Language/Czech/Grammar/Introduction-to-Verbs/az
Հայերէն
Български език
官话
官話
Hrvatski jezik
Nederlands
English
Suomen kieli
Français
Deutsch
עברית
हिन्दी
Magyar
Bahasa Indonesia
فارسی
Italiano
日本語
Қазақ тілі
한국어
Lietuvių kalba
Νέα Ελληνικά
Şimali Azərbaycanlılar
Język polski
Português
Limba Română
Русский язык
Српски
Español
العربية القياسية
Svenska
Wikang Tagalog
தமிழ்
ภาษาไทย
Türkçe
Українська мова
Urdu
Tiếng Việt
Bu dərsdə Çex dilində fiillərin əhəmiyyətini öyrənəcəyik. Fiillər, cümlələrin əsas elementlərindən biridir. Onlar hərəkətləri, vəziyyətləri və prosesləri ifadə edir, bu səbəbdən də dilin əsasını təşkil edir. Fiilləri öyrənmək, sizə Çex dilində ünsiyyət qurmaqda kömək edəcək. Bu dərs, fiillərin nə olduğunu, necə istifadə edildiyini və onları necə düzgün şəkildə birləşdirdiyinizi başa düşməyə yönəlib.
Dərs planı:
1. Fiillərin tərifi və əhəmiyyəti
2. Fiil tipləri
3. Fiil birləşməsi
4. Məsələlər və nümunələr
5. Məşq və tapşırıqlar
6. Nəticə
Fiillərin Tərifi və Əhəmiyyəti[edit | edit source]
Çex dilində fiillər, cümlələrdə hərəkət, vəziyyət və ya prosesləri ifadə edən sözlərdir. Onlar mütləq cümlənin anlamını tamamlamaq üçün vacibdir. Məsələn, "yemək" (jíst), "getmək" (jít) və "görmək" (vidět) kimi fiillər, gündəlik ünsiyyətimizdə tez-tez istifadə olunur.
Fiil Tipləri[edit | edit source]
Fiillər Çex dilində bir neçə tərzdə təsnif edilir. Aşağıda ən əsas fiil tiplərini təqdim edirik:
- Tək fiillər: Bir hərəkəti ifadə edir (məsələn, "yemək").
- Tərkib fiilləri: İki və ya daha çox söz birləşərək yeni mənalar yaradır (məsələn, "yemək yemək").
- Hərəkət fiilləri: Hərəkəti ifadə edir (məsələn, "qaçmaq").
- Vəziyyət fiilləri: Hərəkət etmədən vəziyyəti ifadə edir (məsələn, "olmaq").
Fiil Birləşməsi[edit | edit source]
Çex dilində fiillərin birləşdirilməsi zamanı onların müxtəlif formaları olur. Önəmli olan fiilin kökünü bilməkdir.
| Çex | Tələffüz | Şərh |
|---|---|---|
| jíst | [jiːst] | yemək |
| jít | [jiːt] | getmək |
| vidět | [ˈvɪdʲɛt] | görmək |
| mluvit | [ˈmluvɪt] | danışmaq |
| spát | [spɑːt] | yatmaq |
Məsələlər və Nümunələr[edit | edit source]
Aşağıdakı cədvəldə Çex fiillərinin müxtəlif formalarını görə bilərsiniz. Hər bir fiil üçün 20 nümunə təqdim edirik.
| Çex | Tələffüz | Şərh |
|---|---|---|
| já jím | [jɑː jiːm] | mən yeyirəm |
| ty jíš | [tɪ jɪːʃ] | sən yeyirsən |
| on jí | [ɔn jiː] | o yeyir |
| my jíme | [mɪ jɪːmɛ] | biz yeyirik |
| vy jíte | [vɪ jɪːtɛ] | siz yeyirsiniz |
| oni jedí | [ˈoɲi ˈjɛdɪ] | onlar yeyirlər |
| já jdu | [jɑː jdu] | mən gedirəm |
| ty jdeš | [tɪ jdɛʃ] | sən gedirsən |
| on jde | [ɔn jdɛ] | o gedir |
| my jdeme | [mɪ jdɛmɛ] | biz gedirik |
| vy jdete | [vɪ jdɛtɛ] | siz gedirsiniz |
| oni jdou | [ˈoɲi ˈjdoʊ] | onlar gedirlər |
| já vidím | [jɑː ˈvɪdɪm] | mən görürəm |
| ty vidíš | [tɪ ˈvɪdɪʃ] | sən görürsən |
| on vidí | [ɔn ˈvɪdɪ] | o görür |
| my vidíme | [mɪ ˈvɪdɪmɛ] | biz görürük |
| vy vidíte | [vɪ ˈvɪdɪtɛ] | siz görürsünüz |
| oni vidí | [ˈoɲi ˈvɪdɪ] | onlar görürlər |
| já mluvím | [jɑː ˈmluvɪm] | mən danışıram |
| ty mluvíš | [tɪ ˈmluvɪʃ] | sən danışırsan |
| on mluví | [ɔn ˈmluvɪ] | o danışır |
| my mluvíme | [mɪ ˈmluvɪmɛ] | biz danışırıq |
| vy mluvíte | [vɪ ˈmluvɪtɛ] | siz danışırsınız |
| oni mluví | [ˈoɲi ˈmluvɪ] | onlar danışırlar |
Məşq və Tapşırıqlar[edit | edit source]
Aşağıdakı tapşırıqları yerinə yetirin. Hər bir tapşırıq, öyrəndiklərinizi tətbiq etməyə kömək edəcəkdir.
1. Verilmiş fiilləri müvafiq şəxsə görə düzəldin:
- (jíst) já ____________
- (jít) ty ____________
- (vidět) on ____________
2. Hərfi cümlələr yaradın:
- Mən getmək ____________ (jít).
- Siz görmək ____________ (vidět).
3. Cümlələri tamamlayın:
- __________________ (jíst) jídlo.
- __________________ (mluvit) s kamarády.
4. Verilmiş fiilləri indiki zamanda düzəldin:
- (spát) já ____________
- (mít) vy ____________
5. Mühüm fiillərin siyahısını yaradın. Hər biri üçün bir cümlə yazın.
6. Fiil birləşməsi ilə cümlə yaradın:
- (yemək + yemək) ____________
7. Duygularınızı ifadə edən cümlələr yaradın:
- Mən ____________ (sevinç) ____________ (mluvit).
8. Aşağıdakı fiillərin tələffüzünü yazın:
- jíst, jít, vidět, mluvit, spát
9. Aşağıdakı cədvəldə fiilləri uyğun şəxslərə ayırın:
| Fiil | Mən | Sən | O | Biz | Siz | Onlar |
|---|---|---|---|---|---|---|
| jíst | ____________ | ____________ | ____________ | ____________ | ____________ | ____________ |
| jít | ____________ | ____________ | ____________ | ____________ | ____________ | ____________ |
| vidět | ____________ | ____________ | ____________ | ____________ | ____________ | ____________ |
10. Aşağıdakı cümlələri Çex dilinə çevirin:
- Mən evdə ____________ (yemək).
- Sən parka ____________ (getmək).
Həllər və İzahatlar:
1. já jím
2. ty jdeš
3. on vidí
4. já spím
5. vy máte
6. Mən yemək yemək istəyirəm.
7. Mən sevinçlə danışıram.
8. [jiːst], [jiːt], [ˈvɪdɪt], [ˈmluvɪt], [spɑːt]
9. [Tələb olunan cavablar]
10. Mən evdə yemək yeyirəm.
Sən parka gedirsən.
Bu tapşırıqları yerinə yetirməklə, fiilləri daha yaxşı başa düşəcək və onları gündəlik ünsiyyətinizdə tətbiq etmək imkanı əldə edəcəksiniz.
Nəticə:
Çex dilində fiilləri öyrənmək, dilin əsasını təşkil edir. Bu dərsdə təqdim olunan məlumatlar, sizə fiillərin istifadəsini daha yaxşı başa düşməyə kömək etdi. Unutmayın ki, məşqləri yerinə yetirmək və fiilləri gündəlik həyatınızda istifadə etmək, öyrənmə prosesinizi asanlaşdıracaq.