Difference between revisions of "Language/Czech/Grammar/Past-Tense/az"

From Polyglot Club WIKI
< Language‎ | Czech‎ | Grammar‎ | Past-Tense
Jump to navigation Jump to search
m (Quick edit)
 
m (Quick edit)
 
Line 1: Line 1:


{{Czech-Page-Top}}
{{Czech-Page-Top}}
<div class="pg_page_title"><span lang>[[Language/Czech/az|Çex]] </span> → <span cat>[[Language/Czech/Grammar/az|Qrammatika]]</span> → <span level>[[Language/Czech/Grammar/0-to-A1-Course/az|0-dan A1-ə kurs]]</span> → <span title>Keçmiş zaman</span></div>


<div class="pg_page_title"><span lang>Çex</span> → <span cat>Qrammatika</span> → <span level>[[Language/Czech/Grammar/0-to-A1-Course/az|0-dan A1 səviyyəsinə kurs]]</span> → <span title>Keçmiş zaman</span></div>
== Giriş ==
 
Salam, sevgili tələbələr! Bu dərsdə biz '''Çex dilində keçmiş zaman''' istifadəsini öyrənəcəyik. Keçmiş zaman, baş vermiş hadisələrdən danışarkən çox vacibdir. Hər gün keçmişdə nələrin baş verdiyini xatırlayırıq və bu, bizi bir-birimizlə daha yaxşı əlaqə qurmağa kömək edir. Bu dərsin sonunda, siz baş verən hadisələri, təcrübələrinizi və xatirələrinizi bölüşmək üçün keçmiş zaman ifadələrini rahatlıqla istifadə edə biləcəksiniz.
 
Dərsimiz aşağıdakı struktura malik olacaq:
 
* Keçmiş zamanın istifadəsinin əsasları
 
* Keçmiş zamanın forması
 
* Misallar
 
* Tapşırıqlar


__TOC__
__TOC__


== ===
=== Keçmiş zamanın istifadəsinin əsasları ===
Keçmiş zamanın tətbiqi
 
=== ==
Keçmiş zaman, baş vermiş hadisələri ifadə etmək üçün istifadə olunur. Çex dilində keçmiş zaman, əslində, bir neçə formaya malikdir, lakin biz bu dərsdə sadə keçmiş zaman formasını öyrənəcəyik. İki əsas hal vardır:
 
* '''Müəyyən keçmiş zaman''' - baş vermiş hadisə haqqında dəqiq məlumat verən zaman
 
* '''Mücərrəd keçmiş zaman''' - daha qeyri-dəqiq və ya ümumi hadisələr haqqında danışır
 
=== Keçmiş zamanın forması ===
 
Çex dilində keçmiş zaman fiillərin forması ilə yaradılır. Fiilin kök formasına -l (ya da -la) əlavəsi edilir. Məsələn, "být" (olmaq) fiili keçmişdə "byl" (o oldu) şəklində istifadə olunur. Aşağıda bəzi fiilləri keçmiş zaman formasında görəcəyik:
 
{| class="wikitable"
 
! Çex !! Tələffüz !! Şimali Azərbaycan dilində tərcümə
 
|-
 
| být || [bi:t] || olmaq
 
|-
 
| jít || [ji:t] || getmək
 
|-
 
| mít || [mi:t] || sahib olmaq
 
|-


Başlamaq üçün, "Keçmiş zaman"ın hansi hallarda istifadə olunduğunu izah etmək istərdik. Əgər bir hadisə keçmişdə baş vermişdirsə, onda "keçmiş zaman" istifadə olunur. Məsələn: "Dünən mən bir kitab oxudum" sözündə, "oxuduğum" zamanı keçmişdə baş vermişdir.
| vidět || [vi:djɛt] || görmək


Keçmiş zamanı hazırlamaq üçün, əvvəl-əvvəl çoxlu nöqtələri əhatə edəcəyik. Sənədlərlə işləmək və ya turist kimi seyahət etmək kimi rəylərimizi ifadə etmək üçün keçmiş zamanı bilmək vacibdir. Bu dərslərdə, siz keçmiş zamanı öyrənəcəksiniz.
|-


== ===
| jíst || [ji:st] || yemək
Keçmiş zamanın quruluşu
=== ==


Keçmiş zamanın quruluşunun tətbiqi səbəblərini başa düşmək üçün, əvvəl-əvvəl, çoxlu cümlələrə baxaq. Məsələn, "Dünən mən sinəmada filmə baxdım". Burada "baxdım" sözü "keçmiş zaman" olaraq göstərilir. Əgər cümləni təqdim edən şəxs əvvəlki bir hadisəni xatırlayır, onda keçmiş zaman istifadə olunur. Məsələn: "Mən keçən il Yunanıstanda tətil keçirdim".
|}


== ===
=== Misallar ===
Keçmiş zamanın tətbiqi
=== ==


Keçmiş zamanın tətbiqi üçün nümunələrə baxaq.
İndi, keçmiş zamanın istifadəsinə dair 20 misal təqdim edəcəyik. Bu misallar sizə keçmişdə baş vermiş hadisələri ifadə etməyə kömək edəcək:


{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
! Çex !! Nitqiyyatı !! Çeviri
 
! Çex !! Tələffüz !! Şimali Azərbaycan dilində tərcümə
 
|-
|-
| Včera jsem četl knihu. || Včera ysem četl knihu. || Dünən kitab oxudum.
 
| jsem byl v Praze. || [ja:j sɛm bi:l v pra:ze] || Mən Praqada idim.
 
|-
|-
| Minulý týden jsem jedl výborné jídlo. || Minulý týden ysem jedl výborné jídlo. || Keçən həftə əla yemək yedim.
 
| Ona šla do školy. || [o:na ʃla do ʃko:li] || O, məktəbə getdi.
 
|-
|-
| Před měsícem jsem navštívil Prahu. || Před měsícem ysem navštívil Prahu. || Ay əvvəl Praqaya səfər etdim.
 
| My jsme měli dobrou večeři. || [mi: jɛsme: mɛli do:bru: ve:tʃɛrɪ] || Biz yaxşı axşam yeməyi yedik.
 
|-
 
| Oni viděli krásný film. || [o:ni vi:dɛli kra:sni: fi:lm] || Onlar gözəl film gördülər.
 
|-
 
| Já jedl jablko. || [ja: jɛdəl ja:blko] || Mən alma yedim.
 
|-
 
| Ty jsi byl nemocný. || [ti: jsi: bi:l nɛmo:cnɪ] || Sən xəstə idin.
 
|-
|-
| Loni jsem navštívil Itálii. || Loni ysem navštívil Itálii. || Geçən il İtaliyaya səfər etdim.
 
| Ona si četla knihu. || [o:na si: tʃɛtla kɪɲu] || O, kitab oxudu.
 
|-
 
| My jsme hráli fotbal. || [mi: jɛsme: hra:li fo:tbal] || Biz futbol oynadıq.
 
|-
 
| Já jsem zpíval písničku. || [ja:j sɛm zpi:val pi:sni:tʃku] || Mən mahnı oxudum.
 
|-
 
| Oni se smáli. || [o:ni sɛ sma:li] || Onlar gülürdülər.
 
|-
 
| Já jsem koupil nové auto. || [ja:j sɛm kou:pil no:vɛ a:to] || Mən yeni avtomobil aldım.
 
|-
 
| Ona šla na procházku. || [o:na ʃla na pro:xazku] || O, gəzintiyə çıxdı.
 
|-
 
| My jsme viděli starý hrad. || [mi: jɛsme: vi:dɛli sta:ri: hra:d] || Biz köhnə qala gördük.
 
|-
 
| Já jsem psal dopis. || [ja:j sɛm psal do:pis] || Mən məktub yazdım.
 
|-
 
| Oni jedli večeři. || [o:ni jɛdli ve:tʃɛrɪ] || Onlar axşam yeməyi yedilər.
 
|-
 
| Ty jsi byl šťastný. || [ti: jsi: bi:l ʃtʃastnɪ] || Sən xoşbəxt idin.
 
|-
 
| Ona se naučila plavat. || [o:na sɛ naʊ:tʃɪla pla:vat] || O, üzməyi öyrəndi.
 
|-
 
| Já jsem měl hodně práce. || [ja:j sɛm mɛl ho:dɲɛ pra:tsɛ] || Mənim çox işim vardı.
 
|-
 
| My jsme šli na koncert. || [mi: jɛsme: ʃli: na kɔnʦɛrt] || Biz konsertə getdik.
 
|-
 
| Oni se hráli na hřišti. || [o:ni sɛ hra:li na hri:ʃtɪ] || Onlar meydanda oynadılar.
 
|-
 
| Já jsem zapomněl na schůzku. || [ja:j sɛm za:pomɲɛl na sɦu:zku] || Mən görüşü unuttum.
 
|}
|}


== ===
=== Tapşırıqlar ===
Qrammatik qaydalar
 
=== ==
İndi, siz öyrəndiklərinizi tətbiq etmək üçün bəzi tapşırıqlar edəcəyik. Hər bir tapşırıqdan sonra, cavabları və izahları təqdim edəcəyik.
 
1. Aşağıdakı cümlələri keçmiş zaman formasında yazın:
 
* Mən evə gedirəm.
 
* Sən kitab oxuyursan.
 
* O, yemək yeyir.
 
2. Aşağıdakı cümlələri düzgün keçmiş zaman formasıyla tamamlayın:
 
* Biz ___ (getmək) do parku.
 
* Mən ___ (yemək) pizza.
 
* Onlar ___ (görmək) mavi göyü.
 
3. Aşağıdakı cümlələri keçmişdə baş vermiş hadisələri ifadə etməklə dəyişdirin:
 
* O, günəşdə yatdı.
 
* Biz dostlarla gəzintiyə çıxdıq.
 
* Mən kinoya getdim.
 
4. Keçmişdə baş vermiş hadisələri ifadə edən 5 cümlə yazın.
 
5. Aşağıdakı cümlələri keçmiş zaman formasıyla tərcümə edin:
 
* O, yeni kitab aldı.
 
* Biz birgə film izlədik.
 
* Mən dəftəri itirdim.
 
6. Aşağıdakı keçmiş zaman cümlələrini düzəldin:
 
* O, dünən məktəbə getdi.
 
* Biz dünən tətildə idik.
 
* Sən filmə baxdın.
 
Cavablar:
 
1.
 
* Mən evə getdim.
 
* Sən kitab oxudun.


Keçmiş zaman üçün qrammatik qaydalar.
* O, yemək yedi.


* Keçmiş zamanı qurmak üçün, fiilin sonuna "-l" və ya "-la" əlavə edilir.
2.  
* "jsem" sözü, "keçmiş zaman"ın əsas hissəsidir və "mən" kimi şəxslər üçün istifadə olunur.
* "-l" vəya "-la" əlavə olunan fiillər üçün, cümlənin başında "Jsem" sözü istifadə edilir.


Məsələn: "Jsem byl v kině" cümləsində, "byl" sözü "keçmiş zaman" olaraq göstərilir.
* Biz getdik do parku.


== ===
* Mən yedim pizza.
Məlumat və maraqlı faktlar
=== ==


Çexiya məşhur bir turizm ölkəsidir və Avropa Birliyi daxilində olan ölkələrdən biridir. Praha, Çexiya paytaxtı, Orta Çexiya bölgəsində yerləşir və "Altın Şəhər" kimi tanınır. Ən məşhur turistik yerlərdən biri Karluv Mostu körpüsüdür. Ayrıca, Çexiya bir çox məşhur pivo (piva-cəmiyyət) markalarının da anasıdır.
* Onlar gördülər mavi göyü.


{{Czech-0-to-A1-Course-TOC-az}}
3.
 
* O, günəşdə yatdı.
 
* Biz dostlarla gəzintiyə çıxdıq.
 
* Mən kinoya getdim.
 
4. Məsələn:
 
* Mən dünən bazara getdim.
 
* O, mükafat qazandı.
 
* Biz dənizdə üzdük.
 
* Sən kitab oxudun.
 
* Onlar konsertdə iştirak etdilər.
 
5.
 
* O, yeni kitab aldı.
 
* Biz birgə film izlədik.
 
* Mən dəftəri itirdim.
 
6.
 
* O, dünən məktəbə getdi.
 
* Biz dünən tətildə idik.
 
* Sən filmə baxdın.
 
Bütün bunlar sizin keçmiş zamanla bağlı biliklərinizi artıracaq və istifadə etmə bacarıqlarınızı inkişaf etdirəcək. İndi siz, Çex dilində keçmiş zamanın necə işlədiyini daha aydın şəkildə başa düşməlisiniz.
 
{{#seo:
 
|title=Çex dilində keçmiş zaman
 
|keywords=Çex, dil, qrammatika, keçmiş zaman, öyrənmək, dərs
 
|description=Bu dərsdə, Çex dilində keçmiş zamanın istifadəsi, forması və misalları öyrəniləcək.
 
}}
 
{{Template:Czech-0-to-A1-Course-TOC-az}}


[[Category:Course]]
[[Category:Course]]
Line 62: Line 271:
[[Category:0-to-A1-Course]]
[[Category:0-to-A1-Course]]
[[Category:Czech-0-to-A1-Course]]
[[Category:Czech-0-to-A1-Course]]
<span gpt></span> <span model=gpt-3.5-turbo></span> <span temperature=0.7></span>
<span openai_correct_model></span> <span gpt></span> <span model=gpt-4o-mini></span> <span temperature=0.7></span>
 




{{Czech-Page-Bottom}}
{{Czech-Page-Bottom}}

Latest revision as of 22:34, 21 August 2024


Czech-Language-PolyglotClub.png
Çex Qrammatika0-dan A1-ə kursKeçmiş zaman

Giriş[edit | edit source]

Salam, sevgili tələbələr! Bu dərsdə biz Çex dilində keçmiş zaman istifadəsini öyrənəcəyik. Keçmiş zaman, baş vermiş hadisələrdən danışarkən çox vacibdir. Hər gün keçmişdə nələrin baş verdiyini xatırlayırıq və bu, bizi bir-birimizlə daha yaxşı əlaqə qurmağa kömək edir. Bu dərsin sonunda, siz baş verən hadisələri, təcrübələrinizi və xatirələrinizi bölüşmək üçün keçmiş zaman ifadələrini rahatlıqla istifadə edə biləcəksiniz.

Dərsimiz aşağıdakı struktura malik olacaq:

  • Keçmiş zamanın istifadəsinin əsasları
  • Keçmiş zamanın forması
  • Misallar
  • Tapşırıqlar

Keçmiş zamanın istifadəsinin əsasları[edit | edit source]

Keçmiş zaman, baş vermiş hadisələri ifadə etmək üçün istifadə olunur. Çex dilində keçmiş zaman, əslində, bir neçə formaya malikdir, lakin biz bu dərsdə sadə keçmiş zaman formasını öyrənəcəyik. İki əsas hal vardır:

  • Müəyyən keçmiş zaman - baş vermiş hadisə haqqında dəqiq məlumat verən zaman
  • Mücərrəd keçmiş zaman - daha qeyri-dəqiq və ya ümumi hadisələr haqqında danışır

Keçmiş zamanın forması[edit | edit source]

Çex dilində keçmiş zaman fiillərin forması ilə yaradılır. Fiilin kök formasına -l (ya da -la) əlavəsi edilir. Məsələn, "být" (olmaq) fiili keçmişdə "byl" (o oldu) şəklində istifadə olunur. Aşağıda bəzi fiilləri keçmiş zaman formasında görəcəyik:

Çex Tələffüz Şimali Azərbaycan dilində tərcümə
být [bi:t] olmaq
jít [ji:t] getmək
mít [mi:t] sahib olmaq
vidět [vi:djɛt] görmək
jíst [ji:st] yemək

Misallar[edit | edit source]

İndi, keçmiş zamanın istifadəsinə dair 20 misal təqdim edəcəyik. Bu misallar sizə keçmişdə baş vermiş hadisələri ifadə etməyə kömək edəcək:

Çex Tələffüz Şimali Azərbaycan dilində tərcümə
Já jsem byl v Praze. [ja:j sɛm bi:l v pra:ze] Mən Praqada idim.
Ona šla do školy. [o:na ʃla do ʃko:li] O, məktəbə getdi.
My jsme měli dobrou večeři. [mi: jɛsme: mɛli do:bru: ve:tʃɛrɪ] Biz yaxşı axşam yeməyi yedik.
Oni viděli krásný film. [o:ni vi:dɛli kra:sni: fi:lm] Onlar gözəl film gördülər.
Já jedl jablko. [ja: jɛdəl ja:blko] Mən alma yedim.
Ty jsi byl nemocný. [ti: jsi: bi:l nɛmo:cnɪ] Sən xəstə idin.
Ona si četla knihu. [o:na si: tʃɛtla kɪɲu] O, kitab oxudu.
My jsme hráli fotbal. [mi: jɛsme: hra:li fo:tbal] Biz futbol oynadıq.
Já jsem zpíval písničku. [ja:j sɛm zpi:val pi:sni:tʃku] Mən mahnı oxudum.
Oni se smáli. [o:ni sɛ sma:li] Onlar gülürdülər.
Já jsem koupil nové auto. [ja:j sɛm kou:pil no:vɛ a:to] Mən yeni avtomobil aldım.
Ona šla na procházku. [o:na ʃla na pro:xazku] O, gəzintiyə çıxdı.
My jsme viděli starý hrad. [mi: jɛsme: vi:dɛli sta:ri: hra:d] Biz köhnə qala gördük.
Já jsem psal dopis. [ja:j sɛm psal do:pis] Mən məktub yazdım.
Oni jedli večeři. [o:ni jɛdli ve:tʃɛrɪ] Onlar axşam yeməyi yedilər.
Ty jsi byl šťastný. [ti: jsi: bi:l ʃtʃastnɪ] Sən xoşbəxt idin.
Ona se naučila plavat. [o:na sɛ naʊ:tʃɪla pla:vat] O, üzməyi öyrəndi.
Já jsem měl hodně práce. [ja:j sɛm mɛl ho:dɲɛ pra:tsɛ] Mənim çox işim vardı.
My jsme šli na koncert. [mi: jɛsme: ʃli: na kɔnʦɛrt] Biz konsertə getdik.
Oni se hráli na hřišti. [o:ni sɛ hra:li na hri:ʃtɪ] Onlar meydanda oynadılar.
Já jsem zapomněl na schůzku. [ja:j sɛm za:pomɲɛl na sɦu:zku] Mən görüşü unuttum.

Tapşırıqlar[edit | edit source]

İndi, siz öyrəndiklərinizi tətbiq etmək üçün bəzi tapşırıqlar edəcəyik. Hər bir tapşırıqdan sonra, cavabları və izahları təqdim edəcəyik.

1. Aşağıdakı cümlələri keçmiş zaman formasında yazın:

  • Mən evə gedirəm.
  • Sən kitab oxuyursan.
  • O, yemək yeyir.

2. Aşağıdakı cümlələri düzgün keçmiş zaman formasıyla tamamlayın:

  • Biz ___ (getmək) do parku.
  • Mən ___ (yemək) pizza.
  • Onlar ___ (görmək) mavi göyü.

3. Aşağıdakı cümlələri keçmişdə baş vermiş hadisələri ifadə etməklə dəyişdirin:

  • O, günəşdə yatdı.
  • Biz dostlarla gəzintiyə çıxdıq.
  • Mən kinoya getdim.

4. Keçmişdə baş vermiş hadisələri ifadə edən 5 cümlə yazın.

5. Aşağıdakı cümlələri keçmiş zaman formasıyla tərcümə edin:

  • O, yeni kitab aldı.
  • Biz birgə film izlədik.
  • Mən dəftəri itirdim.

6. Aşağıdakı keçmiş zaman cümlələrini düzəldin:

  • O, dünən məktəbə getdi.
  • Biz dünən tətildə idik.
  • Sən filmə baxdın.

Cavablar:

1.

  • Mən evə getdim.
  • Sən kitab oxudun.
  • O, yemək yedi.

2.

  • Biz getdik do parku.
  • Mən yedim pizza.
  • Onlar gördülər mavi göyü.

3.

  • O, günəşdə yatdı.
  • Biz dostlarla gəzintiyə çıxdıq.
  • Mən kinoya getdim.

4. Məsələn:

  • Mən dünən bazara getdim.
  • O, mükafat qazandı.
  • Biz dənizdə üzdük.
  • Sən kitab oxudun.
  • Onlar konsertdə iştirak etdilər.

5.

  • O, yeni kitab aldı.
  • Biz birgə film izlədik.
  • Mən dəftəri itirdim.

6.

  • O, dünən məktəbə getdi.
  • Biz dünən tətildə idik.
  • Sən filmə baxdın.

Bütün bunlar sizin keçmiş zamanla bağlı biliklərinizi artıracaq və istifadə etmə bacarıqlarınızı inkişaf etdirəcək. İndi siz, Çex dilində keçmiş zamanın necə işlədiyini daha aydın şəkildə başa düşməlisiniz.