Language/Serbian/Grammar/Cases:-Nominative-and-Accusative/kk





































Кіріспе[edit | edit source]
Серб тілінің грамматикасы – бұл тіл үйренушілер үшін өте маңызды тақырып, себебі грамматикалық құрылымдар мен падалар сөздердің мағынасын және сөйлемнің құрылымын анықтайды. Дәл осы сабақта біз серб тіліндегі іздеушілік (nominative) және лақытып (accusative) падаларын қарастырамыз. Бұл падалар серб тіліндегі сөйлемдердің негізгі элементтері болып табылады, олар арқылы біз кім, не, неге және қалай деген сұрақтарға жауап береміз.
Сабақтың құрылымы:
1. Падалардың анықтамасы: іздеушілік пен лақытып падаларының мағынасы мен қолданылуы.
2. Мысалдар: әр паданың қолдану ерекшеліктерін көрсету үшін 20 мысал.
3. Тапсырмалар: үйренгендерді бекіту үшін 10 тапсырма, шешімдерімен.
Падалардың анықтамасы[edit | edit source]
Серб тілінде падалар сөздің сөйлемдегі рөлін анықтайды. Іздеушілік падасы - бұл сөздің кім немесе не екенін көрсететін падалар. Ал лақытып падасы - іс-әрекеттің бағыттылығын немесе мақсаттылығын білдіреді. Яғни, лақытып падасы не болмаса кімге (немесе не) қатысты екенін көрсетеді.
Іздеушілік падасы[edit | edit source]
Іздеушілік падасы сұрақтарға жауап береді: кім? немесе не?. Мысалы, "Бұл кім?" немесе "Бұл не?". Бұл паданы қолданғанда, сөздің негізі (негізгі форма) өзгертусіз қалады.
Лақытып падасы[edit | edit source]
Лақытып падасы сұрақтарға жауап береді: кімді? немесе нені?. Мысалы, "Мен кіммен сөйлесемін?" немесе "Мен не аламын?". Бұл паданы қолданғанда, сөздің формасы өзгереді, яғни оның соңғы бөлігіне белгілі бір қосымшалар қосылады.
Мысалдар[edit | edit source]
Серб | Оқыту | Қазақ |
---|---|---|
мачка | [ˈmaːtʃka] | мысық |
мачке | [ˈmaːtʃke] | мысықты |
пасош | [ˈpaːsoʃ] | төлқұжат |
пасоша | [ˈpaːsoʃa] | төлқұжатты |
књига | [ˈkɲiːɡa] | кітап |
књигу | [ˈkɲiːɡu] | кітапты |
дете | [ˈdɛtɛ] | бала |
дете | [ˈdɛtɛ] | баланы |
човек | [ˈtʃɔvɛk] | адам |
човека | [ˈtʃɔvɛka] | адамды |
стола | [ˈstɔla] | үстел |
стол | [ˈstɔl] | үстелді |
кућа | [ˈkuːtʃa] | үй |
кућу | [ˈkuːtʃu] | үйді |
човек | [ˈtʃɔvɛk] | адам |
човеку | [ˈtʃɔvɛku] | адамды |
кола | [ˈkɔla] | машина |
кола | [ˈkɔla] | машинаны |
звезда | [ˈzʋɛzda] | жұлдыз |
звезду | [ˈzʋɛzdu] | жұлдызды |
пса | [ˈp̩sa] | ит |
пса | [ˈp̩sa] | итті |
Тапсырмалар[edit | edit source]
1. Сөйлемдерді толтырыңыз: берілген сөздерді лақытып падасында қолданыңыз.
- мачка (мысық)
- пасош (төлқұжат)
- књига (кітап)
2. Сұрақтарға жауап беріңіз: берілген заттарға іздеушілік падасында жауап беріңіз.
- Бұл не? (жұлдыз)
- Бұл кім? (адам)
3. Сөйлемдерді түзетіңіз: берілген сөйлемдерді дұрыс падалармен түзетіңіз.
- Мен кітапты оқимын. (книга)
- Ол мысықты сүйеді. (мачка)
4. Кесте жасаңыз: берілген заттарды іздеушілік және лақытып падаларында жазыңыз.
5. Сөйлемдерді аударыңыз: төмендегі сөйлемдерді қазақ тіліне аударыңыз.
- Она има мачку.
- Он чита књигу.
6. Сөйлемдерді құрастырыңыз: берілген сөздерден сөйлемдер құрастырыңыз.
- мачка, играти
- пасош, проверити
7. Сұрақтар жасаңыз: берілген сөздерден сұрақтар жасаңыз.
- кућа (үй)
- човек (адам)
8. Кестемен жұмыс: берілген кестедегі ақпаратты пайдаланып, сөйлемдер жазыңыз.
9. Аудару: 5 сөйлемді серб тілінен қазақ тіліне аударыңыз.
10. Мысалдар бойынша жұмыс: берілген мысалдарға сүйене отырып, өз сөйлемдеріңізді жазыңыз.
Шешімдер[edit | edit source]
1.
- Мысықты
- Төлқұжатты
- Кітапты
2.
- Бұл жұлдыз.
- Бұл адам.
3.
- Мен кітапты оқимын.
- Ол мысықты сүйеді.
4.
| Заттар || Іздеушілік падасы || Лақытып падасы ||
| мачка || мысық || мысықты ||
| пасош || төлқұжат || төлқұжатты ||
| књига || кітап || кітапты ||
5.
- Ол мысықты алады.
- Ол кітапты оқиды.
6.
- Мысық ойнап жатыр.
- Төлқұжатты тексеру керек.
7.
- Бұл үй ме?
- Бұл адам ба?
8.
| Серб || Қазақ ||
| мачка || мысық ||
| пасош || төлқұжат ||
9.
- Мен мысықты көремін.
- Ол кітапты оқиды.
10.
- Мен мысықпен ойнаймын.
- Ол кітапты алады.
Басқа сабақтар[edit | edit source]