Language/Bulgarian/Grammar/Gender/kk
Հայերէն
官话
官話
Hrvatski jezik
Český jazyk
Nederlands
English
Suomen kieli
Français
Deutsch
עברית
हिन्दी
Magyar
Bahasa Indonesia
فارسی
Italiano
日本語
Қазақ тілі
한국어
Lietuvių kalba
Νέα Ελληνικά
Şimali Azərbaycanlılar
Język polski
Português
Limba Română
Русский язык
Српски
Español
العربية القياسية
Svenska
Wikang Tagalog
தமிழ்
ภาษาไทย
Türkçe
Українська мова
Urdu
Tiếng Việt
Кіріспе[edit | edit source]
Болгар тілінде жыныс - бұл өте маңызды тақырып. Негізгі себептердің бірі - зат есімдердің жынысын дұрыс анықтау. Жыныс зат есімдердің, заттардың, адамдардың, жануарлардың және т.б. категорияларын анықтауға көмектеседі. Болгар тілінде жыныс үш түрге бөлінеді: ер, әйел және орта. Бұл сабақта біз зат есімдердің жынысын анықтауды және оларды дұрыс қолдануды үйренеміз.
Жыныстарды анықтау[edit | edit source]
Болгар тіліндегі зат есімдер үш жынысқа бөлінеді:
- Ер жыныс (мужской род)
- Әйел жыныс (женский род)
- Орта жыныс (средний род)
Әр жыныс өзіне тән белгілерге ие. Оларды тану үшін әртүрлі ережелер мен мысалдарды қолданамыз.
Ер жыныс[edit | edit source]
Ер жыныс зат есімдері көбінесе "-ът", "-ят", "-ор", "-ер" сияқты аяқталады. Мысалдарға назар аударайық:
| Болгар | Оқыту | Қазақ |
|---|---|---|
| момче | momche | бала |
| мъж | mǎzh | ер |
| часовник | chasovnik | сағат |
| учител | uchitel | мұғалім |
Әйел жыныс[edit | edit source]
Әйел жыныс зат есімдері көбінесе "-а", "-я", "-ка", "-та" сияқты аяқталады. Мысалдар:
| Болгар | Оқыту | Қазақ |
|---|---|---|
| учителка | uchitelka | мұғалима |
| жена | zhena | әйел |
| книга | kniga | кітап |
| кола | kola | көлік |
Орта жыныс[edit | edit source]
Орта жыныс зат есімдері көбінесе "-о", "-е", "-ие" сияқты аяқталады. Мысалдар:
| Болгар | Оқыту | Қазақ |
|---|---|---|
| дете | dete | бала |
| море | more | теңіз |
| име | ime | есім |
| сърце | sǎrtse | жүрек |
Жыныс анықтау ережелері[edit | edit source]
Зат есімдердің жынысын анықтау үшін бірнеше ережелер мен кеңестер бар:
- Ер жыныс зат есімдері көбінесе "-ът", "-ор" сияқты аяқталады.
- Әйел жыныс зат есімдері "-а", "-я" арқылы аяқталады.
- Орта жыныс зат есімдері "-о", "-е" арқылы аяқталады.
Бұл ережелер әрдайым жұмыс істемейді, бірақ оларды басшылыққа алу өте маңызды.
Жаттығулар[edit | edit source]
Сабақ барысында үйренгенімізді бекіту үшін бірнеше жаттығулар мен мысалдар қарастырамыз.
Жаттығу 1: Жынысты анықтау[edit | edit source]
Төмендегі зат есімдердің жынысын анықтаңыз:
1. стол
2. къща
3. море
4. мъж
5. книга
Шешім:
1. стол - ер жыныс
2. къща - әйел жыныс
3. море - орта жыныс
4. мъж - ер жыныс
5. книга - әйел жыныс
Жаттығу 2: Зат есімдерді топтау[edit | edit source]
Берілген зат есімдерді жыныстарына байланысты топтастырыңыз:
1. учител
2. котка
3. дете
4. кола
5. ученик
Шешім:
- Ер жыныс: учител, ученик
- Әйел жыныс: котка, кола
- Орта жыныс: дете
Жаттығу 3: Мысалдар жасау[edit | edit source]
Төмендегі зат есімдермен сөйлемдер жасаңыз:
1. момче
2. жена
3. море
Шешім:
1. Момчето играе в парка. (Бала паркта ойнап жатыр.)
2. Жената чете книга. (Әйел кітап оқиды.)
3. Морето е красиво. (Теңіз әдемі.)
Жаттығу 4: Жынысқа байланысты зат есімдерді толықтыру[edit | edit source]
1. ___ (мъж) е добър.
2. ___ (жена) е умна.
3. ____ (дете) играе.
Шешім:
1. Мъжът е добър.
2. Жената е умна.
3. Детето играе.
Жаттығу 5: Жыныстарды сәйкестендіру[edit | edit source]
Төмендегі зат есімдерді жынысымен сәйкестендіріңіз:
1. котка
2. стол
3. име
4. жена
Шешім:
1. котка - әйел жыныс
2. стол - ер жыныс
3. име - орта жыныс
4. жена - әйел жыныс
Жаттығу 6: Сұрақтар құрастыру[edit | edit source]
Берілген зат есімдерге сұрақтар қойыңыз:
1. момче
2. книга
Шешім:
1. Какво прави момчето? (Бала не істеп жатыр?)
2. Каква е книгата? (Кітап қандай?)
Жаттығу 7: Сөздерді сәйкестендіру[edit | edit source]
Төмендегі зат есімдерді жынысымен сәйкестендіріңіз:
1. мъж
2. котка
3. море
4. кола
Шешім:
1. мъж - ер жыныс
2. котка - әйел жыныс
3. море - орта жыныс
4. кола - әйел жыныс
Жаттығу 8: Көпше форманы жасау[edit | edit source]
Төмендегі зат есімдердің көпше формасын жасаңыз:
1. котка
2. стол
3. дете
Шешім:
1. котки
2. столове
3. деца
Жаттығу 9: Сөйлемдегі жынысты анықтау[edit | edit source]
Осы сөйлемнің жынысын анықтаңыз:
"Книгата е на масата."
Шешім:
"Книгата" - әйел жыныс.
Жаттығу 10: Жынысқа байланысты сұрақтар[edit | edit source]
1. Какъв е мъжът? (Ер қандай?)
2. Каква е жената? (Әйел қандай?)
Шешім:
1. Мъжът е силен. (Ер мықты.)
2. Жената е красива. (Әйел әдемі.)
Қорытынды[edit | edit source]
Болгар тіліндегі жыныс зат есімдерді дұрыс қолдану үшін өте маңызды. Біз бүгін ер, әйел және орта жыныстарды анықтауды үйрендік. Жаттығулар арқылы біз үйренгенімізді бекітіп, болашақта болгар тілінде сәтті сөйлесу үшін қажетті дағдыларды қалыптастырамыз.