Difference between revisions of "Language/Bulgarian/Grammar/Perfective-and-Imperfective-Verbs/kk"

Latest revision as of 12:57, 21 August 2024

Болгар → Грамматика → 0-ден A1 деңгейіне дейінгі курс → Перфективті және перфективті емес етістіктер

Кіріспе[edit | edit source]

Болгар тілінде етістіктердің перфективті және перфективті емес формаларының айырмашылығын түсіну – бұл тіл меңгерудің өте маңызды аспектісі. Бұл етістіктердің әрқайсысы әрекеттің қалай орындалатынын, оның аяқталғанын немесе аяқталмағанын көрсетеді. Бүгінгі сабақта біз перфективті және перфективті емес етістіктердің не екенін, олардың қалай қолданылатынын, сондай-ақ болгар тіліндегі күнделікті сөйлесу мен жазудағы рөлін қарастырамыз.

Сабақтың құрылымы:

Перфективті және перфективті емес етістіктердің анықтамасы

Перфективті етістіктердің мысалдары

Перфективті емес етістіктердің мысалдары

Перфективті және перфективті емес етістіктердің кестесі

Практикалық жаттығулар

Сабақтың қорытындысы

Перфективті және перфективті емес етістіктер[edit | edit source]

Етістіктер – бұл әрекетті білдіретін сөздер. Болгар тілінде етістіктер екі негізгі категорияға бөлінеді: перфективті және перфективті емес.

Перфективті етістіктер[edit | edit source]

Перфективті етістіктер – бұл әрекеттің аяқталғанын білдіретін етістіктер. Яғни, егер сіз «мен жаздым» деп айтсаңыз, бұл әрекеттің аяқталғанын білдіреді. Перфективті етістіктер көбінесе болашақта немесе өткен шақта қолданылып, бірден бір нәтижеге жетуді көрсетеді.

Перфективті емес етістіктер[edit | edit source]

Перфективті емес етістіктер – бұл әрекеттің процессін білдіретін етістіктер. Мысалы, «мен жазып жатырмын» дегенде, сіз әрекеттің әлі де жалғасып жатқанын білдіресіз. Перфективті емес етістіктер көбінесе әрекеттің жалғасуын немесе қайталануын көрсетеді.

Мысалдар[edit | edit source]

Төменде перфективті және перфективті емес етістіктердің мысалдары берілген. Осы кестені пайдалана отырып, сіз әр етістіктің қолданылуын көре аласыз.

Болгар	Айту	Қазақ
пиша	[ˈpiʃa]	жазып жатырмын
написах	[ˈnapisax]	жаздым
чета	[ˈtʃɛta]	оқып жатырмын
прочетох	[proˈtʃɛtox]	оқыдым
говоря	[ɡoˈvɪrja]	сөйлеп жатырмын
казах	[ˈkazaɣ]	айттым
работя	[raˈbotja]	жұмыс істеп жатырмын
работих	[raˈbotix]	жұмыс істедім
пея	[ˈpeja]	ән айтып жатырмын
изпея	[izˈpeja]	ән айттым

Перфективті және перфективті емес етістіктердің кестесі[edit | edit source]

Етістіктердің әр түрінің анықтамаларын, мысалдарын және қолдану контекстерін көрсету үшін кесте құрастырайық.

Етістік түрі	Анықтама	Мысал
Перфективті	Аяқталған әрекет	Написах писмо. (Мен хат жаздым.)
Перфективті емес	Аяқталмаған немесе процесс	Пиша писмо. (Мен хат жазып жатырмын.)

Практикалық жаттығулар[edit | edit source]

1. Перфективті етістіктерді таңдаңыз: Төменде берілген сөйлемдердегі перфективті етістіктерді табыңыз.

Мен кітап оқыдым.

Мен жеңдім.

Мен жазып жатырмын.

2. Перфективті емес етістіктерді таңдаңыз: Төменде берілген сөйлемдердегі перфективті емес етістіктерді табыңыз.

Мен фильм көріп жатырмын.

Мен кілтті жоғалтып алдым.

Мен сабақ оқып жатырмын.

3. Сөйлемдерді толықтырыңыз: Сөйлемдерді перфективті немесе перфективті емес етістіктерді қосу арқылы толықтырыңыз.

Мен __________ (жазу) хат.

Мен __________ (оқу) кітап.

4. Сұрақтар жасаңыз: Перфективті және перфективті емес етістіктерді пайдаланып, сұрақтар құрастырыңыз.

Сіз __________ (жазу) хат па?

Сіз __________ (оқу) кітапты оқып жатырсыз ба?

5. Сөйлемдерді аударыңыз: Төмендегі сөйлемдерді болгар тілінен қазақ тіліне аударыңыз.

Написах писмо.

Чета книга.

6. Шығарма жазыңыз: Перфективті және перфективті емес етістіктерді қолданып, қысқа шығарма жазыңыз.

7. Сөздікпен жұмыс: Перфективті және перфективті емес етістіктердің сөздігін жасаңыз.

8. Сөйлемдерді салыстырыңыз: Перфективті және перфективті емес етістіктерді салыстырып, олардың мағыналарын анықтаңыз.

9. Лексикалық тест: Перфективті және перфективті емес етістіктерді пайдаланып, тест жасаңыз.

10. Практикалық жаттығу: Өз досыңызбен перфективті және перфективті емес етістіктерді пайдаланып, диалог жасаңыз.

Сабақтың қорытындысы[edit | edit source]

Бүгін біз болгар тіліндегі перфективті және перфективті емес етістіктердің маңыздылығын, олардың қолданылу ерекшеліктерін және мысалдарын қарастырдық. Етістіктердің бұл түрлерін дұрыс қолдану, сіздің болгар тіліндегі сөйлесу дағдыларыңызды жақсартуға көмектеседі. Енді сіз бұл білімді күнделікті өміріңізде, достарыңызбен сөйлескенде немесе болгар тіліндегі мәтіндерді оқығанда қолдана аласыз.

0-ден А1-ке дейін, болгар тілі[edit source]

Курсты мүше еріп отыру

Алфавит және әдістері

Қоқыс және кіріспе

Болгар әдеттері

Сөзбен-сипаттамалар

Қоңыраушылық

Болгар кино мен әдебиеті

Етістіктер мен уақыт түрлері

Саяхат

Болгар музыкасы

Мүшелер түрлері және модальды етістіктер

Тойлар және құттықтар

Болгар театры мен пәндері

@@ Line 1: / Line 1: @@
 {{Bulgarian-Page-Top}}
+<div class="pg_page_title"><span lang>[[Language/Bulgarian/kk|Болгар]] </span> → <span cat>[[Language/Bulgarian/Grammar/kk|Грамматика]]</span> → <span level>[[Language/Bulgarian/Grammar/0-to-A1-Course/kk|0-ден A1 деңгейіне дейінгі курс]]</span> → <span title>Перфективті және перфективті емес етістіктер</span></div>
+== Кіріспе ==
+Болгар тілінде етістіктердің перфективті және перфективті емес формаларының айырмашылығын түсіну – бұл тіл меңгерудің өте маңызды аспектісі. Бұл етістіктердің әрқайсысы әрекеттің қалай орындалатынын, оның аяқталғанын немесе аяқталмағанын көрсетеді. Бүгінгі сабақта біз перфективті және перфективті емес етістіктердің не екенін, олардың қалай қолданылатынын, сондай-ақ болгар тіліндегі күнделікті сөйлесу мен жазудағы рөлін қарастырамыз.
+Сабақтың құрылымы:
+* Перфективті және перфективті емес етістіктердің анықтамасы
+* Перфективті етістіктердің мысалдары
+* Перфективті емес етістіктердің мысалдары
+* Перфективті және перфективті емес етістіктердің кестесі
+* Практикалық жаттығулар
-<div class="pg_page_title"><span lang>Болгар тілі</span> → <span cat>Грамматика</span> → <span level>[[Language/Bulgarian/Grammar/0-to-A1-Course/kk|0-ден A1-ге дейінгі курстар]]</span> → <span title>Толықтырулы мен толықсыз әрекеттер</span></div>
+* Сабақтың қорытындысы
 __TOC__
-=== Толықтырулы мен толықсыз әрекеттер ===
+=== Перфективті және перфективті емес етістіктер ===
+Етістіктер – бұл әрекетті білдіретін сөздер. Болгар тілінде етістіктер екі негізгі категорияға бөлінеді: перфективті және перфективті емес.
-Болгар тілінде әрекеттерді толықтырулы немесе толықсыз болуына бөлінеді. Осы ережеге басқа ережелермен бірге әрекеттерді үйрену қажет.
+==== Перфективті етістіктер ====
-Толықтырулы әрекеттер бір іс-әрекеттің бірнеше қадамдан тұратын жолын көрсетеді. Басқа сөздермен, сөйлемдермен немесе толықсыз әрекеттермен бірге пайдалануға болады. Оның ең басты мақсаты әрекеттің өзінің мазмұнын және оның аяқталуының жағынан толық ақпаратты көрсету.
+Перфективті етістіктер – бұл әрекеттің аяқталғанын білдіретін етістіктер. Яғни, егер сіз «мен жаздым» деп айтсаңыз, бұл әрекеттің аяқталғанын білдіреді. Перфективті етістіктер көбінесе болашақта немесе өткен шақта қолданылып, бірден бір нәтижеге жетуді көрсетеді.
-Толықсыз әрекеттер бір іс-әрекеттің қандай нәтижесінің бірнеше қадамын көрсетпейді. Бірнеше әрекеттерді бірінші рет жасауға немесе әрекеттің осы мезгілінде қайда болып жатқанын көрсету үшін қолданылады.
+==== Перфективті емес етістіктер ====
-==== Толықтырулы әрекеттер ====
+Перфективті емес етістіктер – бұл әрекеттің процессін білдіретін етістіктер. Мысалы, «мен жазып жатырмын» дегенде, сіз әрекеттің әлі де жалғасып жатқанын білдіресіз. Перфективті емес етістіктер көбінесе әрекеттің жалғасуын немесе қайталануын көрсетеді.
-Толықтырулы әрекеттер аяқталған жөнімен біткен, толық жасалған немесе толық ретінде жасалатын әрекеттерді қамтиды. Олардың мазмұнын көрсету үшін келесі жағынан қолданылады.
+=== Мысалдар ===
-==== Мәні ====
+Төменде перфективті және перфективті емес етістіктердің мысалдары берілген. Осы кестені пайдалана отырып, сіз әр етістіктің қолданылуын көре аласыз.
-Толықтырулы әрекеттерде өзінің мазмұнына сәйкес мәні бар. Олар басқа сөздермен, сөйлемдермен немесе толықсыз әрекеттермен бірге пайдалануға болады.
+{| class="wikitable"
-Мысалы:
+! Болгар !! Айту !! Қазақ
-{| class="wikitable"
-! Болгар тілі !! Транскрипция !! Қазақша
 |-
-| гледам || glеdam || көру
+| пиша || [ˈpiʃa] || жазып жатырмын
 |-
-| направя || naрavja || жасау
+| написах || [ˈnapisax] || жаздым
 |-
-| завърша || zаvursha || аяқтау
+| чета || [ˈtʃɛta] || оқып жатырмын
 |-
-| развивам || razvimаm || дамыту
-|}
-==== Мәнді анықтау ====
+| прочетох || [proˈtʃɛtox] || оқыдым
-Толықтырулы әрекеттерді анықтау үшін көптеген сұрақтарды жауаптармен бірге қолдануға болады. Сол сұрақтардың бірі:
+|-
-- Ол өзінің мазмұнына сәйкес не істейді?
+| говоря || [ɡoˈvɪrja] || сөйлеп жатырмын
-Мысалы, "гледам" сөзінің мазмұны "көру" болып табылады. Сондықтан, "гледам" әрекеті "көру" деген мәнімен толықтырулы әрекет түрі болып табылады.
+|-
-=== Толықсыз әрекеттер ===
+| казах || [ˈkazaɣ] || айттым
-Толықсыз әрекеттер бір іс-әрекеттің қандай нәтижесінің бірнеше қадамын көрсетпейді. Олардың мазмұнын көрсету үшін келесі жағынан қолданылады.
+|-
-==== Мәні ====
+| работя || [raˈbotja] || жұмыс істеп жатырмын
-Толықсыз әрекеттерде өзінің мазмұнына сәйкес мәні жоқ. Олар басқа сөздермен, сөйлемдермен немесе толықтырулы әрекеттермен бірге пайдаланылмайды.
+|-
-Мысалы:
+| работих || [raˈbotix] || жұмыс істедім
-{| class="wikitable"
-! Болгар тілі !! Транскрипция !! Қазақша
 |-
-| пия || piya || ішу
+| пея || [ˈpeja] || ән айтып жатырмын
 |-
-| мисля || mislya || ойлау
+| изпея || [izˈpeja] || ән айттым
+|}
+=== Перфективті және перфективті емес етістіктердің кестесі ===
+Етістіктердің әр түрінің анықтамаларын, мысалдарын және қолдану контекстерін көрсету үшін кесте құрастырайық.
+{| class="wikitable"
+! Етістік түрі !! Анықтама !! Мысал
 |-
-| знам || znam || білу
+| Перфективті || Аяқталған әрекет || Написах писмо. (Мен хат жаздым.)
 |-
-| говоря || govorja || сөйлеу
+| Перфективті емес || Аяқталмаған немесе процесс || Пиша писмо. (Мен хат жазып жатырмын.)
 |}
-==== Мәнді анықтау ====
+=== Практикалық жаттығулар ===
+. '''Перфективті етістіктерді таңдаңыз:''' Төменде берілген сөйлемдердегі перфективті етістіктерді табыңыз.
+* Мен кітап оқыдым.
+* Мен жеңдім.
+* Мен жазып жатырмын.
+. '''Перфективті емес етістіктерді таңдаңыз:''' Төменде берілген сөйлемдердегі перфективті емес етістіктерді табыңыз.
+* Мен фильм көріп жатырмын.
+* Мен кілтті жоғалтып алдым.
+* Мен сабақ оқып жатырмын.
+. '''Сөйлемдерді толықтырыңыз:''' Сөйлемдерді перфективті немесе перфективті емес етістіктерді қосу арқылы толықтырыңыз.
+* Мен __________ (жазу) хат.
+* Мен __________ (оқу) кітап.
+. '''Сұрақтар жасаңыз:''' Перфективті және перфективті емес етістіктерді пайдаланып, сұрақтар құрастырыңыз.
+* Сіз __________ (жазу) хат па?
-Толықсыз әрекеттерді анықтау үшін "кем" немесе "жетім" сұрақтарын қолдануға болады.
+* Сіз __________ (оқу) кітапты оқып жатырсыз ба?
-Мысалы, "знам" сөзінің мазмұны "білу" болып табылады. Ол "кем" сұрағымен "мен біледім" деген мағынасын тауып табылады. Бұл "знам" сөзінің толықсыз әрекет түрі болып табылады.
+. '''Сөйлемдерді аударыңыз:''' Төмендегі сөйлемдерді болгар тілінен қазақ тіліне аударыңыз.
-=== Қосымша мәліметтер ===
+* Написах писмо.
-Болгар тілінің толықтырулы мен толықсыз әрекеттерін үйрену үшін тәжірибелік мәдениеттің және тарихының мазмұнын қосу мүмкін. Болгария мемлекетінің басқармасы, тарихы, музейлері, әдеттері, ойындары мен т.б. туралы мәліметтерді қосу қажет. Оларды табу үшін Интернеттің ресурстарын, бейнелерін немесе кітапханаларды пайдалануға болады.
+* Чета книга.
-== Қорытынды ==
+. '''Шығарма жазыңыз:''' Перфективті және перфективті емес етістіктерді қолданып, қысқа шығарма жазыңыз.
-Бұл курста, толықтырулы мен толықсыз әрекеттердің арасындағы айырмашылықты үйренуге болады. Осы әрекеттердің мазмұнын және өзінің аяқталуын анықтауға болады. Оның қосымша мәліметтері сізге Болгария мемлекетінің мазмұнын қосу және тарихын үйренуге мүмкіндік береді.
+. '''Сөздікпен жұмыс:''' Перфективті және перфективті емес етістіктердің сөздігін жасаңыз.
+. '''Сөйлемдерді салыстырыңыз:''' Перфективті және перфективті емес етістіктерді салыстырып, олардың мағыналарын анықтаңыз.
+. '''Лексикалық тест:''' Перфективті және перфективті емес етістіктерді пайдаланып, тест жасаңыз.
+. '''Практикалық жаттығу:''' Өз досыңызбен перфективті және перфективті емес етістіктерді пайдаланып, диалог жасаңыз.
+=== Сабақтың қорытындысы ===
+Бүгін біз болгар тіліндегі перфективті және перфективті емес етістіктердің маңыздылығын, олардың қолданылу ерекшеліктерін және мысалдарын қарастырдық. Етістіктердің бұл түрлерін дұрыс қолдану, сіздің болгар тіліндегі сөйлесу дағдыларыңызды жақсартуға көмектеседі. Енді сіз бұл білімді күнделікті өміріңізде, достарыңызбен сөйлескенде немесе болгар тіліндегі мәтіндерді оқығанда қолдана аласыз.
 {{#seo:
-|title=Болгар тілінің толықтырулы мен толықсыз әрекеттері
-|keywords=болгар тілі, толықтырулы, толықсыз, әрекеттер, курстар, грамматика
-|description=Осы курста, толықтырулы мен толықсыз әрекеттердің арасындағы айырмашылықты үйренуге болады. Осы әрекеттердің мазмұнын және өзінің аяқталуын анықтауға болады.}}
+|title=Перфективті және перфективті емес етістіктер
+|keywords=болгар тілі, етістіктер, перфективті етістіктер, перфективті емес етістіктер, грамматика, сабақ
-{{Bulgarian-0-to-A1-Course-TOC-kk}}
+|description=Бұл сабақта сіз болгар тіліндегі перфективті және перфективті емес етістіктердің айырмашылығын үйренесіз.
+}}
+{{Template:Bulgarian-0-to-A1-Course-TOC-kk}}
 [[Category:Course]]
@@ Line 93: / Line 171: @@
 [[Category:0-to-A1-Course]]
 [[Category:Bulgarian-0-to-A1-Course]]
-<span gpt></span> <span model=gpt-3.5-turbo></span> <span temperature=0.7></span>
+<span openai_correct_model></span> <span gpt></span> <span model=gpt-4o-mini></span> <span temperature=0.7></span>
 {{Bulgarian-Page-Bottom}}

Difference between revisions of "Language/Bulgarian/Grammar/Perfective-and-Imperfective-Verbs/kk"

Latest revision as of 12:57, 21 August 2024

Кіріспе[edit | edit source]

Contents

Перфективті және перфективті емес етістіктер[edit | edit source]

Перфективті етістіктер[edit | edit source]

Перфективті емес етістіктер[edit | edit source]

Мысалдар[edit | edit source]

Перфективті және перфективті емес етістіктердің кестесі[edit | edit source]

Практикалық жаттығулар[edit | edit source]

Сабақтың қорытындысы[edit | edit source]

0-ден А1-ке дейін, болгар тілі[edit source]

Navigation menu

Difference between revisions of "Language/Bulgarian/Grammar/Perfective-and-Imperfective-Verbs/kk"

Latest revision as of 12:57, 21 August 2024

Кіріспе[edit | edit source]

Перфективті және перфективті емес етістіктер[edit | edit source]

Перфективті етістіктер[edit | edit source]

Перфективті емес етістіктер[edit | edit source]

Мысалдар[edit | edit source]

Перфективті және перфективті емес етістіктердің кестесі[edit | edit source]

Практикалық жаттығулар[edit | edit source]

Сабақтың қорытындысы[edit | edit source]

0-ден А1-ке дейін, болгар тілі[edit source]

Navigation menu

Search