Language/Czech/Grammar/Present-Tense/az
Հայերէն
Български език
官话
官話
Hrvatski jezik
Nederlands
English
Suomen kieli
Français
Deutsch
עברית
हिन्दी
Magyar
Bahasa Indonesia
فارسی
Italiano
日本語
Қазақ тілі
한국어
Lietuvių kalba
Νέα Ελληνικά
Şimali Azərbaycanlılar
Język polski
Português
Limba Română
Русский язык
Српски
Español
العربية القياسية
Svenska
Wikang Tagalog
தமிழ்
ภาษาไทย
Türkçe
Українська мова
Urdu
Tiếng Việt
Giriş[edit | edit source]
İndiki zaman, dilin ən vacib aspektlərindən biridir, çünki bizə hal-hazırda baş verən hadisələrdən danışmağa imkan tanıyır. Çex dilində indiki zaman, gündəlik ünsiyyətdə, arkadaşlarınızla və ya yeni tanış olduğunuz biri ilə söhbət edərkən istifadə etdiyiniz zaman formasıdır. Bu dərs, sizə indiki zamanın necə işlədiyini öyrədəcək və bunu gündəlik həyatda tətbiq etməyə imkan yaradacaq.
Bu dərsin strukturu aşağıdakılardır:
- İndiki zamanın istifadəsi
- İndiki zamanın forması
- İndiki zamanla bağlı nümunələr
- İndiki zamanla bağlı tapşırıqlar
İndiki Zamanın İstifadəsi[edit | edit source]
İndiki zaman, hal-hazırda baş verən və ya tezliklə baş verəcək hadisələri ifadə etmək üçün istifadə edilir. Məsələn:
- Mən kitab oxuyuram.
- O, dostları ilə görüşür.
Beləliklə, indiki zaman, gündəlik həyatımızda çox geniş istifadə olunur. Çex dilində bu zamanın düzgün istifadəsi, kommunikasiya bacarıqlarınızı artıracaq.
İndiki Zamanın Forması[edit | edit source]
Çex dilində indiki zaman, fiilin kökünü və şəkilini dəyişdirərək yaradılır. Bunun üçün, fiilin kökünü bilmək vacibdir. Aşağıdakı cədvəldə, müxtəlif fiil formaları ilə tanış olacaqsınız:
| Fiil | Kök | İndiki Zaman Forması | Şəxs |
|---|---|---|---|
| číst (oxumaq) | čt- | čtu (mən oxuyuram) | 1-ci şəxs |
| psát (yazmaq) | piš- | píšu (mən yazıram) | 1-ci şəxs |
| jít (getmək) | jdě- | jdu (mən gedirəm) | 1-ci şəxs |
| hrát (oynamaq) | hraj- | hraji (mən oynayıram) | 1-ci şəxs |
| vidět (görmək) | vid- | vidím (mən görürəm) | 1-ci şəxs |
Yuxarıdakı cədvəldə, çex fiillərinin kökləri və indiki zaman formaları göstərilmişdir. Bu formaları öyrənmək, sizə indiki zamanın düzgün istifadəsində kömək edəcək.
İndiki Zaman Nümunələri[edit | edit source]
İndiki zamanın istifadəsini daha yaxşı başa düşmək üçün, aşağıda 20 nümunə təqdim olunur:
| Czech | Pronunciation | North Azerbaijani |
|---|---|---|
| Já jím jablko. | ya: ji:m 'jablko | Mən alma yeyirəm. |
| Ty čteš knihu. | ti: 'čteʃ 'knihu | Sən kitab oxuyursan. |
| On hraje fotbal. | on 'hrajɛ 'fotbal | O, futbol oynayır. |
| My se smějeme. | mi: se 'smɲɛjɛmɛ | Biz gülürük. |
| Vy píšete dopis. | vi: 'piʃɛtɛ 'dopɪs | Siz məktub yazırsınız. |
| Oni pracují v zahradě. | 'oni 'pratsui 'v 'zahradʲɛ | Onlar bağda çalışırlar. |
| Děti se učí. | 'dʲɛtɪ se 'uʧɪ | Uşaqlar öyrənirlər. |
| Já mám rád kávu. | ja: mɑ:m 'ra:d 'kɑ:vʊ | Mən qəhvəni sevirəm. |
| Ty miluješ čokoládu. | ti: 'mɪlujeʃ 'tʃokola:dʊ | Sən şokoladı sevirsən. |
| On studuje v Praze. | on 'studuje 'v 'pra:zɛ | O, Praqada oxuyur. |
| My hrajeme na klavír. | mi: 'hrajɛmɛ 'na 'klavɪr | Biz pianoda oynayırıq. |
| Vy čtete noviny. | vi: 'čtɛtɛ 'novɪnɪ | Siz qəzet oxuyursunuz. |
| Oni jedí večeři. | 'oni 'jɛdɪ 'vɛtʃɛrɪ | Onlar şam yeməyi yeyirlər. |
| Já chodím do školy. | ja: 'xodɪm 'do 'ʃko:li | Mən məktəbə gedirəm. |
| Ty pracuješ v kanceláři. | ti: 'pratsu:jɛʃ 'v 'kantsɛlɛ:ɾi | Sən ofisdə çalışırsan. |
| On mluví anglicky. | on 'mlu:vi: 'aŋɡlɪt͡ski | O, ingiliscə danışır. |
| My jdeme na procházku. | mi: 'jɪdɛmɛ 'na 'proxazku | Biz gəzintiyə çıxırıq. |
| Vy tančíte skvěle. | vi: 'tanʧɪtɛ 'skvjɛlɛ | Siz mükəmməl rəqs edirsiniz. |
| Oni zpívají písničky. | 'oni 'zpi:vajɪ 'pi:ʃɪnʧkɪ | Onlar mahnıları oxuyurlar. |
| Já sleduji film. | ja: 'slɛdujɪ 'fɪlm | Mən film izləyirəm. |
| Ty hledáš klíče. | ti: 'hlɛda:ʃ 'klɪtʃɛ | Sən açarları axtarırsan. |
| On opravuje auto. | on 'opravu:jɛ 'auto | O, maşını təmir edir. |
Bu nümunələr, indiki zamanın necə işlədiyini və gündəlik həyatda necə istifadə oluna biləcəyini göstərir.
İndiki Zaman Tapşırıqları[edit | edit source]
İndi isə, öyrəndiklərinizi tətbiq etmək üçün bəzi tapşırıqlar təqdim edirik. Bu tapşırıqları yerinə yetirmək sizin üçün faydalı olacaq.
1. Aşağıdakı cümlələri indiki zamanla tamamlayın:
- (mən) ________ (yazmaq) dopis.
- (sən) ________ (oxumaq) knihu.
- (o) ________ (getmək) do parku.
Çözüm:
1. (mən) píšu (yazıram) dopis.
2. (sən) čteš (oxuyursan) knihu.
3. (o) jde (gedir) do parku.
2. Aşağıdakı fiillərin indiki zaman formalarını yazın:
- hrát (oynamaq)
- vidět (görmək)
- jít (getmək)
Çözüm:
- hrát: hraji
- vidět: vidím
- jít: jdu
3. Aşağıdakı cümlələri düzəldin:
- Oni jdou do školy. (Onlar məktəbə gedir.)
- Ty píšou dopis. (Sən məktub yazırsan.)
- Já hrají fotbal. (Mən futbol oynayıram.)
Çözüm:
- Oni jdou do školy. (Onlar məktəbə gedirlər.)
- Ty píšeš dopis. (Sən məktub yazırsan.)
- Já hraji fotbal. (Mən futbol oynayıram.)
4. Aşağıdakı cümlələri tərcümə edin:
- I eat an apple.
- You read a book.
- He plays football.
Çözüm:
- Mən bir alma yeyirəm.
- Sən bir kitab oxuyursan.
- O futbol oynayır.
5. Öz gündəlik rutininizi indiki zamanla təsvir edin. Məsələn:
- Mən hər gün işə gedirəm.
- Mən səhər saat 7-də oyanıram.
6. Aşağıdakı cümlələri tamamlamaq üçün düzgün fiil formalarını seçin:
- Děti ______ (hrát) na hřišti.
- On ______ (studovat) v knihovně.
Çözüm:
- Děti hrají (oynayırlar) na hřišti.
- On studuje (oxuyur) v knihovně.
7. Cümlələri düzgün şəkildə birləşdirin:
- My ______ (číst) noviny.
- Ty ______ (jít) domů.
Çözüm:
- My čteme (oxuyuruq) noviny.
- Ty jdeš (gedirsən) domů.
8. Aşağıdakı cümlələri indiki zamana çevirin:
- Mən kitab oxudum. (I read a book.)
- O futbol oynadı. (He played football.)
Çözüm:
- Mən kitab oxuyuram. (I read a book.)
- O futbol oynayır. (He plays football.)
9. Aşağıdakı cümlələrin düzgün formalarını yazın:
- Sən (yazmaq) məktub ________.
- O (görmək) film ________.
Çözüm:
- Sən məktub píšeš.
- O film vidí.
10. İndiki zamanla bağlı 5 cümlə yazın.
Çözüm: Hər bir tələbə öz cümlələrini yazmalıdır.
Bu tapşırıqlar sizə indiki zamanın istifadəsini daha yaxşı başa düşməyə kömək edəcək.