Language/Ancient-greek-to-1453/Culture/Odyssey

Ομήρου Οδύσσεια :10 χρόνια Νόστου από την Τροία στην Ιθάκη

Ἄνδρα μοι ἔννεπε, Μοῦσα, πολύτροπον, ὃς μάλα πολλὰ πλάγχθη, ἐπεὶ Τροΐης ἱερὸν πτολίεθρον ἔπερσε· πολλῶν δ’ ἀνθρώπων ἴδεν ἄστεα καὶ νόον ἔγνω, πολλὰ δ’ ὅ γ’ ἐν πόντῳ πάθεν ἄλγεα ὃν κατὰ θυμόν, ἀρνύμενος ἥν τε ψυχὴν καὶ νόστον ἑταίρων.

A man seduced me, Musa, many times, many times he passed, on Troy's holy ptoliethro; I have not seen many people's jokes and I know them, many d' o c' in point everywhere I grieved whom in anger, denying his soul and his partner's taste.

Ο ‘Ομηρος αρχίζει την Οδύσσεια από τη στιγμή που αποφασίζεται από τους θεούς η επιστροφή του Οδυσσέα από το νησί της Καλυψούς. ‘Ολη η ιστορία διαρκεί 41 ημέρες.

Οι διάφορες περιπέτειες του Οδυσσέα, καθώς και οι σκηνές του Τρωικού πολέμου παρεμβάλλονται στη διήγηση σαν αναμνήσεις στις διηγήσεις του Νέστορα, του Μενέλαου

 και του ίδιου του Οδυσσέα. Όλα τα επεισόδια είναι αρμονικά συνταιριασμένα και η Οδύσσεια παρουσιάζεται σαν ένα ενιαίο περιπετειώδες θαλασσινό διήγημα.

Η Οδύσσεια με βάση τα γεγονότα χωρίζεται σε τρία μέρη:

• Το ταξίδι του Τηλέμαχου στην Πύλο και τη Σπάρτη για αναζήτηση πληροφοριών σχετικά με την τύχη του πατέρα του.

• Η αφήγηση των περιπλανήσεων του Οδυσσέα από τον ίδιο, στο παλάτι του Αλκίνοου.

• Η εκκαθάριση του παλατιού στην Ιθάκη από τους μνηστήρες.

Ανάμεσα στα δύο ομηρικά έπη θα παρατηρήσουμε σημαντικές διαφορές τόσο στο ύφος όσο και στον τρόπο με τον οποίο παρουσιάζεται ο κόσμος.

Από τα αρχαία κιόλας χρόνια η δραματική πυκνότητα της Ιλιάδας είχε αποδοθεί στο νεαρό της ηλικίας του ποιητή, ενώ το αφηγηματικό ύφος της Οδύσσειας

 ταίριαζε καλύτερα σε ένα έργο των γηρατειών. Η διαφορά όμως του ύφους δε θα πρέπει να αναζητηθεί μόνο στη χρονολόγηση, αλλά και στο διαφορετικό θέμα κάθε έργου.

Η Οδύσσεια του Ομήρου, η οποία  είναι το δεύτερο μεγάλο ηρωικό έπος της αρχαίας ελληνικής γραμματείας μετά την Ιλιάδα και αποτελείται από 12.109 στίχους ,

πήρε το όνομά της από τον κύριο ήρωα του έργου τον Οδυσσέα το βασιλιά της Ιθάκης, στον οποίο οφείλεται και η άλωση της Τροίας. Θέλοντας να γυρίσει στην πατρίδα του

μετά την άλωση της Τροίας, έπεσε στη δυσμένεια και οργή του θεού της θάλασσας, Ποσειδώνα. Δέκα χρόνια κράτησε η περιπλανήση του Οδυσσέα.

Στο διάστημα αυτό περιπλανήθηκε σε διάφορους τόπους. Στη χώρα των Κικόνων, της Θράκης, στους Λωτοφάγους, στους Κύκλωπες, στο νησί του Αιόλου, στη χώρα των Κιμμερίων,

 στη θρινακία. Kατέβηκε στον Άδη, για να πάρει χρησμό από τον μάντη Tειρεσία. Άκουσε, δεμένος στο κατάρτι, το τραγούδι των Σειρήνων, πέρασε από τη Σκύλλα

με οδυνηρές απώλειες και έφτασε στη Θρινακία, όπου έβοσκαν τα βόδια του Ήλιου. Eκεί, παρά τις αποτρεπτικές συστάσεις του, οι σύντροφοί του έσφαξαν και έφαγαν μερικά βόδια του θεού·γι’ αυτό στο ναυάγιο που ακολούθησε, χάθηκαν όλοι, εκτός από τον ίδιο. Πέρασε μόνος του έπειτα από τη Xάρυβδη ο Oδυσσέας και βγήκε ναυαγός στην Ωγυγία,

το νησί της Kαλυψώς, όπου άθελά του έμεινε περισσότερο από 7 χρόνια. Από την Ωγυγία, φεύγει με απόφαση των θεών, που πάρθηκε ύστερα από τη θερμή

συμπαράσταση της προστάτιδάς του,θεάς Αθηνάς. ‘Επειτα από μια φοβερή θαλασσοταραχή του Ποσειδώνα, ναυαγεί στο νησί των Φαιάκων.

Ο βασιλιά Αλκίνοος αφού τον περιποιήθηκε με όλες τις τιμές που του άξιζαν του δίνει καράβι για να γυρίσει στην πατρίδα του την Ιθάκη.

Εκεί βρίσκεται αντιμέτωπος με μια άλλη περιπέτεια.Στο διάστημα της απουσίας του με το πρόσχημα των υποψηφίων μνηστήρων της γυναίκας

του Οδυσσέα, Πηνελόπης, αρκετοί νέοι από την τάξη των ευγενών του τόπου του και των γύρω νησιών του βασιλείου του έχουν μαζευτεί στο παλάτι του

και "γλεντούν" το βιός και την περιουσία του. Η πολύχρονη απουσία του Οδυσσέα έχει δημιουργήσει ένα τεράστιο κενό στην εξουσία του νησιού

και η οποία δεν μπορεί να καλυφθεί από τον νεαρό γιό του,Τηλέμαχο, που δεν μπορεί με πόλεμο να συντρίψει τους μνηστήρες επειδή δεν είναι ακόμη ενήλικος,

ενώ ο Λαέρτης,ο πατέρας του Οδυσσέα είναι γέρος και έχει αποσυρθεί στο κτήμα του.

Ο θρόνος την εποχή εκείνη δεν είναι κληρονομικός, γιατί η βασιλεία περνάει κρίση. Το πρόβλημα θα λυνόταν αν η Πηνελόπη

αποφάσιζε να παντρευτεί κάποιον απο τους μνηστήρες,αλλά η Πηνελόπη πιστή και σίγουρη για την επιστροφή του ,τον περιμένει.

Με τη θερμή συμπαράσταση της θεάς Αθηνάς οι μνηστήρες φονεύονται και ο Οδυσσέας ύστερα από είκοσι χρόνια γίνεται κύριος του οίκου του.

Με μια δυσεξιχνίαστη απλότητα η ποίηση του Ομήρου αφήνει τα πράγματα της ζωής να κυβερνούν .Αντικείμενο αυτής της ποίησης

δεν είναι η "περιπλάνηση του Οδυσσέα"·ο Οδυσσέας δεν είναι πια ο παλιός κυνηγός της περιπέτειας· κυρίαρχος πάνω απ' όλα στέκει

ο νόστος, ένα γεγονός που μέσα του φανερώνεται κάτι το πρωταρχικά ανθρώπινο.

 Όταν η ανάγκη μάς οδηγεί στη μακρινή ξενιτιά και μας αποσπά από τις ρίζες της ύπαρξής μας, ο γυρισμός στο σπίτι

 αποτελεί πάντα ένα είδος "επιστροφής στον εαυτό μας".

Όσον αφορά το περιεχόμενο του κειμένου στα στοιχεία αφήγησης υπάρχει πλήθος από άψογες αφηγηματικές τεχνικές, πληροφορίες για τα «πράγματα»,

δηλαδή για πρόσωπα, θεούς :

α ) για δημιουργήματα της φύσης (π.χ. βουνά, ποτάμια,…), για δημιουργήματα των ανθρώπων (π.χ. υλικά αντικείμενα),του υλικού πολιτισμού

 (π.χ.καράβια, αντικείμενα, έργα τέχνης, σκεύη, έπιπλα, όπλα, οικήματα, κ.ά.),

 β) του πνευματικού πολιτισμού (θεσμοί, νόμοι, έθιμα, ιδέες, αξίες, αντιλήψεις, οργάνωση, κ.ά.).

Ιδεολογικά στοιχεία: είναι οι ιδέες, οι αντιλήψεις, οι αξίες που εκφράζουν οι ήρωες του κειμένου για διάφορα ζητήματα της εποχής τους.

γ) Ήθος και χαρακτήρας ηρώων, συμπεριφορά, συναισθήματα όλες οι ενότητες του κειμένου-τα μέρη με αρχιτεκτονική δομή κειμένου.

Περίληψη Οδύσσειας ( Resumé d'Odussée ).

	Περίληψη Οδύσσειας	Odyssey summary
α	Μετά την επίκληση στη Μούσα, το έργο αρχίζει παρουσιάζοντας τον Οδυσσέα στον προτελευταίο σταθμό των περιπλανήσεών του, το νησί της Καλυψώς (Ωγυγία), όπου κρατείται επτά χρόνια, γιατί ο Ποσειδώνας είναι θυμωμένος μαζί του εξαιτίας της τύφλωσης του γιου του, του Kύκλωπα Πολύφημου. Τώρα, όμως, ο Ποσειδώνας λείπει και η Αθηνά αποσπά από το Δία την υπόσχεση να ειδοποιήσουν την Καλυψώ ότι πρέπει να αφήσει τον ήρωα ελεύθερο. Η ίδια, στο μεταξύ, με τη μορφή θνητού έρχεται στην Ιθάκη και προτείνει λύσεις στον Τηλέμαχο, γιο του Οδυσσέα, για να αντιμετωπίσει την κατάσταση στο παλάτι.
β	Ο Τηλέμαχος, ακολουθώντας τις συμβουλές της Αθηνάς, συγκαλεί συνέλευση του λαού και εκθέτει τα παράπονά του για τη διαγωγή των μνηστήρων της μητέρας του. Όταν οι μνηστήρες, παρά τα θεϊκά σημάδια, αρνούνται να φύγουν από το παλάτι και οι Ιθακήσιοι δεν τολμούν να τον βοηθήσουν, το βράδυ φεύγει κρυφά, σύμφωνα με τη συμβουλή της Αθηνάς, η οποία τον συνοδεύει, με τη μορφή θνητού, στο ταξίδι για την Πύλο, για να μάθει κάτι για τον πατέρα του.
γ	Στην Πύλο, ο βασιλιάς Νέστορας τους υποδέχεται εγκάρδια. Δε γνωρίζει όμως τίποτε για τον Οδυσσέα και συμβουλεύει τον Τηλέμαχο να πάει στη Σπάρτη και να ζητήσει πληροφορίες από το Μενέλαο. Η Αθηνά φεύγει μεταμορφωμένη σε αετό και την άλλη μέρα ο Τηλέμαχος, συνοδευόμενος από τον Πεισίστρατο, γιο του Νέστορα, ξεκινάει για τη Σπάρτη
δ	Στη Σπάρτη, ο Μενέλαος τους πληροφορεί πως, όπως είχε μάθει από το θαλασσινό θεό Πρωτέα, η Καλυψώ κρατούσε τον Οδυσσέα για χρόνια στο νησί της, παρά τη θέλησή του. Στο μεταξύ, στην Ιθάκη, οι μνηστήρες και η Πηνελόπη μαθαίνουν για την αναχώρηση του Τηλέμαχου. Τη βασίλισσα, που αγωνιά για το γιο της, καθησυχάζει όνειρο σταλμένο από τη θεά Αθηνά, ενώ οι μνηστήρες αποφασίζουν να στήσουν ενέδρα στο γιο του Οδυσσέα σε κοντινό νησί και, καθώς θα επιστρέφει στο νησί του, να τον σκοτώσουν.
ε	O Ερμής φτάνει στο νησί της Καλυψώς και της ανακοινώνει την απόφαση των θεών για αναχώρηση του Οδυσσέα. Η Καλυψώ, αναγκασμένη να συμμορφωθεί, βοηθάει τον ήρωα να κατασκευάσει μέσα σε λίγες ημέρες σχεδία με την οποία και ανοίγεται στο πέλαγος. Tη δέκατη όγδοη, όμως, ημέρα ταξιδιού, ο Ποσειδώνας κομματιάζει τη σχεδία και ο Oδυσσέας, κολυμπώντας επί δύο μερόνυχτα, κατορθώνει να φτάσει στο νησί των Φαιάκων.
ζ,η	H Nαυσικά, βασιλοπούλα του τόπου, βρίσκει στην παραλία το ναυαγό και τον οδηγεί στο παλάτι του πατέρα της Αλκίνοου.
θ	Το βασιλικό ζεύγος Αλκίνοου και Αρήτης φιλοξενεί τον Οδυσσέα εγκάρδια και του υπόσχεται να τον βοηθήσει να γυρίσει στην πατρίδα του. Ακολουθεί αποχαιρετιστήριο γεύμα.
ι	Την επομένη συνεχίζεται η φιλοξενία. Tο βράδυ ο Οδυσσέας αποκαλύπτει το όνομά του και αρχίζει να αφηγείται τις περιπέτειές του μετά την αναχώρησή του από την Τροία. Περιγράφει τη δοκιμασία του: στη Θράκη, στη χώρα των Κικόνων, στη χώρα των Λωτοφάγων, όπου με το γλυκό καρπό κινδύνευσαν να ξεχάσουν το γυρισμό και στη χώρα των Κυκλώπων, όπου χάνει τους περισσότερους συντρόφους του, αλλά τελικά νικά με δόλο, μεθώντας, τον Κύκλωπα Πολύφημο, τον οποίο τυφλώνει
κ	Ο Οδυσσέας συνεχίζει την αφήγησή του με τις περιπέτειες στο νησί του Αιόλου, θεού των ανέμων, και στη χώρα των ανθρωποφάγων Λαιστρυγόνων, όπου χάνει όλα του τα πλοία εκτός από το δικό του. Με αυτό φτάνει στο νησί της μάγισσας Κίρκης, η οποία μεταμόρφωσε τους συντρόφους του σε χοίρους. Για να φύγει από το νησί της Κίρκης (Αιαία), ύστερα από έναν ολόκληρο χρόνο, αναγκάζεται πρώτα να επισκεφθεί τη χώρα των νεκρών.
λ	Στον Κάτω κόσμο των νεκρών (Νέκυια < νέκυς-υος, ο, =νεκρός), ο Οδυσσέας συζητάει με τις ψυχές του μάντη Τειρεσία, της μητέρας του Αντίκλειας, του συντρόφου του Ελπήνορα και επιφανών ηρώων (Aγαμέμνονα, Aχιλλέα, Aίαντα).
μ	Συνεχίζοντας το ταξίδι του, αφού αντιμετωπίζει τις Σειρήνες, τη Σκύλλα και τη Χάρυβδη, φτάνει στο νησί Θρινακία, όπου οι σύντροφοί του πεινασμένοι έσφαξαν τις ιερές αγελάδες του Ήλιου και πλήρωσαν την πράξη τους με το θάνατό τους (τιμωρία του Δία). Μόνος ο Οδυσσέας, έπειτα από περιπλάνηση, φτάνει στο νησί της Καλυψώς, η οποία θέλει να τον κρατήσει για πάντα κοντά της.
ν	Την άλλη μέρα ο Οδυσσέας, με πλούσια δώρα των Φαιάκων, αναχωρεί από τη χώρα τους και το άλλο πρωί οι ναύτες τον αφήνουν κοιμισμένο σε έρημη αμμουδιά της Ιθάκης. Όταν ξυπνάει, η Αθηνά τον κατατοπίζει για τους νέους αγώνες που τον περιμένουν, τον μεταμορφώνει σε ζητιάνο και τον στέλνει στην καλύβα του Εύμαιου, του πιστού χοιροβοσκού του.
ξ	Ο Εύμαιος φιλοξενεί πρόθυμα τον άγνωστο ζητιάνο.
ο	Στο μεταξύ, ο Τηλέμαχος, παρακινημένος από την Αθηνά, φεύγει από τη Σπάρτη και, αφού ξεφεύγει την ενέδρα των μνηστήρων, φτάνει στην Ιθάκη και πηγαίνει στην καλύβα του Εύμαιου.
π	Εκεί, στο διάστημα που ο Εύμαιος πηγαίνει να ειδοποιήσει την Πηνελόπη ότι ο γιος της γύρισε, γίνεται η αναγνώριση του Οδυσσέα από το γιο του. Από κοινού μελετούν την τιμωρία των μνηστήρων.
ρ	Την άλλη μέρα ο Τηλέμαχος φεύγει για την πόλη και λίγο αργότερα ο Οδυσσέας με τον Εύμαιο φτάνουν στο παλάτι, όπου οι μνηστήρες προσβάλλουν κάθε τόσο το μεταμορφωμένο σε ζητιάνο ήρωα.
σ	Με την έμπνευση της Αθηνάς, η Πηνελόπη δηλώνει στους μνηστήρες πως ήρθε η ώρα να ξαναπαντρευτεί, τώρα που ο γιος της μεγάλωσε και ο Οδυσσέας έχει πια χαθεί. Zητάει από όλους δώρα, κατά τη συνήθεια, οι μνηστήρες δέχονται και ο Οδυσσέας χαίρεται με την πονηριά της γυναίκας του.
τ	Αργότερα, ο Οδυσσέας συναντά την Πηνελόπη μόνη και τη βεβαιώνει ότι ο άνδρας της θα γυρίσει, χωρίς όμως να την πείσει. Η γριά Ευρύκλεια, η σκλάβα που είχε αναθρέψει το βασιλιά, τον αναγνωρίζει καθώς του πλένει τα πόδια, από ένα σημάδι στο μηρό, εκείνος όμως της επιβάλλει σιγή. Ανυποψίαστη η Πηνελόπη εμπιστεύεται στον ξένο πως την άλλη μέρα θα καλέσει τους μνηστήρες σε αγώνα με το τόξο του Οδυσσέα, ώστε να επιλέξει για άνδρα της τον πιο δυνατό.
υ	Η νύχτα περνάει ανήσυχη και για τον Οδυσσέα και για την Πηνελόπη. Ωστόσο, τα καλά σημάδια όλο και πληθαίνουν και προμηνύουν την τιμωρία των μνηστήρων.
φ	Στον αγώνα τόξου, το άλλο πρωί, κανένας από τους μνηστήρες δεν καταφέρνει να τεντώσει το τόξο. Στο τέλος, ο Οδυσσέας το παίρνει με πονηριά και το τεντώνει με ευκολία
χ	Ο Οδυσσέας, έχοντας μαζί του τον Τηλέμαχο και δυο πιστούς δούλους, τον Εύμαιο και το Φιλοίτιο, στους οποίους πριν από λίγο είχε φανερωθεί, σκοτώνει όλους τους μνηστήρες. Στη συνέχεια, τιμωρούν τις άπιστες υπηρέτριες και γίνεται ο καθαρμός του ανακτόρου.
ψ	Ακολουθεί, με πολλές δραματικές διακυμάνσεις, η αναγνώριση του Οδυσσέα από την Πηνελόπη και η ένωση των δύο συζύγων. O Oδυσσέας διηγείται μερικές από τις περιπέτειές του (Mικροί Aπόλογοι). Το πρωί, ο ήρωας φεύγει για το κτήμα έξω από την πόλη, όπου ζούσε αποτραβηγμένος ο πατέρας του Λαέρτης.
ω	Γίνεται η αναγνώριση του Οδυσσέα από το γέρο πατέρα του. Υπενθυμίζεται η τύχη των πεθαμένων μνηστήρων (δεύτερη κάθοδος στον Άδη, Mικρή Nέκυια) και ακολουθούν οι αντιδράσεις των κατοίκων της Ιθάκης για τη μνηστηροφονία. Τελικά όμως στη μάχη, με τη μεσολάβηση της θεάς Αθηνάς, οι αντίμαχοι συμφιλιώνονται και αποκαθίσταται η πολιτική και ηθική τάξη στην Ιθάκη.

Διαφορές Ιλιάδας και Οδύσσειας (συνοπτικά) ( synoptique : les differences entre l’Iliade et l’Odyssée )

Ως προς (se rapportant )	Ιλιάδα ( Iliade )	Οδύσσεια ( Odyssée )
1. Θέμα (thème )	1.«Μήνις» Αχιλλέα.( Colère d'Achille)	1.«Νόστος» Οδυσσέα.( "Nostos=nostalgie" d’Ulysse)
2. Ύφος (Style)	2.Δραματικό- πυκνό.( dramatique – dense)	2.Αφηγηματικό.( Récit.)
3. Παραμυθικό στοιχείο (Élément de conte )	3.Δεν υπάρχει. Δράση σε πραγματικό κόσμο. (Cela n'existe pas. Action dans le monde réel)	3.Έντονο. Ναυτικό παραμύθι, παράξενοι τόποι, εξωπραγματικά όντα. ( intense ,conte nautique, lieux étranges, êtres irréalistes.)
4. Πολιτική οργάνωση (Organisation politique)	4.Εποχή ακμής της βασιλείας. ( l'ère du développement du royaume). Απόλυτη εξουσία του βασιλιά. ( Pouvoir absolu du roi)	4.Εποχή παρακμής της βασιλείας. ( L'ère de la décadence du royaume.) Μετάβαση από απόλυτη εξουσία του βασιλιά σε εξουσία ελεγχόμενη από αντιπροσωπευτικά πολιτικά σώματα (συνέλευση γερόντων, συνέλευση λαού). ( Transition du pouvoir absolu du roi au pouvoir contrôlé par des organes politiques représentatifs (assemblée des anciens, assemblée des personnes).
5. Κοινωνική οργάνωση (Organisation sociale	5.Προβολή αντιλήψεων κλειστής αριστοκρατικής τάξης. ( Visualisation des conceptions aristocratiques comme societé fermée.) Οι στρατιώτες ακούνε αλλά δεν παρεμβαίνουν, δε συμμετέχουν, απλώς επευφημούν. ( Les soldats écoutent sans intervention, ne participent pas, ils logent les Chefs)	5.Οι ήρωες ανήκουν σ’ όλα τα κοινωνικά στρώματα. (Les héros appartiennent à tous les classes de la societé.) Ακούγονται οι πεποιθήσεις, οι πόθοι των κατώτερων στρωμάτων. (les souhaits et les croyances des couches inférieures sont entendus.)
6. Θεοί ( les Dieux)	6.Εγωιστές, άδικοι, γεμάτη πάθη και πρωτογονική εκρηκτικότητα. ( Egoïstes, injustes, passionnés d’une explosive primitive ) Η συμπεριφορά τους καθορίζεται κυρίως από τα προσωπικά τους πάθη. ( Leur comportement est déterminé principalement par leurs passions personnelles.)	6.Έχουν πάθη, ενεργούν όμως, κατά κανόνα, με γνώμονα το δίκαιο. ( Ils ont des passions, mais ils agissent généralement sur la base de la loi Καθιέρωση ηθικής τάξης στον Όλυμπο. (Établissement de l'ordre moral au mont Olympe.)
7. Κεντρικοί ήρωες (Héros centraux)	7.Αχιλλέας: ορμητικότητα, έλλειψη μέτρου, μυική δύναμη. ( Achille: envie, manque de mesure, force musculaire.)	7.Οδυσσέας: εξυπνάδα, επιμονή, καρτερικότητα, εφευρετικότητα. (Ulysse: intelligence, persévérance, patience, ingéniosité.)
8.Χαρακτήρας έπους (Personnage épique)	8.Πολεμικός, σκληρός.( Martial,dur )	8.Ήρεμος, ειρηνικός.( Calme, paisible.)

Author

➡ Marianthi

• Ευγενική χορηγία που στοχεύει να βοηθήσει μαθητές ή μη, απανταχού της Γης, που επιδίδονται στην εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας!
• Contribution bénévole visant à aider les personnes, partout dans le monde, qui sont engagées dans l'apprentissage de la langue grecque !
• Voluntary contribution aimed at helping people, all over the world, who are committed to learning the Greek language!