməsi
- Düzensiz fiillərin tənzimlənməsi
- Fəaliyyət cədvəlləri və nümunələr
- Tətbiq etmək üçün məşqlər
Fiil formalarının tanımı[edit | edit source]
Fiil formaları, fiilin müxtəlif zamanlarda, şəxs və növlərdəki dəyişikliklərini əhatə edir. Alman dilində fiil formaları, əsasən, zaman, şəxs və cinsə görə dəyişir. Bunlar, cümlənin mənasını anlamağa kömək edir.
Müntəzəm fiillərin tənzimlənməsi[edit | edit source]
Müntəzəm fiillər, müəyyən bir qayda ilə tənzimlənir. Bu fiillər "en" şəkilçisi ilə bitir. Aşağıda müntəzəm fiillərin tənzimlənməsi üçün bir cədvəl təqdim olunur:
Alman | Tələffüz | Şimal Azərbaycan |
---|---|---|
spielen | ˈʃpiːlən | oynamaq |
lernen | ˈlɛʁnən | öyrənmək |
machen | ˈmaχən | etmək |
leben | ˈleːbən | yaşamaq |
arbeiten | ˈaʁbaɪ̯tən | işləmək |
Müntəzəm fiillərin tənzimlənməsi aşağıdakı kimi olur:
1. Ich (mən) - fiilin kökü + -e
2. Du (sən) - fiilin kökü + -st
3. Er/sie/es (o) - fiilin kökü + -t
4. Wir (biz) - fiilin kökü + -en
5. Ihr (siz) - fiilin kökü + -t
6. Sie/sie (onlar) - fiilin kökü + -en
Müntəzəm fiillərin tənzimlənməsinin daha aydın olması üçün aşağıdakı cədvəli nəzərdən keçirək:
Alman | Tələffüz | Şimal Azərbaycan |
---|---|---|
ich spiele | ɪç ˈʃpiːlə | mən oynayıram |
du spielst | du ˈʃpiːlst | sən oynayırsan |
er spielt | eːɐ̯ ˈʃpiːlt | o oynayır |
wir spielen | viːɐ̯ ˈʃpiːlən | biz oynayırıq |
ihr spielt | iːɐ̯ ˈʃpiːlt | siz oynayırsınız |
sie spielen | ziː ˈʃpiːlən | onlar oynayırlar |
Düzensiz fiillərin tənzimlənməsi[edit | edit source]
Düzensiz fiillər, müntəzəm fiillərdən fərqli olaraq, öz tənzimlənmə qaydalarına malikdir. Bu fiillər vurgulanmış bir dəyişiklik göstərir. Aşağıda düzensiz fiillərin tənzimlənməsi üçün bir cədvəl təqdim olunur:
Alman | Tələffüz | Şimal Azərbaycan |
---|---|---|
gehen | ˈɡeːən | getmək |
essen | ˈɛsn̩ | yemək |
sehen | ˈzeːən | görmək |
lesen | ˈleːzn̩ | oxumaq |
fahren | ˈfaːʁən | sürmək |
Düzensiz fiillərin tənzimlənməsi aşağıdakı kimi olur:
1. Ich - fiilin kökü + -e (bəzən dəyişir)
2. Du - fiilin kökü + -st (bəzən dəyişir)
3. Er/sie/es - fiilin kökü + -t (bəzən dəyişir)
4. Wir - fiilin kökü + -en (bəzən dəyişir)
5. Ihr - fiilin kökü + -t (bəzən dəyişir)
6. Sie/sie - fiilin kökü + -en (bəzən dəyişir)
Düzensiz fiillərin tənzimlənməsinin daha aydın olması üçün aşağıdakı cədvəli nəzərdən keçirək:
Alman | Tələffüz | Şimal Azərbaycan |
---|---|---|
ich gehe | ɪç ˈɡeːə | mən gedirəm |
du gehst | du ˈɡeːst | sən gedirsən |
er geht | eːɐ̯ ˈɡeːt | o gedir |
wir gehen | viːɐ̯ ˈɡeːən | biz gedirik |
ihr geht | iːɐ̯ ˈɡeːt | siz gedirsiniz |
sie gehen | ziː ˈɡeːən | onlar gedirlər |
Fəaliyyət cədvəlləri və nümunələr[edit | edit source]
Fiil formalarını tətbiq etmək üçün aşağıdakı cədvəldə müntəzəm və düzensiz fiillərin cümlələrdəki istifadəsinə dair nümunələr təqdim olunur:
Alman | Tələffüz | Şimal Azərbaycan |
---|---|---|
Ich spiele Fußball. | ɪç ˈʃpiːlə ˈfuːsbal | Mən futbol oynayıram. |
Du lernst Deutsch. | du lɛʁnst dɔʏtʃ | Sən alman dilini öyrənirsən. |
Er macht die Hausaufgaben. | eːɐ̯ maχt diː haʊsʊfɡaːbən | O ev tapşırıqlarını edir. |
Wir leben in Baku. | viːɐ̯ ˈleːbən ɪn ˈbaku | Biz Bakıda yaşayırıq. |
Sie fahren nach Deutschland. | ziː ˈfaːʁən naχ ˈdɔʏtʃlant | Onlar Almaniyaya gedirlər. |
Tətbiq etmək üçün məşqlər[edit | edit source]
1. Aşağıdakı cümlələri müntəzəm fiillərlə tamamlayın:
1. Ich ______ (spielen) im Park.
2. Du ______ (lernen) Deutsch.
3. Er ______ (machen) seine Hausaufgaben.
2. Aşağıdakı cümlələri düzensiz fiillərlə tamamlayın:
1. Ich ______ (gehen) zur Schule.
2. Du ______ (sehen) den Film.
3. Wir ______ (essen) Pizza.
3. Hər bir fiil forması üçün cümlələr yazın:
1. ______ (spielen)
2. ______ (fahren)
3. ______ (lesen)
4. Cümlələri düzəldin (fiil formalarını dəyişdirin):
1. Er gehen nach Hause.
2. Wir spielst im Garten.
3. Ich esse einen Apfel.
5. Aşağıdakı fiil formalarını doğru cümlələrdə istifadə edin:
1. ______ (arbeiten) - ich
2. ______ (fahren) - sie
3. ______ (lernen) - wir
6. Şəxsə görə fiil formalarını uyğunlaşdırın:
1. du (spielen) - ______
2. er (gehen) - ______
3. wir (essen) - ______
7. Yuxarıdakı cədvəldən istifadə edərək fiil formalarını yazın:
1. ______ (sehen) - ich
2. ______ (machen) - er
3. ______ (leben) - sie
8. Cümlələrin mənasını anlayın:
1. Ich spiele Fußball.
2. Du lernst Deutsch.
9. Aşağıdakı düzensiz fiilləri tamamlayın:
1. Sie ______ (fahren) nach Berlin.
2. Ich ______ (essen) einen Apfel.
10. Fiil formalarını istifadə edərək yeni cümlələr qurun.
Cavablar və İzahlar[edit | edit source]
1. Aşağıdakı cümlələri müntəzəm fiillərlə tamamlayın:
1. Ich spiele im Park.
2. Du lernst Deutsch.
3. Er macht seine Hausaufgaben.
2. Aşağıdakı cümlələri düzensiz fiillərlə tamamlayın:
1. Ich gehe zur Schule.
2. Du siehst den Film.
3. Wir essen Pizza.
3. Hər bir fiil forması üçün cümlələr yazın:
1. Ich spiele.
2. Ich fahre.
3. Ich lese.
4. Cümlələri düzəldin (fiil formalarını dəyişdirin):
1. Er geht nach Hause.
2. Wir spielen im Garten.
3. Ich esse einen Apfel.
5. Aşağıdakı fiil formalarını doğru cümlələrdə istifadə edin:
1. Ich arbeite.
2. Sie fährt.
3. Wir lernen.
6. Şəxsə görə fiil formalarını uyğunlaşdırın:
1. du (spielen) - spielst
2. er (gehen) - geht
3. wir (essen) - essen.
7. Yuxarıdakı cədvəldən istifadə edərək fiil formalarını yazın:
1. Ich sehe.
2. Er macht.
3. Sie lebt.
8. Cümlələrin mənasını anlayın:
1. Ich spiele Fußball. - Mən futbol oynayıram.
2. Du lernst Deutsch. - Sən alman dilini öyrənirsən.
9. Aşağıdakı düzensiz fiilləri tamamlayın:
1. Sie fahren nach Berlin.
2. Ich esse einen Apfel.
10. Fiil formalarını istifadə edərək yeni cümlələr qurun. Məsələn, "Ich spiele Basketball."
Other lessons[edit | edit source]
- 0 to A1 Course
- 0 to A1 Course → Grammar → Comparative and Superlative Forms
- 0'dan A1'e Kursu → Grammatik → Cinsiyet ve Makaleler
- 0 to A1 Course → Grammar → Using Time Expressions
- 0 dan A1 Kursu → Grammatik → Kişisel Zamirler
- 0-dan A1-dək kurs → Qrammatika → Təsvir edici sifət
- Temporal Prepositions
- 0 to A1 Course → Grammar → Cases: Nominative and Accusative
- 0-dan A1 səviyyəsinə qədər tam dərslər → Qrammatik → Ədədlərlə birlikdə prepozisiyaların istifadəsi
- 0 to A1 Course → Grammar → Expressing Abilities
- 0-dan A1 səviyyəsinə qədər kurs → Qrammatika → Mülkiyyət zərifləri
- 0 to A1 Course → Grammar → Two-Way Prepositions
- 0'dan A1'e Kadar Kurs → Dilbilgisi → Şimdiki Zaman
- 0-dan A1 səviyyəsinə qədər kurs → Qrammatika → Çoxluq formları
- 0-dan A1 səviyyəsinə qədər kurs → Qrammatika → Məcburiyyətlər haqqında danışmaq