Language/Malay-individual-language/Grammar/Conditional-Sentences/kk

Малай тілі → Грамматика → 0-ден A1-ге дейінгі курс → Шартты сөйлемдер

Кіріспе

Шартты сөйлемдер – бұл тілде маңызды рөл атқаратын конструкциялардың бірі. Олар болашақтағы немесе шартқа негізделген іс-әрекеттер мен жағдайларды білдіреді. Малай тіліндегі шартты сөйлемдер сізге тілдің логикасын түсінуге және оны күнделікті өмірде қолдануға көмектеседі. Бүгінгі сабақта біз шартты сөйлемдердің түрлері, құрылымы мен қолданылуын қарастырамыз. Малай тілінде сөйлеу дағдыларыңызды дамыту үшін, шартты сөйлемдермен танысу өте маңызды.

Шартты сөйлемдердің түрлері

Шартты сөйлемдер негізінен үш түрге бөлінеді:

1. **Нақты шартты сөйлемдер** - белгілі бір шарт орындалғанда, нәтиже де орындалады. 2. **Болжамды шартты сөйлемдер** - шарт орындалса, нәтиже болуы мүмкін, бірақ ол нақты емес. 3. **Кері шартты сөйлемдер** - шарт орындалмаса, нәтиже де болмайды.

Нақты шартты сөйлемдер

Нақты шартты сөйлемдер, әдетте, «егер» сөзімен басталады. Мұнда шарт орындалса, нәтиже де нақты болады.

Құрылымы

Нақты шартты сөйлемдер мынадай құрылымға ие: - Егер [шарт], онда [нәтиже].

Мысалдар

Malay (individual language)	Pronunciation	Kazakh
Jika hujan, saya akan pulang.	[dʒika hu.dʒan, sa.ja a.kan pu.lang]	Егер жаңбыр жауса, мен қайтып барамын.
Jika kamu belajar, kamu akan lulus.	[dʒika ka.mu bɛ.la.jar, ka.mu a.kan lu.lus]	Егер сен оқысаң, сен емтиханнан өтесің.
Jika dia datang, kita akan mulai.	[dʒika di.a da.tang, ki.ta a.kan mu.lai]	Егер ол келсе, біз бастаймыз.
Jika saya punya waktu, saya akan membantu.	[dʒika sa.ja pu.nja wak.tu, sa.ja a.kan mam.ban.du]	Егер менде уақыт болса, мен көмектесемін.
Jika mereka setuju, kita akan pergi.	[dʒika me.re.kai sə.tu.ju, ki.ta a.kan pər.gi]	Егер олар келіссе, біз барамыз.

Болжамды шартты сөйлемдер

Болжамды шартты сөйлемдерде шарт орындалса, нәтиже болуы мүмкін, бірақ ол нақты емес.

Құрылымы

Болжамды шартты сөйлемдер мынадай құрылымға ие: - Егер [шарт], мүмкін [нәтиже].

Мысалдар

Malay (individual language)	Pronunciation	Kazakh
Jika kamu datang, mungkin kita bisa berbicara.	[dʒika ka.mu da.tang, muŋ.kin ki.ta bi.sa bər.bi.cara]	Егер сен келсең, мүмкін біз сөйлесе аламыз.
Jika dia pergi, mungkin dia akan kembali.	[dʒika di.a pər.gi, muŋ.kin di.a a.kan kəm.ba.li]	Егер ол кетсе, мүмкін ол қайтып келеді.
Jika cuaca baik, mungkin kita bisa piknik.	[dʒika tʃu.a.tʃa ba.ik, muŋ.kin ki.ta bi.sa pik.nik]	Егер ауа-райы жақсы болса, мүмкін біз пикникке барамыз.
Jika mereka setuju, mungkin kita akan merayakan.	[dʒika me.re.kai sə.tu.ju, muŋ.kin ki.ta a.kan mə.ra.ja.kan]	Егер олар келіссе, мүмкін біз тойлаймыз.
Jika saya punya uang, mungkin saya akan membeli.	[dʒika sa.ja pu.nja u.aŋ, muŋ.kin sa.ja a.kan mɛm.bə.li]	Егер менде ақша болса, мүмкін мен сатып аламын.

Кері шартты сөйлемдер

Кері шартты сөйлемдерде шарт орындалмаса, нәтиже де болмайды.

Құрылымы

Кері шартты сөйлемдер мынадай құрылымға ие: - Егер [шарт], онда [нәтиже] болмайды.

Мысалдар

Malay (individual language)	Pronunciation	Kazakh
Jika kamu tidak datang, maka kita tidak akan mulai.	[dʒika ka.mu ti.dak da.tang, ma.ka ki.ta ti.dak a.kan mu.lai]	Егер сен келмесең, онда біз бастамаймыз.
Jika dia tidak setuju, maka kita tidak akan merayakan.	[dʒika di.a ti.dak sə.tu.ju, ma.ka ki.ta ti.dak a.kan mə.ra.ja.kan]	Егер ол келісім бермесе, онда біз тойламаймыз.
Jika cuaca buruk, maka kita tidak bisa pergi.	[dʒika tʃu.a.tʃa bu.ruk, ma.ka ki.ta ti.dak bi.sa pər.gi]	Егер ауа-райы жаман болса, онда біз бара алмаймыз.
Jika saya tidak punya waktu, maka saya tidak akan membantu.	[dʒika sa.ja ti.dak pu.nja wak.tu, ma.ка sa.ja ti.dak a.kan mam.ban.du]	Егер менде уақыт болмаса, онда мен көмектеспеймін.
Jika mereka tidak datang, maka kita tidak akan bertemu.	[dʒika me.re.kai ti.dak da.tang, ma.ка ki.ta ti.dak a.kan bər.tə.mu]	Егер олар келмесе, онда біз кездесеміз.

Жаттығулар

Енді біз шартты сөйлемдерді қолдану үшін бірнеше жаттығулар жасайық.

Жаттығулар тізімі

1. **Шартты сөйлемдерді толықтырыңыз:**

  - Jika saya pergi, ________.
  - Jika dia belajar, ________.
  - Jika kita berangkat pagi, ________.

2. **Шартты сөйлемдерді аударыңыз:**

  - If it rains, I will stay home.
  - If you study hard, you will pass.
  - If they agree, we will celebrate.

3. **Шартты сөйлемдерді жасаңыз:**

  - (Jika) ________________, (maka) ________________.
  - (Jika) ________________, (mungkin) ________________.

4. **Шартты сөйлемдерді табыңыз:** Төмендегі сөйлемдерден шартты сөйлемдерді табыңыз. 5. **Шартты сөйлемдерді теріңіз:** Төмендегі сөйлемдерді шартты сөйлемдерге айналдырыңыз. 6. **Сөздерді сәйкестендіріңіз:** Сөздерді дұрыс жұптастырыңыз. 7. **Сөйлемдерді толықтырыңыз:** Төмендегі сөйлемдерді аяқтаңыз. 8. **Сұрақтар құрастырыңыз:** Шартты сөйлемдердегі сұрақтарды жасаңыз. 9. **Шартты сөйлемдермен диалог жасаңыз:** Топта отырып, шартты сөйлемдермен диалог жасаңыз. 10. **Сол сөйлемдерді аударыңыз:** Төмендегі сөйлемдерді қазақ тіліне аударыңыз.

Шешімдер мен түсіндірмелер

1. **Жаттығу 1:**

  - Егер мен барсам, мені күтеді.
  - Егер ол оқыса, ол өтеді.
  - Егер біз таңертең шықсақ, біз уақытында жетеміз.

2. **Жаттығу 2:**

  - Егер жаңбыр жауса, мен үйде боламын.
  - Егер сен жақсы оқысаң, сен емтиханнан өтесің.
  - Егер олар келіссе, біз тойлаймыз.

3. **Жаттығу 3:**

  - (Егер) мен жұмыс істесем, (онда) мен ақша табамын.
  - (Егер) ауа-райы жақсы болса, (мүмкін) біз пикникке барамыз.

4. **Жаттығу 4:**

  - «Егер сен келмесең, онда біз бастамаймыз.»
  - «Егер ол келісім бермесе, онда біз тойламаймыз.»

5. **Жаттығу 5:**

  - «Егер менде уақыт болмаса, онда мен көмектеспеймін.»
  - «Егер ауа-райы жаман болса, онда біз бара алмаймыз.»

6. **Жаттығу 6:**

  - Егер - онда
  - Егер - мүмкін

7. **Жаттығу 7:**

  - Егер менде ақша болса, мен саяхатқа шығамын.
  - Егер ол келсе, біз кездесеміз.

8. **Жаттығу 8:**

  - Егер сен келсе, мен сенің көмегіңе ризамын.
  - Егер ол оқымаса, мен оның нәтижесін күтпеймін.

9. **Жаттығу 9:** Студенттер топта отырып, шартты сөйлемдерді пайдаланып, диалогтар құрастырады.

10. **Жаттығу 10:**

  - Егер мен байқамасам, мені кешіріңіз.
  - Егер сізге көмектесетін болса, мен қуаныштымын.

Template:Malay-individual-language-0-to-A1-Course-TOC-kk