Korrekturen

Przez cały ten nudny, mroczny i cichy jesienny dzień roku chmury wisiały przytłaczająco nisko na niebie, a ja przemierzałem samotnie, na koniu, wyjątkowo ponury trakt w tej okolicy, i o zmierzchu znalazłem się, w pobliżu melancholijnego domu Usherów.

Nie wiem jak to się stało – lecz, kiedy po raz pierwszy ujrzałem ten budynek, uczucie niewyobrażalnego przygnębienia zawładnęło moją duszą.

Rzekłem: niewyobrażalnego; jako że odczucia tego nie złagodziła żadna namiastka rozkoszy, z gatunku tych poetyckich, przepełnionych uczuciem, które równoważą zazwyczaj w umyśle nawet najstraszniejsze spustoszenia i okropności pochodzące z natury.

Rzuciłem okiem przed siebie – ujrzałem zwyczajny dom – na tle krajobrazu właściwego dla tej okolicy – posępne mury – puste, na kształt oczodołów okna – kępy rosnącej tu i ówdzie turzycy – pobielałe pnie zbutwiałych drzew – z całym smutkiem duszy przygnębionej, którego nie zdołam porównać z żadnym ziemskim uczuciem, a jeśli już to bardziej z marzeniem sennym wynurzającym się z narkotycznego snu – dotkliwą porażką codziennego życia, odrażającą jego odsłoną.

Pojawiła się lodowatość, omdlenie serca, potępieńcza posępność myśli, której pobudzanie, jakiekolwiek by nie było, nie mogło wznieść jej na szczyty wzniosłości.

Cóż to być miało – zatrzymałem się żeby pomyśleć – co sprawiło, że niepokój przerwał rozmyślania na temat Domu Usherów?

Było to misterium ze wszech miar nieprzeniknione; jakże mogłem borykać się z mroczną tęsknotą, która prześladowała mnie ilekroć nad tym zastanawiałem się.

Musiałem przyjąć tę niejednoznaczną konkluzję, mimo że ponad wszelką wątpliwość, istnieją kombinacje bardzo prostych zjawisk naturalnych, które mają moc oddziaływania na nas, to jednak analiza tej mocy leży wśród rozważań wykraczających poza naszą przenikliwość.

Można było, po prostu przestawić konfiguracje szczegółów sceny, detali obrazu i to wystarczyłoby żeby zmienić, a może nawet unicestwić tę zdolność do wywierania wrażenia smutku; zatem działając według tego pomysłu zatrzymałem mojego konia nad urwistym brzegiem czarnego jak smoła i przerażającego stawu, który niczym nieruchome zwierciadło ukazywał budowlę, spojrzałem w dół – poczułem dreszcz podniecenia silniejszy niż uprzednio, na tle szarzejącej turzycy, zmienionej i przekształconej widniały upiorne pnie drzew i puste, przypominające oczodoły okna.